Το 40% των ανθρώπων γύρω μας, σημειώνουν οι ειδικοί, είναι πολύ πιθανό να βιώσουν υπνική παράλυση για τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Χθες έπαθα δύο, ενώ το προσωπικό μου ρεκόρ είναι πέντε φορές μέσα σε μία νύχτα. Δεν είναι ωραίο και σίγουρα είναι κάτι το οποίο δεν μπορείς να ξεχάσεις εύκολα, ειδικά όταν το μόνο που θες να κάνεις είναι να κοιμηθείς ώστε να μην μοιάζεις με τον Έντουαρντ Νόρτον στο Fight Club όταν πας στη δουλειά σου. Βέβαια, συγκριτικά με τον Νόρτον, οι αϋπνίες μου είναι λιγότερες, αλλά ο φόβος μήπως και παραλύσει ξανά το σώμα μου μόλις με πάρει ο ύπνος αυξάνουν τις πιθανότητες να εμφανιστούν μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια μου. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχω ξεχάσει ποτέ κάποιο χαρτί στο φωτοτυπικό που θα με έφερνε σε δύσκολη θέση και θα αφαιρούσε την ταμπέλα του εχέμυθου από το κούτελό μου.
Τι είναι η υπνική παράλυση
Κατά τη διάρκεια την νύχτας γίνεται εναλλαγή μεταξύ των δύο βασικών φάσεων τoυ ύπνου: non-Rem και Rem. Στην πρώτη περίπτωση χαλαρώνουμε και κοιμόμαστε βαθιά ενώ στη δεύτερη τα μάτια μας κινούνται γρήγορα και βλέπουμε όνειρα, αλλά το σώμα μας εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο της χαλάρωσης. Όταν λοιπόν ο εγκέφαλος ξυπνήσει μετά από κατάσταση REM, μπορεί να υπάρξει υπνική παράλυση. Όταν γίνει αυτό, ένα άτομο καταλαβαίνει τι συμβαίνει γύρω του, δεν μπορεί όμως να κινηθεί, να μιλήσει ή να αναπνεύσει σωστά για μερικά δευτερόλεπτα έως και μερικά λεπτά. Με λίγα λόγια, ένα άτομο είναι ξύπνιο, αλλά οι μύες του παραμένουν αδρανείς. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και όταν ένα άτομο αποκοιμιέται. Επίσης, στο παιχνίδι μπαίνουν συνήθως και οι υπναγωγικές παραισθήσεις. Κάπως έτσι «γεννήθηκε» και η «Μόρα».
Ο αστικός μύθος της «Μόρας»
Λατρεύουμε το άγνωστο και το μεταφυσικό, όμως αυτό που κάποιοι αποκαλούν «Μόρα», ονομάζεται υπνική παράλυση και όχι, δεν είναι ντυμένη στα μαύρα, δεν προσπαθεί να σας πνίξει ούτε μοιάζει με κάποιο κοριτσάκι που βγήκε από το πηγάδι. Στα αρχαία χρόνια, βέβαια, ήταν δύσκολο να εξηγήσουν αυτή την κατάσταση και έτσι η δημιουργία ιστοριών αντί για απαντήσεις επιστημονικά τεκμηριωμένες ήταν καθημερινό φαινόμενο. Σκεφτείτε ότι ο εγκέφαλός μας βγαίνει από ένα στάδιο στο οποίο δημιουργεί όνειρα και ένα μέρος των ονείρων αυτών εμφανίζονται όσο εμείς βρισκόμαστε μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Λόγω της παράλυσης και του έντονου άγχους που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή εκκρίνονται διάφορες ουσίες, με την φαντασία μας να χτυπά στα ίσα αυτή του Άρθουρ Κλαρκ.
Η πρώτη μου υπνική παράλυση και το προσωπικό ρεκόρ
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου, τα περισσότερα άτομα που βιώνουν για πρώτη φορά υπνική παράλυση είναι μεταξύ 14 και 17 ετών. Εγώ ήμουν ακόμα παιδί Δημοτικού και όπως αντιλαμβάνεστε, τρομοκρατήθηκα. Ξύπνησα μπρούμυτα, το κεφάλι μου ήταν χωμένο στο μαξιλάρι με αποτέλεσμα να αναπνέω με δυσκολία και δεν μπορούσα να κουνηθώ ή να μιλήσω παρά τις εντολές που έδινε ο εγκέφαλός μου, ο οποίος βρισκόταν σε πλήρη σύγχυση. Θυμάμαι μια έντονη ταχυκαρδία και έναν πανικό που δεν μπορούσα να εκφράσω με την κίνηση του σώματός μου καθώς -μοιάζει αστείο-, δεν μπορούσα να κουνήσω ούτε το μικρό μου δαχτυλάκι.
Τα χρόνια πέρασαν, η υπνική παράλυση με επισκεπτόταν αρκετά συχνά χωρίς ωστόσο να δίνω ιδιαίτερη σημασία μέχρι που, ένα βράδυ, πέντε επεισόδια, το ένα μετά το άλλο, με οδήγησαν στη μηχανή αναζήτησης της Google. Έψαξα, ενημερώθηκα, σημείωσα σε ένα τετράδιο το προσωπικό μου ρεκόρ και είπα στον εαυτό μου «Κώστα, ηρέμησε, βλέπεις τι μπορεί να κάνει το άγχος», αφού αυτό προκαλεί στην δική μου περίπτωση αυτή την κατάσταση. Φυσικά, το «μην αγχώνεσαι» δεν βοήθησε ποτέ κανέναν, οπότε η επίσκεψη σε έναν ειδικό είναι η safe επιλογή. Μέσα στο μήνα θα ξυπνήσω τουλάχιστον 3-4 φορές χωρίς να μπορώ να κουνηθώ ή να μιλήσω για μερικά δευτερόλεπτα αν και πλέον το διαχειρίζομαι μέχρι ένα βαθμό. Έχω μάθει να ζω με αυτό, αλλά καλό θα ήταν να μη σου τύχει.
