Η επίσκεψή μας στο γυναικολογικό ιατρείο έχει συνδεθεί με το τεστ-Παπ, τα ΣΜΝ, την αντισύλληψη, λοιμώξεις που κατά καιρούς μάς ταλαιπωρούν και τη γονιμότητα και την πορεία της εγκυμοσύνης. Αν συνδέσουμε ανατομικά τους λόγους που κλείνουμε το ραντεβού μας με τον γυναικολόγο, η μήτρα, ο κόλπος, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες αποτελούν τα πεδία ενδιαφέροντος. Και η κλειτορίδα; Τι γίνεται με την κλειτορίδα; Η απόλαυση γιατί δεν έχει θέση στον διάλογο με τον γυναικολόγο συχνά; Τι γίνεται όταν η εξεταζόμενη τη βάζει στο τραπέζι;
Ένα ρεπορτάζ των New York Times θέτει ένα σημαντικό ερώτημα: Από τη στιγμή που το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κλειτορίδα, γιατί οι γιατροί δεν τη μελετούν; Γιατί σε ιατρεία και νοσοκομεία προσποιούμαστε πως δεν υπάρχει;
Το 2018, η Τζίλιαν προχώρησε σε μια βιοψία, ώστε να ελεγχθούν πιθανές ενδείξεις καρκίνου. Ο γιατρός της υποπτετόταν ότι η υπόλευκη κηλίδα δέρματος δίπλα στην κλειτορίδα της Τζίλιαν, ήταν μια δερματική πάθηση που συνήθως αποδεικνύεται καλοήθης. Ακόμα και για τη Τζίλιαν, που είναι νοσοκόμα, το να κόψει ένα κομμάτι από ένα τόσο ευαίσθητο σημείο του σώματός της, ήταν κάπως ακραίο, αλλά τελικά έδωσε τη συναίνεσή της, με απόλυτη εμπιστοσύνη στον γιατρό. Για τις ανάγκες της επέμβασης της χορηγήθηκε επισκληρίδιος, ώστε να μουδιάσει η περιοχή. Ο γιατός στη συνέχεια για να σταματήσει την αιμορραγία έβαλε και τα δυο του χέρια στο αιδοίο της και πίεσε δυνατά. Παρά την αναισθητική ουσία, ο πόνος από την πίεση ήταν τόσο δυνατός, που η Τζίλιαν ούρλιαξε. Έναν μήνα αργότερα, η Τζίλιαν, ούσα στο κρεβάτι με τον φίλο της, συνειδητοποίησε πως δεν μπορούσε πλέον να φτάσει σε οργασμό. Ουσιαστικά, μπορούσε να ερεθιστεί, αλλά τη στιγμή που πληρίαζε στην κορύφωση “κατέληγε στο τίποτα”. Έτσι είναι η κατάσταση μέχρι και σήμερα.
Ενημερώνοντας τον γυναικολόγο της, έλαβε ως απάντηση πως πιθανότατα το μούδιασμα προκαλούνταν από ουλές και ότι σιγά σιγά θα υποχωρούσε. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ. Θορυβημένη, η Τζίλιαν άρχισε να επισκέπτεται τον ένα ειδικό μετά τον άλλο ψάχνοντας αφενός εξήγηση, αφετέρου λύση. Τότε ανακάλυψε πως στην πραγματικότητα, κανείς δεν ήθελε να μιλήσει για την κλειτορίδα της. Ένας ουρολόγος την παρομοίασε με θύμα βιασμού και έριξε την έλλειψη κλειτοριδικής ανταπόκρισης σε “τραυματική αντίδραση”. Άλλος τη διέγνωσε με “περιεμμηνόπαυση”, τη φάση μεταξύ του τέλους της κλιμακτηρίου και εμμηνόπαυσης και της συνταγογράφησε κρέμα τεστοστερόνης. Άλλος της συνέστησε ένεση κολπικής αναζωογόνησης. Επαναφέροντας τη συζήτηση στην κλειτορίδα της, το μόνο που λάμβανε ήταν κενά βλέμματα. “Με κοίταζαν σαν να ήμουν εντελώς τρελή”, θυμάται. Απλώς συνέχισα να λέω πως κάτι δεν πάει καλά με την κλειτορίδα μου, και ήταν σαν- ήταν σαν να έκαναν τα πάντα εκτός από το να δίνουν σημασία στην κλειτορίδα”.
