Ποια είναι η άποψή μου για τη δουλειά στο γραφείο; Θα σας βάλω στο κλίμα από την πρώτη γραμμή: Η υποχρεωτική φυσική παρουσία ενός ανθρώπου στο χώρο εργασίας, βοηθάει τόσο στην αύξηση της παραγωγικότητάς του όσο βοηθούσε κάποτε η χρήση του μαστιγίου. Νέτα σκέτα. 

Γιατί τέτοιο μένος κατά της γραφειοκρατίας (στην κυριολεκτική της μορφή); Θα σας εξηγήσω.

Τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής μου, ξοδεύω δύο ώρες καθημερινά μέσα σε αμάξι, μετρό, προαστιακό και σε ποδαρόδρομο για να πάω στη και να γυρίσω από τη δουλειά μου. Τουτέστιν; Το καρκίνωμα που ονομάζεται “μετακίνηση για το μεροκάματο”, μου καταπίνει ετησίως 20 μέρες. Πάνω-κάτω, δηλαδή, όσες και οι άδειες που δικαιούμαι. Δεν θα σας πω πως νιώθω. Θα αφήσω να μιλήσουν για εμένα, 3-4 γραμμές από μία έκθεση που συνέταξε επί του θέματος η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Μεγάλης Βρετανίας.

“Οι εργαζόμενοι που χρειάζονται αρκετό χρόνο για να πάνε στη δουλειά τους έχουν χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή τους, μικρότερη αίσθηση ότι οι καθημερινές τους ασχολίες έχουν κάποιο νόημα, είναι λιγότερο ευτυχισμένοι και χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερα επίπεδα στρες συγκριτικά με τους εργαζόμενους που δεν ξοδεύουν πολύ χρόνο για να πάνε στη δουλειά τους”. 

Περιττό να αναφέρω πως κάθε πρωί που τα υπόλοιπα παιδιά σκάνε στο γραφείο με μούρη φράπα και έτοιμοι να κατακτήσουν τον κόσμο, εγώ χρειάζομαι κανά μισάωρο για να ξεφυσήξω στρες και κούραση από τα σωθικά μου. 

Σπιτόγατος με ένσημα
Και το ερώτημα που τίθεται προς τα αφεντικά που μας διαβάζουν είναι ξεκάθαρο: γιατί να μην κάτσουμε κάτω ως ενήλικες και πολιτισμένοι άνθρωποι που είμαστε και να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα σχετικά με το πεπαλαιωμένο και ανορθολογικό εκείνο δόγμα που απαιτεί την σώνει και καλά παρουσία του εργαζόμενου στο γραφείο; Δεν λέω να το κλείσουμε το μαγαζί, λέω απλώς να παίρνουμε τακτικές ανάσες από τον κατ’ εξοχήν στρεσογόνο χώρο της καθημερινότητάς μας. Οι εποχές έχουν αλλάξει, η τεχνολογία και τα νέα μέσα μας δίνουν πληθώρα εργαλείων για μια παραγωγική εξ αποστάσεως συνεργασία, γιατί να μην το δοκιμάσουμε;

Αναφέρομαι, φυσικά, σε web based εργασιακά περιβάλλοντα (όπως καλή ώρα αυτή του δημοσιογράφου-αρθρογράφου, του προγραμματιστή, του γραφίστα κ.ό.κ) και όχι βεβαίως σε εκείνα όπου η κυριαρχεί η χειρωναξία. Ούτε προφανώς στα του Δημοσίου όπου εκεί έτσι κι αλλιώς, έχουν καταφέρει να κατοχυρώσουν εδώ και δεκαετίες την κατ’ οίκον “εργασία”. 

Κοίτα να δεις αφεντικούλη
Η πλευρά της εργοδοσίας, μόνο κερδισμένη μπορεί να βγει. Εν αρχή ην τα κόστη, λειτουργικά (και όχι μόνο) που θα αποφύγει από την μη φυσική παρουσία του εργαζόμενου. Χωρίς να εστιάσουμε στα προφανή (ενοίκια, ρεύματα, εξοπλισμός), θα σας μεταφέρω τη μαρτυρία γνωστού που δούλευε σε μεγάλη πολυεθνική εταιρεία: Για την μηνιαία τροφοδοσία 250 υπαλλήλων με αναψυκτικά, το κόστος ανερχόταν στα (κρατηθείτε) 10.000 ευρώ. Λεφτά, δηλαδή, που θα μπορούσαν να μπουν στην τσέπη των εργαζόμενων, για να καλύψουν -λόγου χάρη- βενζίνες, διόδια, κάρτες για τα Μ.Μ.Μ, πήγαιναν για το διαγωνισμό “Υπάλληλος της Χρονιάς με το Μεγαλύτερο Ρέψιμο”.

Eπιπλέον, το να δείξεις στον υπάλληλό σου ότι τον αντιμετωπίζεις σαν άνθρωπο και όχι σαν απλό διεκπεραιωτή, μόνο θετικό αντίκτυπο μπορεί να έχει στην παραγωγικότητα και την συνέπειά του ως προς τον όγκο εργασίας που έχει να φέρει εις πέρας. Όταν δε ο τελευταίος είναι μετρήσιμος, δεν έχει κανένα νόημα να σκεφτόμαστε αν η δουλειά βγήκε στο γραφείο ή στο σαλόνι του σπιτιού.

