Το προηγούμενο διάστημα το Ρομάντσο κατακλείστηκε από ανθρώπους πρόθυμους -μεταξύ άλλων- να καυλώσουν δημόσια, δίπλα σε άλλους θεατές των ταινιών που προβλήθηκαν στο Athens Porn Festival, “Σάτυροι και Μαινάδες”. Γράφω “μεταξύ άλλων” γιατί από φουρνιά ταινιών και δημιουργών που βρήκαν τη θέση τους στις προβολές του φεστιβάλ, έγινε σαφές πως το πορνό δεν (έχει σκοπό να) προκαλεί μόνο καύλα, αλλά είναι ικανό να δημιουργήσει συναισθήματα που κάποιος που έχει χάσει την επαφή με το πώς προχωράει πλέον η βιομηχανία, δεν μπορεί καν να φανταστεί. 

Στα πλαίσια του φεστιβάλ παρακολούθησα το Input Error. Μια φουτουριστική μικρού μήκους ταινία, με 80s αναφορές και δυστοπικό χαρακτήρα, αν σκεφτείς πως σε αυτή, μια προνομιούχα γυναίκα, αφού κάνει unboxing το sex robot που έχει παραγγείλει, κάνει σεξ μαζί της, ως κυρίαρχο υποκείμενο -θα το έλεγε πρωτόγνωρο κάποιος που έχει χάσει την εξέλιξη της ταυτότητας των γυναικών ως πορνογραφικούς δρώντες. Το Input Error μου έδωσε δυο σημαντικές εμπειρίες: αφενός την παρακολούθηση μιας ταινίας πορνό για επαγγελματικούς λόγους (θα το έλεγα… “ιδιαίτερο), αφετέρου μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με το Iris Glitzer, που είναι το αόρατο χέρι πίσω από ένα μεγάλο κομμάτι της σκηνοθεσίας της cyberpunk ταινίας. 

Αρχικά, πώς είσαι;  

Είμαι καλά. Διανύω μια πολύ δημιουργική περίοδο και αυτό το φθινόπωρο με βρήκε με μεγάλα αποθέματα ενέργειας και όρεξης.

Σε γνωρίσαμε στο Provocateur πριν ένα χρόνο, με την ιδιότητα του δημιουργού κόμικς. Από τότε μέχρι σήμερα τι έχει αλλάξει στη ζωή σου; 

Συμπληρώνοντας το δεύτερο χρόνο διαμονής μου στο Βερολίνο και με την πανδημία να κινείται σε διαχειρίσιμα πλέον επίπεδα, είχα την ευκαιρία να ξαναπάω σε εκθέσεις και σε φεστιβάλ, να εμπνευστώ, να γνωρίσω υπέροχους ανθρώπους τόσο από το χώρο των κόμικς όσο και από αυτόν του πορνό που θα μας απασχολήσει σήμερα και να συνεργαστώ με κάποιους από αυτούς. Δεν έχει αλλάξει ριζικά κάτι στη ζωή μου αλλά είμαι σε διαρκή κίνηση, μου αρέσει ο τρόπος που εξελίσσομαι διεκδικώντας το δικαίωμά μου στην ευτυχία και απολαμβάνω την πορεία.

Πες μας λίγα λόγια για “Satyrs and Maenads”, το porn festival της Αθήνας; Πώς «μπλέχτηκες» με αυτό; Και γενικότερα, στη βιομηχανία. 

