Fact: Η Calavera Catrina αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τη μεξικανική γιορτή, Dia de los Muertos, ή αλλιώς Μέρα των Νεκρών. Ο José Guadalupe Posada, ο καλλιτεχνικός «πατέρας» της την έφτιαξε σε άλλες συγκυρίες και για διαφορετικούς σκοπούς. Σήμερα όμως όλοι τη συνδέουμε με τη Ημέρα των Νεκρών, την οποία αν και μη Μεξικανοί, οφείλουμε να «γιορτάζουμε» με απόλυτο σεβασμό σε αυτή την εκστατική παράδοση που εντάσσει τον θάνατο ως δομικό στοιχείο της ίδιας της ζωής. Πόσα ξέρουμε για αυτή τη μέρα και για τα μυστικά και την τέχνη την ίδια που την περικλείει;

Πριν πατήσουμε το rewind και βρεθούμε στο Μεξικό των αρχών του 20ου αιώνα, ας τσουγκρίσουμε τα ποτήρια μας με Don Margarita και Don Julio Paloma, τα δύο cocktails με βάση την τεκίλα Don Julio. Στο πρώτο απολαμβάνουμε τη εξαιρετικά ισορροπημένη Don Julio Blanco, που αφήνει μια απαλή αίσθηση από την πρώτη κιόλας γουλιά, ενώ στα λεπτά της αρώματα ξεχωρίζουν τα εσπεριδοειδή και τα βότανα. Προσθέτεις lime και σιρόπι αγαύης. Πάντα σε χαμηλό ποτήρι και πάντα στο στόμιο αυτή η φίνα στρώση από λεπτό αλάτι. Όσο για τα «μυστικά» της Don Paloma, θα πρέπει να κάνεις λίγη υπομονή -όπως και με κάθε τι που αξίζει τον κόπο. Προς το παρόν, ας συμφωνήσουμε ότι η Don Julio έχει τον τρόπο να μεταφέρει το πνεύμα της Ημέρας των Νεκρών κατευθείαν από την καρδιά του αποστακτηρίου της. Να συμφωνήσουμε και σε κάτι ακόμα; Η πιο γνωστή διεθνώς μεξικάνικη γιορτή θα σου ανοίξει την όρεξη. Μην ξεχάσεις τις fajitas και τις entomatadas.

Όλα ξεκίνησαν από τον Posada

Ο José Guadalupe Posada ξεκίνησε την καριέρα του ως καθηγητής λιθογραφίας στο Aquascalientes για να καταλήξει στην πόλη του Μεξικό, ξεκινώντας καριέρα freelance εικονογράφου. Ένα από τα πιο σημαντικά έργα που τον έχουν κάνει γνωστό ως σήμερα είναι τα calaveras. Με έμπνευση από την ισπανική εκδοχή της λέξης «κρανίο», τα Calaveras του Posada ήταν εικονογραφήσεις κρανίων, που επρόκειτο όχι μόνο να συσχετιστούν, αλλά σχεδόν να ορίσουν την Ημέρα των Νεκρών. Αυτό που ίσως να μην ξέρεις, είναι πως αυτός ο συσχετισμός εδραιώθηκε χρόνια μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη.

Πρώτος εξέδωσε τα calaveras ο Antonio Vanegas Arroyo, ενσωματώνοντάς τα σε λογοτεχνικά έργα για την εργατική τάξη. Με λίγα λόγια, σε φτηνά βιβλία. Arroyo και Posada κατάφεραν μέσα από την ιδέα και την απεικόνιση του θανάτου να καταδείξουν σημαντικά ζητήματα της εποχής, κυρίως μέσω του τρόπου ζωής της μπουρζουαζίας και λεπτομερειών της δικτατορίας του Porfirio Díaz. Γενικότερα, στη δουλειά του Posada γίνεται ξεκάθαρη η δυσαρέσκειά του απέναντι στον Díaz, έναν δικτάτορα που έμεινε στη μνήμη λόγω της ακραίας διαφθοράς της εξουσίας του, αλλά και της εμμονής του με οτιδήποτε εξ Ευρώπης ερχόμενο. Από τον υλισμό μέχρι την κουλτούρα. Ήδη έχεις ένα spoiler της «γέννησης» της Catrina.

Ο Posada πεθαίνει τον Ιανουάριο του 1913. Ωστόσο, το έργο του γίνεται γνωστό το 1920, χάρη στον Jean Charlot, έναν Γάλλο καλλιτέχνη που προσέφερε το μεγαλύτερο κομμάτι των δημιουργιών του ζώντας στο Μεξικό και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Charlot περιέγραφε τον Posada ως «τυπογράφο για τον λαό του Μεξικό». Μπουμ. Αυτό ήταν αρκετό για να φέρει τη δουλειά του Posada στο φως. Μαζί με αυτή και την Catrina.

Ο Jean Charlot δεν ήταν ο μοναδικός καλλιτέχνης που μίλησε για το έργο του Posada. Δυο από τους πιο αναγνωρίσιμους muralists του Μεξικό, Diego Rivera και Jose Clemente Orozco έχουν δώσει στον Posada ρόλο καλλιτέχνη-έμπνευση που επηρέασε την πορεία τους.