Η κλειτορίδα είναι σαν ένα “υποτιμημένο μπαρ στην άκρη του δρόμου”
Ο Δρ. Irwin Goldstein αναφέρει πως ορισμένοι ουρολόγοι συγκρίνουν το αιδοίο με “μια μικρή πόλη στις μεσοδυτικές πολιτείες. Οι γιατροί τείνουν να το προσπερνούν, κοιτάζοντάς το με το ζόρι, στον δρόμο προς τον προορισμό τους: τον τράχηλο και τη μήτρα.
“Αν το αιδοίο στο σύνολό του είναι μια υποτιμημένη πόλη, η κλειτορίδα είναι ένα τοπικό μπαρ στην άκρη του δρόμου: ελάχιστα γνωστό, σπάνια εξεταζόμενο, πιθανώς καλύτερα να αποφεύγεται. Αυτό αναγράφεται στο κείμενο. Όχι άδικα. “Αγνοείτα εντελώς σχεδόν από όλους”, δήλωσε η Δρ Rachel Rubin, ουρολόγος και ειδικός σε θέματα σεξουαλικής υγείας. “Δεν υπάρχει ιατρική κοινότητα που να έχει αναλάβει την ευθύνη για την έρευνα, τη διαχείριση και τη διάγνωση παθήσεων που σχετίζονται με την περιοχή αυτή. Σε ερώτηση για το τι έμαθε στην ιατρική σχολή για την κλειτορίδα, απάντησε: “Τίποτα που να έχει μείνει στη μνήμη μου. Αν έγινε κάποια αναφορά, θα ήταν στην καλύτερη περίπτωση μια δευτερεύουσα υποσημείωση”.
Αργότερα έμαθε πώς να εξετάζει το αιδοίο και το ορατό τμήμα της κλειτορίδας, μιας και η πλήρης κλειτορίδα, όπως έμαθε, είναι μια βαθιά δομή, αποτελούμενη σε μεγάλο βαθμό από στυτικό ιστό, που φτάνει μέχρι τη λεκάνη και περιβάλλει τον κόλπο. Σε μια μελέτη τους για το περιοδικό Sexual Medicine, Rubin και Goldstein διαπίστωσαν πως η αποτυχία εξέτασης του αιδοίου και της κλειτορίδας οδήγησε τους γιατρούς να παραβλέπουν τακτικά τις συνθήκες σεξουαλικής υγείας. Επί παραδείγματι, σχεδόν 1 στις 4 είχε συμφύσεις κλειτορίδας, που προκύπτουν όταν η καλύπτρα της κλειτορίδας κολλάει στη βάλανο και μπορεί να οδηγήσει σε ερεθισμό, πόνο και μειωμένη σεξουαλική ευχαρίστηση. Οι συγγραφείς της έρευνας κατέληξαν πως οι γυναικολόγοι θα πρέπει να εξετάζουν τακτικά την κλειτορίδα, παραίνεση που εύκολα δίνεται και δύσκολα εφαρμόζεται, μιας και οι περισσότεροι γιατροί “ούτε ξέρουν πώς να εξετάζουν ούτε αισθάνονται άνετα να εξετάζουν την κλειτορίδα”.