Το “Σάτυροι και Μαινάδες” είναι φεστιβάλ καλλιτεχνικού πορνό που δημιούργησε το 2019 ο Μενέλας Σιαφάκας και που φέτος έλαβε χώρα για πρώτη φορά δια ζώσης φιλοξενούμενο στο Ρομάντσο. Το φεστιβάλ χωρίζεται σε θεματικές ενότητες με χαρακτηριστικά ονόματα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα και τη μυθολογία. Έτσι έχουμε προγράμματα όπως Ευφροσύνη, για κεφάτες ταινίες μικρού μήκους, Προμηθέας, για bdsm, Σαπφώ για λεσβιακές, Γανυμήδης για γκέι, κλπ… Παράλληλα με τις προβολές ταινιών, το φεστιβάλ πλαισιώνουν εκθέσεις, ομιλίες, παρουσιάσεις, συναυλίες και πάρτι. Πρόκειται για ένα τετραήμερο που προσφέρει πάρα πολλά ερεθίσματα στο κοινό και απευθύνεται σε ανήσυχα και φιλομαθή πνεύματα. Με αφορμή την επιλογή δύο ταινιών μου και τη συμπερίληψή τους στο πρόγραμμα προβολών, κατέβηκα στην Αθήνα, παρακολούθησα εξαιρετικές ταινίες ποικίλων ειδών, ενώ γνώρισα από κοντά άλλες δημιουργούς, σκηνοθέτα και performers που επισκέπτονταν το φεστιβάλ.

Όσο για τη βιομηχανία, η δουλειά μου απέχει πολύ από τον πυρήνα της καθώς είναι κομμάτι μιας underground κίνησης. Μιας εναλλακτικής σκηνής πορνό κουήρ-φεμινιστικού χαρακτήρα που φιλοδοξεί να γεφυρώσει τον επαγγελματισμό με μια d.i.y. προσέγγιση. Θυμάμαι ακόμα πως την πρώτη φορά που είδα postporn (τα επεισόδια της συλλογής Urban Smut) συγκινήθηκα! Δεν ήξερα πως το πορνό μπορεί να προκαλέσει και άλλα συναισθήματα πέραν της καύλας -στην καλύτερη περίπτωση- ή της αποστροφής. Μετά από αυτή την πρώτη επαφή ανακάλυψα διεθνή φεστιβάλ καλλιτεχνικού/ποστ/φεμινιστικού πορνό που προσέφεραν το πρόγραμμά τους διαδικτυακά και μου ανοίχτηκε ένας νέος κόσμος. Λίγο καιρό μετά με ρώτησε ένα φιλενάδι αν θα ήθελα να βοηθήσω σε ένα γύρισμα και δέχτηκα χωρίς δεύτερη σκέψη προτείνοντας να αναλάβω χρέη set runner και catering. Εν τέλη βρέθηκα πέρα αυτών να αναλαμβάνω μεγάλο κομμάτι της σκηνοθεσίας, του μοντάζ και τους τίτλους.

[Ένα φεστιβά πορνό ταινιών] είναι μια πολύτιμη πηγή γνώσης που καταφέρνει μέσω του κινηματογράφου να διευρύνει την αντίληψή μας για τον κόσμο και για εμάς τα ίδια. Φυσικά προσφέρει και τη δυνατότητα να καυλώσουμε δημόσια, πράγμα όμορφο και απελευθερωτικό, αλλά με τρόπο πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει.

Γιατί πιστεύεις πως είχε ανάγκη η πόλη ένα τέτοιο φεστιβάλ; Αν το πορνό «βγει» από τα σκοτεινά δωμάτια και την απόλυτη ιδιωτικότητα θα αντικατοπτρίσει το σεξ όπως είναι στην πραγματικότητα; 

Η σεξουαλικότητα είναι πολλά περισσότερα από το σεξ και αποτελεί κομβική πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Επηρεάζει και επηρεάζεται από τις κοινωνίες στις οποίες ζούμε, την κουλτούρα στην οποία μεγαλώνουμε και την οποία συνδιαμορφώνουμε, τις πολιτικές αποφάσεις που παίρνονται εις όφελος ή εις βάρος ολόκληρων κοινωνικών ομάδων… Είναι απίστευτο το πώς εν έτει 2022 η συναίνεση συνεχίζει για πολύ κόσμο να είναι μια αφηρημένη έννοια με ασαφή χαρακτηριστικά ενώ μετράμε καθημερινά βιασμούς και γυναικοκτονίες. Ακούω συχνά κόσμο να σχολιάζει σε συζητήσεις γύρω από την έμφυλη βία πως “είναι θέμα έλλειψης παιδείας”, αναθέτοντας την ευθύνη στην οικογένεια και στο σχολείο και αγνοώντας πως ως ενήλικα άτομα με πρόσβαση στο διαδίκτυο δεν μπορούμε πλέον να χρησιμοποιούμε τη  δικαιολογία της “έλλειψης παιδείας” με την ίδια ευκολία. Πράγματι η έμφυλη βία είναι μεταξύ άλλων (αλλά όχι μόνο) ζήτημα παιδείας αλλά ένα κομμάτι μου αρνείται να πιστέψει πως σε ένα θέμα σχεδόν καθολικού ενδιαφέροντος όπως η σεξουαλικότητα πολύς κόσμος δεν έχει την περιέργεια να ψαχτεί λίγο παραπάνω. 