Από εκεί και μετά, έρχεται το όνομα “Calavera Catrina” όπως το ξέρουμε σήμερα. Αυτό χάρη στον Rivera και ένα mural (“Sueño de una Tarde Dominical en la Alameda Central”) που έφτιαξε το 1947. Σε αυτό απεικονίζεται ο ίδιος ο Posada, καθώς και η σύζυγος του Rivera, Frida Kahlo. Σήμερα θεωρείται πολιτιστικός θησαυρός, ενώ ενσωμάτωσε τη φιγούρα της Catrina στο εθνικό γίγνεσθαι των Μεξικανών.

Η τέχνη του makeup της Ημέρας των Νεκρών

Η Ημέρα των Νεκρών μπορεί να σε μετατρέψει σε makeup artist με μια σημαντική προϋπόθεση: να έχεις απόλυτο σεβασμό σε αυτό που κάνεις. Πολλές φορές, το να χρησιμοποιείται ο γνωστός «σκελετός» σαν τρόπος μεταμφίεσης σε γιορτές όπως το Halloween θεωρείται προσβλητικό. Και όχι άδικα. Το skull makeup της ημέρας των νεκρών είναι ο τρόπος του μεξικανικού λαού να τιμήσει τους νεκρούς του, τους προγόνους του, όσους δεν είναι πια κοντά του. Πρόκειται για έναν τρόπο να γιορτάσουν τις χαμένες ζωές, να δείξουν στους νεκρούς πως κανείς δεν τους έχει ξεχάσει εδώ και ούτε πρόκειται. Επομένως, πριν ξεκινήσεις το make up είναι απαραίτητο να κάνεις μια μικρή έρευνα για τις ρίζες της συγκεκριμένης παράδοσης. Και αφού λοιπόν μυηθείς στα βασικά τι καλύτερο από το να γιορτάσεις  την κορύφωση της Dia de los Muertos την Τετάρτη 2 Νοεμβρίου στο Loco Athens (Καλαμιώτου 15), όπου ο φετινός World Class Winner, Ιωσήφ Ζααλούκ, επιμελείται το signature cocktail της Ημέρας των Νεκρών, την Don Julio Paloma Roja.

Πίσω στο make up. Ακόμα ένας λόγος που οι Μεξικανοί ζωγραφίζουν οστά στα πρόσωπά τους είναι για να «τρολάρουν» λίγο την ιδέα του θανάτου, ξέροντας πως εφόσον κανείς δεν μπροεί να τον αποφύγει, εφόσον είναι βασικό στοιχείο της ζωής της ίδιας, οφείλουν και να γελάσουν ακόμα στην ιδέα. Στην ουσία, το skull makeup της ημέρας είναι ένας τρόπος να γελάσουν με τον θάνατο και να γιορτάσουν το γεγονός ότι είναι ζωντανοί.

Πρόκειται για μια παράδοση που έχει περάσει από γενιά σε γενιά για χρόνια. Οι σκελετοί είναι βασικό κομμάτι συμβολισμού στο Μεξικό. Οι Αζτέκοι πίστευαν πως η ζωή στη γη είναι κάτι σαν παραίσθηση. Πως ο θάνατος ήταν ένα θετικό βήμα πιο κοντά σε ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητότητας. Κάπως έτσι, οι σκελετοί δεν είναι μόνο σύμβολο θανάτου, αλλά σύμβολο αναγέννησης.

Όπως θα έχεις προσέξει, τα λουλούδια παίζουν σημαντικό ρόλο στο makeup της Ημέρας των Νεκρών. Πολλές γυναίκες τα φορούν στα μαλλιά τους ή τα ενσωματώνουν στο μακιγιάζ του προσώπου τους. Η αιτιολογία κρύβεται και πάλι στη φιλοσοφία των Αζτέκων. Πίστευαν πως ο ταγέτης, «το λουλούδι του θανάτου», ήταν ιερό και πως το άρωμά του οδηγούσε τις ψυχές πίσω στις οικογένειές τους.

Ο σωστός τρόπος να γιορτάσεις την Ημέρα των Νεκρών

Πώς αλλιώς; Με σεβασμό στην ίδια την παράδοση, στους συμβολισμούς πίσω από το makeup και τις βαθιές ρίζες της Calavera Catrina τόσο στα θεμέλια της μεξικανικής παράδοσης όσο και της νεότερης μεξικανικής ιστορίας. Μα κυρίως με μια τεκίλα Don Julio. Γιατί αν κάτι μετράει σε όλο αυτό, είναι ένα ποτό άρρηκτα συνδεδεμένο με τη μεξικανική κουλτούρα και παράδοση. Ναι, μια Don Julio Paloma, με Don Julio Reposado που περνά διπλή απόσταξη και στη συνέχεια παλαιώνει για 8 μήνες μέσα σε δρύινα βαρέλια. Ελαφριά, γλυκιά, με αρώματα από αμύγδαλο και λευκή σοκολάτα, αλλά και ένα μπισκοτένιο τελείωμα, η Don Julio Reposado δημιουργεί την ιδανική εκδοχή της κλασικής Paloma. Λάιμ και η απαραίτητη σόδα grapefruit έρχονται να συμπληρώσουν τη συνταγή. Κι όλα αυτά σε ένα ψηλό ποτήρι και γαρνίρισμα με αλατισμένο grapefruit. Ναι, έτσι θα τιμήσεις τη ζωή και με το παραπάνω.

#DonJulioTequila #DiaDeLosMuertos