Αυτή η παράβλεψη μπορεί να βλάψει τις γυναίκες, καθώς και τους τρανς άντρες και άλλα άτομα με αιδοίο. Έχουν καταγραφεί περιστατικά τραυματισμών κλειτορίδας σε επεμβάσεις, όταν εκτελείται κακώς μια πλαστική επέμβαση χειλέων. Πρόκειται για μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αισθητικές χειρουργικές επεμβάσεις παγκοσμίως, που μπορεί επίσης να πλήξει τα νεύρα, οδηγώντας σε πόνο στα γεννητικά όργανα, καθώς και απώλεια σεξουαλικού ερεθισμού. Πρόκειται για τραυματισμούς που θα μπορούσαν να αποφευχθούν, σύμφωνα με τη Δρ Rubin, αν οι γιατροί αφιέρωναν περισσότερο χρόνο ώστε να μάθουν την κλειτορίδα. Σύμφωνα με τη Δρ Rubin, η κλειτορίδα “δεν είναι απλώς αυτή η παράξενη, μυθική περιοχή που υποτίθεται ότι σας δίνει οργασμό”.
Γιατί είναι τόσο παραμελημένη η κλειτορίδα;
Η ζωή μας τρίβει καθημερινά στα μούτρα πως η κλειτορίδα δεν παραμελείται μόνο από τα χειρότερα σεξ μας. Παραμελείται και από την ίδια την ιατρική, στην οποία στρεφόμαστε. Γιατί, λοιπόν, παραμελείται η κλειτορίδα; Ο λόγος είναι απλός: Η κλειτορίδα είναι στενά συνδεδεμένη με τη γυναικεία ευχαρίστηση και τον οργασμό. Και μέχρι πολύ πρόσφατα, αυτά τα θέματα δεν ήταν ψηλά στη λίστα προτεραιοτήτων της ιατρικής, ούτε θεωρούνταν κατάλληλοι τομείς ιατρικής ενασχόλησης.
Ακόμα και σε τομείς όπως η ουρολογία, όπου η ανδρική σεξουαλική ευχαρίστηση και ο οργασμός θεωρούνται αναπόσπαστα στοιχεία, η σεξουαλική υγεία των γυναικών “θεωρείται υστερία, το κουτί της Πανδώρας, ψυχοκοινωνικό ζήτημα, όχι θέμα πραγματικής ιατρικής”, δήλωσε η Δρ Rubin. Η γυναικολογία, από την άλλη, επικεντρώνεται περισσότερο στη γονιμότητα και την πρόληψη των ασθενειών. “Δεν κάνουμε καλή δουλειά όταν μιλάμε για το σεξ από τη σκοπιά της ευχαρίστησης”, τονίζει η Δρ Φράνσις Γκρίμσταντ, γυναικολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστόνης. “Μιλάμε γι’ αυτό σε επίπεδο πρόληψης. Προσπαθούμε να προλάβουμε τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (…) Προσπαθούμε να αποτρέψουμε την εγκυμοσύνη, εκτός αν προσπαθείτε να μείνετε έγκυος. Δεν μιλάμε για τη σεξουαλική ευχαρίστηση”, λέει.
Η Δρ Helen O’Connell η πρώτη γυναίκα ουρολόγος υπενθύμισε πως στην ιατρική της εκπαίδευση, η κλειτορίδα δεν είχε σχεδόν καμία σοβαρή αναφορά, αναφέροντας πως στην έκδοση του “Last’s Anatomy” που μελέτησε, μια διατομή της γυναικείας λεκάνης παρέλειπε εντελώς την κλειτορίδα, ενώ πτυχές των γυναικείων γεννητικών οργάνων περιγράφονταν ως “ανεπαρκώς αναπτυγμένες” και ως “αποτυχία” σχηματισμού ανδρικών γεννητικών οργάνων. Από την άλλη, περιγραφές του πέους γέμιζαν σελίδες.
Η Δρ O’Connell άρχισε να διερευνά την ανατομία της κλειτορίδας κάνοντας μικροδιατομές και χρησιμοποιώντας επεικονίσεις μαγνητικού συντονισμού. Το 2005 δημοσίευσε μια ολοκληρωμένη μελέτη που έδειξε ότι το εξωτερικό εξόγκωμα της κλειτορίδας -αυτό που μπορεί κανείς να δει και να αγγίξει- είναι μόνο η “κορυφή του παγόβουνου”, αντίστοιχη με την κεφαλή του πέους. Το πλήρες όργανο εκτεινόταν πολύ κάτω από την επιφάνεια. Γεγονός που πολλές γυναίκες δεν γνωρίζουν καν, ανατομικά. Το πρόβλημα είναι πως γιατροί που επίσης αγνοούν την ανατομία της κλειτορίδας, όπως χειρούργοι, θα μπορούσαν να βλάψουν ευαίσθητα νεύρα, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ευχαρίστηση και τον οργασμό.
