Όσο κι αν αγαπάς να μισείς την Αθήνα, δύσκολα θα “πέσεις” πάνω σε φωτογραφία του “Athens Surreal” και δεν θα νιώσεις να την αγαπάς αυτή τη διαολεμένη πόλη αληθινά. Η Τίνα Μαρινάκη είναι αρχιτέκτονας, ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη και πριν μια εβδομάδα περίπου αποφάσισε πως έχει ένα αίτημα από το ΑΙ: να βάλει άτυπα την Αθήνα στο σύμπαν του Wes Anderson ή του Edward Hopper.
Θεωρεί πως όλη η πόλη χωράει σε έναν στίχο του The Boy, ο λογαριασμό της λειτουργεί σαν μια άτυπη μελέτη της πόλης και ναι, βρίσκει τον σουρεαλισμό της σε κάθε γειτονιά: από την Πλάκα και τα Εξάρχεια, μέχρι τα απλωμένα ρούχα μιας κυρίας στον Λόφο του Στρέφη.
Πες μας λίγα λόγια για εσένα. Συστήσου μας.
Ονομάζομαι Τίνα Μαρινάκη και ξεκίνησα το “athens_surreal” πριν λίγες ημέρες γιατί μου φάνηκε απολύτως λογικό, παρ’ολο που τα τελευταία χρόνια ζω και εργάζομαι ως αρχιτέκτονας στη Νέα Υόρκη. Μάλλον σουρεαλιστικό; Επίσης, αγαπώ πολύ τον κινηματογράφο – αλλά μάλλον αυτό το υποψιάζεστε.
Πώς προέκυψε η ιδέα για το account “athens_surreal”;
Η αλήθεια είναι ότι πριν μια βδομάδα δε μου πέρναγε καν από το μυαλό η σκέψη να ανοίξω account. Η ιδέα ήρθε μια μέρα μέσα στο μετρό, έχοντας πριν λίγη ώρα “ανεβάσει” στο Facebook μία εικόνα της Αθήνας, που είχα δημιουργήσει με αισθητική από ταινία του Wes Anderson και είχα ενθουσιαστεί, με το post να έχει τρομερή απήχηση – και δύο τρία hate comments. Στο μετρό είτε παρατηρώ τους ανθρώπους είτε σκέφτομαι, οπότε εκείνη τη μέρα συνέβη το δεύτερο και αποφάσισα ότι θα είχε ενδιαφέρον να πειραματιστώ και με άλλες “σουρεάλ” εικόνες της Αθήνας. Όμως γρήγορα άρχισε να γεμίζει η μνήμη του λάπτοπ με αποτέλεσμα να ανοίξω το λογαριασμό στο instagram και να βάλω εκεί τις εικόνες που έφτιαχνα. Ο σουρεαλισμός αμφισβητεί την κυρίαρχη ιδέα, την επικρατούσα απεικόνιση και προσπαθεί να ανατρέψει την καθημερινότητα. Έτσι το Athens_surreal ξεκίνησε σαν μία προσωπική εξερεύνηση, αλλά και μία ιδιότυπη μελέτη της Αθήνας, για παράδειγμα ποια είναι τα “αναγνωριστικά” και οι σταθερές της Αθήνας και πώς θα ήταν αν ανατρέπονταν.