Η Αθήνα είχε ανάγκη το Σάτυροι και Μαινάδες για πάρα πολλούς λόγους.  Ένα φεστιβάλ εναλλακτικού πορνό μας προσφέρει τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με θέματα που σπάνια προβάλλονται στα μ.μ.ε. δίνοντας το λόγο στους πρωταγωνιστές τους. Θέματα όπως η σεξεργασία, η λεσβιακή/τρανς/ίντερσεξ/μη δυαδική ορατότητα, το bdsm, η ζωή με HIV, η σεξουαλικότητα στην τρίτη ηλικία, το chemsex και πολλά άλλα. Πρόκειται για μια πολύτιμη πηγή γνώσης που καταφέρνει μέσω του κινηματογράφου να διευρύνει την αντίληψή μας για τον κόσμο και για εμάς τα ίδια. Φυσικά προσφέρει και τη δυνατότητα να καυλώσουμε δημόσια, πράγμα όμορφο και απελευθερωτικό, αλλά με τρόπο πολύ διαφορετικό από αυτόν που έχουμε συνηθίσει.

Όσο το πορνό αντιμετωπίζεται μονοδιάστατα, τόσο θα παραμένει ταμπού και θα περιορίζεται στην κλασική του σεξιστική και τετριμμένη μορφή, έρμαιο της πατριαρχικής ματιάς πάνω στην ανθρώπινη επιθυμία. Όσο περισσότερες εναλλακτικές φωνές δίνουν το στίγμα τους, τόσο το πορνό βγαίνει στο φως και γίνεται αντικείμενο άξιο συζήτησης και ανάλυσης. Όσο γίνονται φεστιβάλ που επανανοηματοδοτούν το πορνό από προϊόν-ταμπού σε ανθρώπινη δραστηριότητα, κλάδο εργασίας, μέσο καλλιτεχνικής και πολιτικής έκφρασης τόσο συμβάλουν στο δημόσιο διάλογο γύρω. Θέλω ωστόσο να σταθώ στο τελευταίο κομμάτι της ερώτησής σου γιατί απηχεί μία κοινή παρανόηση που αξίζει να αποσαφηνίσουμε. Ανάμεσα στα πολλά είδη (πορνό) ταινιών υπάρχει και το ντοκιμαντέρ. Το πορνό αυτό καθαυτό δεν είναι ντοκιμαντέρ και άρα ο ρόλος του δεν περιορίζεται στο να αντικατοπτρίσει το σεξ «όπως είναι». Το κλασικό πορνό, όπως το ξέρουμε, προσεγγίζει το σεξ ως κάτι κανονικό και αμετάλλακτο, ξέχωρο από την εξέλιξη της ανθρωπότητας και ανέπαφο από κοινωνικούς παράγοντες. Τις περισσότερες φορές στοχεύει στη ρύθμιση της σεξουαλικότητας και στην αποφόρτιση του σιζ αρσενικού θεατή. Το εναλλακτικό/φεμινιστικό/ποστ/καλλιτεχνικό πορνό αναγνωρίζει τη σεξουαλικότητα ως εργαλείο και τον εαυτό του ως μέσο έκφρασης που δεν αντλεί απλά έμπνευση από τη σεξουαλικότητα αλλά αλληλεπιδρά με αυτή και την επηρεάζει αντίστοιχα.