Το τελευταίο, όπως και να το κάνουμε, είναι πολύ πιο ευχάριστο και οικείο συγκριτικά με το χώρο εργασίας και θα λειτουργούσε ευεργετικά ως προς την αποδοτικότητά -και τη ψυχολογία μας γενικότερα- το να δουλεύαμε μια στο τόσο (αλλά θεσμοθετημένα) σε αυτό. Ο αντίλογος λέει πως στο σπίτι δεν μπορείς να δουλέψεις γιατί αποσπάται η προσοχή σου, λες και υπάρχει γραφείο του οποίου η ησυχία παραπέμπει σε μοναστηριακή γαλήνη. Αν είσαι υπεύθυνος, την συγκέντρωση θα την επιβάλλεις στον εαυτό σου είτε δουλεύεις στο γραφείο, είτε δουλεύεις από το σπίτι. Προτιμότερο είναι, θεωρώ, να σε διακόπτει το φιλί της γυναίκας σου που πέρασε από το σαλόνι για να σου αφήσει ένα χυμό, από το ντάπα-ντριν τηλεφώνων και πορτών ή από το πήγαινε-έλα συναδέλφων. Όπως προτιμότερο είναι πεινάς και να φτιάχνεις στο μπαμ μια σαλατούλα από τα λαχανικά που έχεις εύκαιρα στο ψυγείο του σπιτιού σου, αντί να παραγγέλνεις σαβούρα από το προσπέκτους του γραφείου. 

Μια ματιά στην έρευνα του Harvard Business Review, μπορεί να προσφέρει κάποιες απαντήσεις στους σκεπτικιστές. Σε αυτήν, αναφέρονται τα αποτελέσματα που προέκυψαν από ένα πειραματικό εγχείρημα που έγινε από κοινού με μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως στον τουριστικό κλάδο, την Ctrip. H τελευταία, έδωσε την ευκαιρία σε κάποιους εργαζόμενους ενός και μόνο τμήματος της εταιρείας να δουλέψουν από το σπίτι τους για έναν ορίζοντα 9 μηνών. Συγκριτικά, λοιπόν, με αυτούς που έμειναν στο γραφείο, αποδείχτηκε πως είχαν κατά 19% αυξημένη απόδοση, πήραν λιγότερες αναρρωτικές άδειες, είχαν λιγότερες αποχωρήσεις-παραιτήσεις, δήλωναν περισσότερο χαρούμενοι για την εργασία τους και εμφάνιζαν χαμηλότερο ποσοστά εξάντλησης. Η επιτυχία του πειράματος ήταν τέτοια που η εταιρεία διεύρυνε την επιλογή της κατ’ οίκον εργασίας σε όλα της τα τμήματα.

​Θα στα πει και η Μαρίσα…
Αναμφίβολα η παρουσία στο γραφείο είναι επιβεβλημένη για μια σειρά από λόγους: Η ευεργετική επίδραση του brainstorming, η σύσφιξη των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της ομάδας (που θα πουν και μια δυο μαλακίες στο διάλειμμα ή θα πάνε για ένα ποτό μετά τη δουλειά), το μανατζάρισμα των υπαλλήλων εκείνων που χρειάζονται επίβλεψη (είτε επειδή ρέπουν προς το αραλίκι, είτε επειδή χρειάζονται κάποιον πάνω από το κεφάλι τους για να τους καθοδηγήσει), θεωρώ ότι είναι οι πιο σημαντικοί εξ αυτών. Με όλα τα παραπάνω, θα συμφωνεί αναμφίβολα και η CEO της Yahoo!, Marissa Mayer, η οποία το Φεβρουάριο του 2013 είχε ξεσηκώσει μεγάλη συζήτηση για την απόφασή της να φέρει πίσω στα γραφεία 12.000 εργαζόμενους της εταιρείας οι οποίοι μέχρι τότε δούλευαν από το σπίτι τους. Η ίδια διαβεβαίωνε μερικούς μήνες αργότερα πως η απόφασή της είχε ευεργετικές συνέπειες. Ωστόσο, η γενικότερη παρουσία της εταιρείας τα χρόνια που ακολούθησαν, μας αφήνει κάποιες αμφιβολίες…

Πριν σας αφήσω στην ησυχία σας, καλό θα ήταν να επαναλάβω πως εδώ μιλάμε για εναλλακτικές που μπορούν να δώσουν ώθηση στην παραγωγικότητα. Δεν μιλάμε για το πώς θα καταργήσουμε την παρουσία μας στο γραφείο. Αν η καλή ψυχολογία ενός υπαλλήλου είναι ό,τι πιο σημαντικό διαθέτει μετά τις δεξιότητές του, δεν μπορώ να βρω ούτε έναν λόγο για να μην κινηθούν οι εργασιακές συνθήκες προς αυτήν την κατεύθυνση.

Και για να επανέλθω στα του προλόγου…