Με τι υλικά μεταμορφώνεις την Αθήνα σε μικροσύμπαν του Γουες Άντερσον;
Οι εικόνες μέχρι τώρα στο λογαριασμό είναι αποτέλεσμα είτε συνεργασίας τεχνητής νοημοσύνης με μετεπεξεργασία (ΑΙ & human όπως πλέον λέγεται) και μικτών μέσων (mixed media) ή εξ’ ολοκλήρου κολλάζ. Από τα τέλη Ιανουαρίου ξεκίνησα να ακούω για τα διάφορα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) και το συνηθισμένο δίπολο: είτε ότι θα χάσουμε τη δουλειά μας, είτε ότι η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί το μέλλον. Επειδή θεωρώ ότι τα πράγματα δεν είναι μαύρο ή άσπρο, όπως ειδικά στην Ελλάδα μας αρέσει να συμπεραίνουμε, αποφάσισα να το δοκιμάσω για να καταλάβω τι ακριβώς είναι και τι δυνατότητες έχει. Ασφαλώς υπάρχουν διάφορα θέματα που θέλουν την προσοχή μας και μπορεί να γίνουν έως και επικίνδυνα με την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά η ερώτηση αν το ΑΙ είναι το μέλλον ή μηχάνημα του διαβόλου είναι μια ερώτηση που ίσως δεν έχει νόημα καν να απαντηθεί – δε μας ρώτησε κανείς, είναι ήδη εδώ.
Ένα τρομερά ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι μέσα στην εποχή του κατακλυσμού της εικόνας που ζούμε, ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν οι διάφορες πλατφόρμες ΑΙ είναι με λέξεις! Έτσι λοιπόν όταν με ρώτησε το πρόγραμμα τι θέλω να απεικονίσει έγραψα Αθήνα και Wes Anderson. Από τότε, σχεδόν εμμονικά με την Αθήνα, δοκιμάζω παραλλαγές και δημιουργώ παράξενες εικόνες σημείων της πόλης που σκοπό έχουν να ανατρέψουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε και βιώνουμε την πόλη. Το ΑΙ αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο που μπορεί να προσφέρει τρομερές δυνατότητες απεικόνισης και της πιο τρελής σου σκέψης – να κολυμπάς για παράδειγμα σε μια πισίνα δίπλα στον Παρθενώνα ή να αποτυπώσεις την Αθήνα ως ένα σύμπαν του Magritte, του Wes Anderson ή του Edward Hopper!
Είναι, επίσης, σημαντικό ότι τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης λειτουργούν με ένα τρόπο όμοιο του κολλάζ, “ταιριάζοντας” διαφορετικές εικόνες από μία δεξαμενή δεδομένων (με διάφορα ηθικά ζητήματα περί δημιουργών και copyrights) δημιουργώντας ένα κολλάζ. Η τεχνική του κολλάζ είναι ρετρο και τελείως διαφορετική από τις τεχνικές φωτορεαλιστικών εικόνων που χρησιμοποιούν ως επί το πλείστων οι αρχιτέκτονες , καθώς πρέπει να σκεφτείς (και στη συγκεκριμένη περίπτωση να βρεις τη σωστή λέξη για) καθετί που θέλεις να συμπεριληφθεί στην εικόνα σου. Κυριολεκτικά μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις – και πρέπει να τις επιλέξεις μία προς μία.
Αρχικά, είναι η Αθήνα και λίγο σουρεάλ από μόνη της;
Η Αθήνα είναι αδιαμφισβήτητα σουρεάλ! Κατ’αρχήν αρχιτεκτονικά και μόνο είναι ένα απροσδόκητο συνονθύλευμα διαφορετικών στρωμάτων, ιστοριών και αφηγήσεων που συνυπάρχει με ανεξήγητο τρόπο στον ίδιο φυσικό χώρο, με τον Παρθενώνα ασφαλώς να κυριαρχεί. Πόσο σουρεάλ για παράδειγμα είναι τα Αναφιώτικα μέσα στην τρέλα της πόλης ή οι κούκλες του τσολιά σε απομίμηση Ken και Barbie στα τουριστικά καταστήματα στο Μοναστηράκι;
Οι κάτοικοι όμως προσθέτουν την τελική σουρεάλ πινελιά – ένα σημείωμα πάνω σε ένα αμάξι, αυτοσχέδια εμπόδια για τις θέσεις στάθμευσης στο δρόμο, τα χειροκροτήματα από τα μπαλκόνια όταν καταφέρνεις να παρκάρεις ή οι αυστηρές οδηγίες σε αντίθετη περίπτωση… οι τουρίστες που ζουν μία άλλη πραγματικότητα της πόλης, ενώ εσύ ιδρώνεις να προλάβεις το λεωφορείο για να μην αργήσεις στη δουλειά.