Στο “Input Error” η σεξουαλική της ικανοποίηση είναι στο επίκεντρο. Επίσης βλέπουμε να ακολουθούνται πρακτικές ασφαλέστερου σεξ (προφυλακτικό και γάντια μιας χρήσης) κάτι που δυστυχώς συχνά δε συμβαίνει στην καθημερινή ζωή καθώς αφενός δεν υπάρχει όση ενημέρωση θα έπρεπε και αφετέρου η όποια ενημέρωση είναι συχνά μονομερής εστιάζοντας στο ετεροκανονικό σεξ.

Τι έρχονται να προσθέσουν ταινίες σαν το δικό σου “Input Error” στη βιομηχανία; 

Το “Input Error” είναι μία cyberpunk δυστοπία μικρού μήκους που φλερτάρει με την αισθητική των ταινιών επιστημονικής φαντασίας των 80s. Γυρίστηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες, εν μέσω πανδημίας, lock down και απόλυτης μυστικότητας καθώς τα γυρίσματα απαγορεύονταν. Ο κοινωνικός αποκλεισμός, η υγειονομική κρίση και η διαρκής αίσθηση κινδύνου επηρέασαν πολύ το σενάριο της ταινίας. ‘Ενα ταξίδι στο έτος 20xx μας μεταφέρει στη ζωή της προνομιούχας Κίρα, η οποία μπορεί και αγοράζει τα πιο σύγχρονα, όμοια με ζωντανά, ρομπότ του σεξ. Η ταινία αντλεί έμπνευση από τις τεχνολογικές εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας και θέτει ερωτήματα γύρω από το μέλλον της σεξουαλικότητας αφήνοντάς τα ανοιχτά. Είναι τα ρομπότ η απάντηση στις βαθύτερες σεξουαλικές επιθυμίες μας, ή σημάδι της παρακμής της ανθρωπότητας; Μια σημαντική διαφορά από τη συντριπτική πλειοψηφία των πορνό ταινιών είναι ο ρόλος της πρωταγωνίστριας ως αυτόνομου υποκειμένου της σεξουαλικής περίπτυξης. Στο “Input Error” η σεξουαλική της ικανοποίηση είναι στο επίκεντρο. Επίσης βλέπουμε να ακολουθούνται πρακτικές ασφαλέστερου σεξ (προφυλακτικό και γάντια μιας χρήσης) κάτι που δυστυχώς συχνά δε συμβαίνει στην καθημερινή ζωή καθώς αφενός δεν υπάρχει όση ενημέρωση θα έπρεπε και αφετέρου η όποια ενημέρωση είναι συχνά μονομερής εστιάζοντας στο ετεροκανονικό σεξ.

Φωτογραφία: KatyBit

Το “Input Error” είναι κομμάτι μιας τριλογίας. Πες μας λίγα λόγια.  

Όταν ξεκίνησε το “Input Error” δεν είχαμε ιδέα ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι μεγαλύτερο. Ήταν η πρώτη δουλειά της συγκεκριμένης ομάδας και την προσεγγίσαμε χωρίς ιδιαίτερες προσδοκίες, πέραν του να περάσουμε καλά. Εν τέλει τόσο στο γύρισμα όσο και στην ποστ παραγωγή περάσαμε κάτι περισσότερο από καλά και ολοκληρώνοντας την ταινία άρχισε να οριστικοποιείται η ιδέα μιας τριλογίας γιατί θέλαμε να εξερευνήσουμε το δυστοπικό κόσμο που είχαμε μόλις ανοίξει. Στην παραγωγή της πρώτης ταινίας, το σενάριο ήταν προϊόν συλλογικής δουλειάς, έπειτα όμως βρεθήκαμε πολλά άτομα να δουλεύουμε σε πολλά πρότζεκτς παράλληλα και ελλείψει χρόνου αποφασίσαμε να μοιράσουμε τους ρόλους διαφορετικά. Για τη δεύτερη ταινία ανέλαβα εξ ολοκλήρου το σενάριο και τη σκηνοθεσία και αυτή τη χρονική περίοδο παρακολουθώ την πορεία του μοντάζ με πολύ σασπένς. Σε αυτή την ταινία γνωρίζουμε καινούριους χαρακτήρες όπως μια χάκερ, έναν σεξεργάτη και έναν αρχιμπάτσο. Μαθαίνουμε για τη δραστηριότητα μιας πολυεθνικής που κατασκευάζει ρομπότ του σεξ και σαμποτάρει επί δεκαετίες το σεξ μεταξύ των ανθρώπων ποινικοποιώντας τη σεξεργασία, προκειμένου να κάνει το προϊόν της απολύτως απαραίτητο. Μια ομάδα χάκερς και εργαζόμενων στο σεξ οργανώνει όμως την απάντησή της αθόρυβα δρώντας στο περιθώριο. Η ταινία αναμένεται να ολοκληρωθεί την άνοιξη του 2023 και να σταλεί σε φεστιβάλ πορνό.