Όλο και περισσότερες γυναίκες μιλούν για τραυματισμούς που υπέστησαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια επεμβάσεων ρουτίνας. Μια από αυτές, η Julie, έχασε την ικανότητά της για οργασμό το 2012 μετά από ένα ελάχιστα παρεμβατικό χειρουργείο στο ισχίο για την αντιμετώπιση πόνου στην πλάτη. Μιλώντας στην Telegraph, ανώνυμα, περιέγραψε πως ξυπνώντας από την αναισθησία ένιωσε ένα καυστικό πόνο γύρω από την κλειτορίδα, με τον χειρούργο της να της λέει πως πρόκειται για μώλωπες και θα υποχωρήσει με τον καιρό. Λίγους μήνες αργότερα διαπίστωσε πως δεν μπορούσε πλέον να έρθει σε οργασμό. Όταν προσπαθούσε «ήταν κυριολεκτικά σαν κάποιος να είχε βγάλει το καλώδιο από την πρίζα». Είπε πως ήταν λες και «όλα νεκρώθηκαν».
Για δυο χρόνια, αναζητούσε απάντηση και λύση και αναζητώντας στο διαδίκτυο έμαθε πως ένα κυλινδρικό εργαλείο που τοποθετήθηκε μεταξύ των ποδιών της κατά τη διάρκεια της επέμβασης είχε πιθανότατα συνθλίψει τα νεύρα της κλειτορίδας της. Η συγκεκριμένη ιατρική συσκευή είναι γνωστό ότι προκαλεί βλάβη στα νεύρα, αλλά αυτό δεν αναφερόταν στο έντυπο στο οποίο έδωσε γραπτώς τη συγκατάθεσή της για την επέμβαση. Η ίδια συγκρίνει τον τραυματισμό της με την απώλεια της γεύσης ή της όσφρησης -μια απόλαυση που πάντα θεωρείται δεδομένη, αλλά όταν χάνεται αλλάζει τα πάντα. “Έχουν περάσει 10 χρόνια και ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω”, λέει. “Και δεν έχω συμβιβαστεί ακόμα με αυτό”.
Η κλειτορίδα έχει περισσότερα νεύρα και άγνωστες ακόμα και σήμερα δομές
Ο Δρ Blair Peters, πλαστικός χειρουργός που ξεκίνησε εκτελώντας φαλλοπλαστικές για τρανς άντρες και non binary άτομα, εξεπλάγην όταν είδε πόσο μεγάλα ήταν τα νεύρα της κλειτορίδας -περίπου τρία χιλιοστά σε διάμετρο κατά μέσο όρο. «Όταν πέρασα από την ιατρική σχολή, δεν μάθαμε τίποτα ιδιαίτερο για την κλειτορίδα πέρα από το γεγονός ότι υπάρχει, βασικά», δήλωσε ο Δρ Peters. Ως αποτέλεσμα, είπε, ανέπτυξε «αυτή την υποσυνείδητη προκατάληψη ότι δεν πρόκειται να είναι αυτή η δομή. Αλλά είναι». Στο πλαίσιο των προσπαθειών του να βελτιώσει τη σεξουαλική αίσθηση για τους ασθενείς με φαλλοπλαστική, ο Δρ Peters εστίασε με μεγεθυντικά μέσα στα νεύρα της κλειτορίδας και μέτρησε πόσες νευρικές ίνες περιείχαν. Ο αριθμός που διαπίστωσε -ο οποίος είναι απόρρητος μέχρι να παρουσιάσει σε λίγο καιρό τα ευρήματά του- είναι σημαντικά περισσότερος από 8.000, τον αριθμό που αναφέρεται συχνά ο οποίος προέρχεται από μια ξεπερασμένη μελέτη σε αγελάδες.