Τι σε εμπνέει σε αυτή την πόλη;
Ο τρόπος που βλέπω ή πολύ συχνά φωτογραφίζω την Αθήνα είναι παρατηρώντας στοιχεία που δεν είναι ιδιαίτερα εμφανή ή είναι εντελώς απροσδόκητα και μου προκαλούν στιγμιαία έκπληξη. Όμως, με σειρά προτεραιότητας στην Αθήνα με εμπνέουν οι γάτες της, τα γκράφιτι και οι άνθρωποι.
Θεωρείς πως όλοι αγαπάμε να τη μισούμε;
Η πιο αντιπροσωπευτική και ρεαλιστική σύγχρονη περιγραφή της σχέσης μας με την Αθήνα βρίσκεται στους στίχους του the Βoy: “Είναι απόλαυση ρε γαμώτο αυτή η πόλη, που κοιμάται και νομίζει ότι σκίζει. Τι να λέει; Μας πονάει και μετά κλαίει. Και θέλει χάδια και αγκαλιές. Και Αθήνα μου, σ’ αγαπάω να της λες”.
Εντελώς υποκειμενικά, ποια είναι η ομορφότερη γειτονιά της Αθήνας και ποια η πιο σουρεάλ; Βέβαια, μπορεί μια να τα συνδυάζει όλα.
Εντελώς υποκειμενικά – και σουρεαλιστικά – η ομορφότερη γειτονιά στην Αθήνα είναι ένα φανταστικό κολλάζ με την Πλάκα για να είναι κοντά η Ακρόπολη και τα Εξάρχεια για την ατμόσφαιρά τους, με θέα από μία γειτονιά στο Παλαιό Φάληρο που βλέπει στη θάλασσα. Σουρεάλ είναι από το πορτοκαλί χρώμα του ηλιοβασίλεματος που σε τυφλώνει όταν είσαι κολλημένος στην κίνηση μετά τη δουλειά στο κάτω ρεύμα της Κηφισίας και σιγά σιγά μεταμορφώνεται σε έναν ροζ μωβ ουρανό καθώς παίρνεις τη στροφή στην Ποσειδώνος, μέχρι τη συνύπαρξη των Εξαρχείων με το Κολωνάκι πλάι πλάι. Ένα από τα πιο σουρεάλ σημεία της Αθήνας είναι ο λόφος του Στρέφη – ξέρετε ότι ήταν λατομείο και δεντροφυτεύτηκε για να μη λερώνει η σκόνη τη μπουγάδα της κυρίας Στρέφη;
Ποιοι είναι οι στόχοι σου για το account;
Το account ουσιαστικά αποτελεί από την αρχή ένα πείραμα της φαντασίας, έχοντας ως γνώση όλες τις ανάλογες αναφορές στο σουρεαλισμό και τον υπερρεαλισμό μεν, αλλά και αψηφώντας τες. Είναι εικόνες που εκ πρώτης όψεως μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει ότι απεικονίζουν την Αθήνα, αλλά στη συνέχεια παρατηρεί ότι κάτι δεν πάει καλά: είναι φανταστικές εικόνες από μη πραγματικά σημεία της πόλης – ο Anderson ποτέ δεν απεικόνισε την Αθήνα, ο Παρθενώνας δεν είναι στη θέση του κτλ. Ως εκ τούτου, δε θα μπορούσαν να υπάρχουν ρεαλιστικοί στόχοι εκτός από το να συμπεριλάβει εικόνες περισσότερων ανθρώπων, αλλά θα ήταν πολύ σουρεάλ αν μπορούσε να εμπνεύσει ή και να “προκαλέσει” τους κατοίκους της πόλης;!