Η flinta gaze στο πορνό δεν περιορίζεται στα κριτήρια επιλογής των ατόμων μπροστά από την κάμερα αλλά διαπερνά όλο τον κορμό της παραγωγής, φροντίζοντας το τεχνικό συνεργείο να μην ανδροκρατείται, προσλαμβάνοντας intimacy coordinator, σεβόμενη τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες και τα όρια των πρωταγωνιστών και γενικότερα δουλεύοντας ηθικά.

Τελευταία, γίνεται πολύς λόγος για το female gaze στη βιομηχανία του πορνό. Μήπως χρειάζεται να καταδείξουμε με περισσότερη σαφήνεια τα σκοτεινά σημεία του male gaze ώστε να το αντιληφθούμε καλύτερα; Γιατί ξέρεις, όπως κάθε τι που αμφισβητεί και προσπαθεί να εκθρονίσει την πατριαρχία έρχεται με αντιδράσεις.  

Να σου πω την αλήθεια δε θέλω να εμβαθύνω ιδιαίτερα στο πόσο κακοποιητική, υποβιβαστική και μη βιώσιμη μπορεί να είναι η αντρική ματιά τόσο για όλα τα υπόλοιπα φύλα όσο και για τους ίδιους τους άντρες. Άμεσα ή έμμεσα βιώνουμε αρκετό σεξισμό και βία στην καθημερινή μας ζωή ώστε να αναγκαζόμαστε να τη σκεφτόμαστε διαρκώς και να κουβαλάμε το φορτίο της πατριαρχίας. Από την άλλη, αν σου μιλούσα για τη γυναικεία ματιά θα έβγαζα το εαυτό μου απ’ έξω, γιατί δεν είμαι γυναίκα. Προτιμώ να σου μιλήσω για την flinta gaze, τη ματιά των females/femmes, lesbians, intersex,non binary, trans και agender ατόμων. 

Στην παραγωγή μιας ταινίας πορνό οφείλουμε να εξασφαλίζουμε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον για όλους τους συντελεστές, χτίζοντας μια κουλτούρα επικοινωνίας και συναίνεσης ώστε αν κάτι πάει στραβά να νιώθουν όλα άνετα να μιλήσουν και να ακουστούν. Η flinta gaze στο πορνό δεν περιορίζεται στα κριτήρια επιλογής των ατόμων μπροστά από την κάμερα αλλά διαπερνά όλο τον κορμό της παραγωγής, φροντίζοντας το τεχνικό συνεργείο να μην ανδροκρατείται, προσλαμβάνοντας intimacy coordinator, σεβόμενη τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες και τα όρια των πρωταγωνιστών και γενικότερα δουλεύοντας ηθικά. Επακόλουθο αυτής της προσέγγισης και φροντίδας είναι η flinta ματιά να περνά και στο τελικό προϊόν, προβάλλοντας σώματα που αποκλίνουν από τα στερεοτυπικά πρότυπα ομορφιάς, μεγαλύτερες ηλικίες χωρίς να τις φετιχοποιεί, σεξουαλικές πρακτικές που αποσκοπούν στην απόλαυση με όλες τις αισθήσεις, στιγμές ευαλωτότητας και aftercare, επικοινωνία μεταξύ των πρωταγωνιστών, μη ετεροκανονική κατανομή ρόλων και δυναμικών…

Φυσικά και επηρεάζεται η αισθητική μας από το πορνό, με τον ίδιο τρόπο που επηρεάζεται από ό,τι καταναλώνουμε, από ό,τι μας περιβάλλει και από ότι φέρουμε στον κόσμο. 