Το 2020, η Victoria Gordon, φοιτήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής και Βιοεπιστημών του Κάνσας Σίτι, ηγήθηκε μιας μελέτης που προσπάθησε να ορίσει μια «επικίνδυνη ζώνη» γύρω από την κλειτορίδα, την οποία οι πλαστικοί χειρουργοί πρέπει να αποφεύγουν. Κατά τη διάρκεια δοκιμαστικών τομών σε πτώματα, παρατήρησε ότι τα νεύρα της κλειτορίδας διακλαδίζονται μερικές φορές σε λεπτές έλικες, σαν ρίζες, με τρόπους που μπορεί να είναι σημαντικοί για τους χειρουργούς, αλλά δεν είχαν περιγραφεί προηγουμένως στη βιβλιογραφία. «Είμαι απλώς μια τεταρτοετής φοιτήτρια ιατρικής, δεν νομίζω ότι θα έπρεπε να ασχοληθώ εγώ με αυτό το έργο», δήλωσε στα τέλη του 2021. «Αλλά κανείς άλλος δεν το κάνει».
Αφαιρώντας την αχρείαστη ντροπή
Κάθε ασθενής που εισέρχεται στο γραφείο της Δρ Rubin, ανεξαρτήτως ηλικία, μαθαίνει το αιδοίο της. Πλέον δεν απλώνεται ένα σεντόνι πάνω στα πόδια της ασθενούς για την πυελική εξέταση, μαι σύμβαση που η ίδια πιστεύει πως συμβάλλει στο να περιβάλλει μια ντροπή τα ιδιωτικά μέρη των γυναικών. Αντί για όλα αυτά, η Δρ Rubin προσφέρει στην ασθενή έναν μακρόστενο καθρέφτη, για να δει την ίδια ανατομία που εκείνη θα εξετάσει. Με ένα Q-tip η Δρ Rubin ανιχνεύει κάθε μέρους του αιδοίου για πόνο, επισημαίνοντας τα μικρά και τα μεγάλα χείλη και το κολπικό άνοιγμα, ενώ η ασθενής την παρακολουθεί. Στη συνέχεια, ελέγχει κάτω από την καλύπτρα της κλειτορίδας για συμφύσεις και άλλες δερματικές παθήσεις. Με την εξέταση να διαρκεί λιγότερο από πέντε λεπτά, η ασθενής μαθαίνει το σώμα της. «Προχωράμε με τον δικό σας ρυθμό», είπε πρόσφατα σε μια εξέταση με μια 62χρονη γυναίκα, η οποία αντιμετώπιζε πόνο μετά το σεξ. «Εσείς είστε το αφεντικό».
Η Δρ Rubin και οι συνάδελφοί της πιστεύουν πως ο τομέας τους είναι ο μοναδικός που μπορεί να “υπερασπιστεί” την κλειτορίδα και τη γυναικεία σεξουαλική ικανοποίηση. Παρόλα αυτά, θα χρειαστούν περισσότερα πράγματα από παθιασμένους γιατρούς, για να αποδοθεί στο αιδοίο η κατάλληλη σημασία. Σύμφωνα με τη Δρ Rubin χρειάζεται να υπάρξει μια συντονισμένη πρωτοβουλία, μια κίνηση που να υπερβαίνει τις παραδοσιακά απομονωμένες ειδικότητες της ιατρικής, για να κατανοηθεί και να χαρτογραφηθεί η ανατομία αυτή. «Πραγματικά πιστεύω ότι έχουμε μείνει αρκετές δεκαετίες πίσω στη γυναικεία πλευρά», δήλωσε η Δρ Rubin. «Αλλά πρέπει να κάνουμε τη δουλειά. Και πρέπει να έχουμε ανθρώπους που ενδιαφέρονται να κάνουν τη δουλειά».