Μέσα σε όλα όσα «ακούει» το πορνό τελευταία, είναι και πως αρχίζει να καθορίζει τη βασική μας αισθητική. Υπάρχει κομμάτι αλήθειας σε αυτό ή είναι ακόμα ένα μέσο εκτόνωσης σνομπισμού που κρύβει βαθύ πουριτανισμό; 

Φυσικά και επηρεάζεται η αισθητική μας από το πορνό, με τον ίδιο τρόπο που επηρεάζεται από ό,τι καταναλώνουμε, από ό,τι μας περιβάλλει και από ότι φέρουμε στον κόσμο. Η συλλογική και η προσωπική αισθητική μας επηρεάζει τις ταινίες που παράγουμε και εκείνες με τη σειρά τους επηρεάζουν την αισθητική μας. Ο κινηματογράφος είναι έτσι κι αλλιώς ο drag king των τεχνών, το μέσο με την αμεσότερη επιδραστικότητα. Για αυτόν ακριβώς το λόγο είναι σημαντικό να κάνουμε ταινίες που να αντιπροσωπεύουν τις ηθικές αξίες, τις ταυτότητες και την αισθητική μας.

Αλήθεια, υπάρχει συμπεριληπτικότητα στη βιομηχανία; Το λέω ορμώμενη από το γεγονός πως οι πρωταγωνιστές του “Input Error” είναι φιγούρες εντελώς διαφορετικές από ό,τι έρχεται στο μυαλό κάποιου στο άκουσμα της λέξης “porn movie”.  

Συμπεριληπτικότητα υπάρχει. Επειδή όμως ο κόσμος της βιομηχανίας είναι αχανής και σχεδόν αδύνατο να χαρτογραφηθεί, δε μπορώ να σου πω ακριβώς σε ποιο βαθμό. Προκύπτει και το ερώτημα τι ορίζουμε ως βιομηχανία πορνό. Ανήκουν τα ερασιτεχνικά βίντεο με την κάμερα του κινητού που φιλοξενούνται σε μεγάλες πλατφόρμες ηλεκτρονικής διανομής, και που καθένας μπορεί να τραβήξει, στη βιομηχανία; Ανήκουν οι εναλλακτικές ταινίες μηδαμινού ή ελάχιστου budget που δεν έχουν εισπρακτική αξία στη βιομηχανία; Το πορνό παρουσιάζει περισσότερες ομοιότητες απ’ ότι νομίζουμε με άλλα προϊόντα και ένα από αυτά είναι το κόστος του. Για τον περισσότερο κόσμο είναι ευνόητο πως δεν μπορούν να έχουν μεγάλες απαιτήσεις και προσδοκίες από ένα πολύ φθηνό προϊόν και πως αν θέλουν κάτι πιο ποιοτικό θα πρέπει να πληρώσουν την αντίστοιχη τιμή. Αντίστοιχα για να δει ταινίες στο σπίτι, πολύς κόσμος επιλέγει συνδρομητικά κανάλια και πλατφόρμες καταβάλοντας μηνιαία κάποιο χρηματικό ποσό.  Όταν γίνεται λόγος για το πορνό που καταναλώνουμε όμως, και δυστυχώς δε γίνεται αρκετός λόγος, ελάχιστοι άνθρωποι είναι έτοιμοι να πληρώσουν για να δουν ποιοτικό και ηθικό πορνό σε πλατφόρμες όπως η pinklabel, η bright desire ή η beautiful agony. Συμπεριληπτικότητα στη βιομηχανία λοιπόν υπάρχει αλλά για να συνεχίσει να υπάρχει χρειάζεται τη στήριξη των ανθρώπων που τη θεωρούν σημαντική.