Ο Φρανκ και η Καταρίνα είναι μαζί και κακοποιούν ο ένας τον άλλο σαν να πληρώνονται αυτό. Λεκτική, ψυχολογική, σωματική, η κακοποίηση είναι ο μόνος τρόπος τους να επικοινωνούν, κάνοντας διαλείμματα λίγων δευτερολέπτων για να επιβεβαιώσουν ο ένας τον άλλο, πως μέσα σε όλη αυτή την τοξικότητα, αγαπιούνται. Ένα βράδυ, ο Φρανκ και η Καταρίνα, καλούν στο σπίτι το ζευγάρι του διαμερίσματος από κάτω, τον Τόμας και τη Γκένα. Η συναναστροφή αυτών των δυο ερωτικών συνδυασμών φέρνουν στη σκηνή της παράστασης “Δαίμονες“, στιγμιότυπα από τις πιο σκοτεινές εκφάνσεις των σχέσεών μας, με τους εαυτούς μας και με τους άλλους, φέρνοντας στο προσκήνιο ζητήματα όπως η απώλεια, οι έμφυλοι ρόλοι, ο «ανδρισμός» όπως τον έχουμε καταναλώσει και το τι συμβαίνει όταν μια πυρηνική βόμβα θεμάτων συναντά μια άλλη με φόντο των έρωτα.
Ο Φρανκ έχει χάσει τη μητέρα του πρόσφατα και πρακτικά την έχει μαζί του, σε ένα δοχείο. Είναι σαρκαστικός, αρκετά ψυχρός, έχει τον έλεγχο και απλώς δεν μπορεί να δώσει στην Καταρίνα αυτό που -νομίζει- ότι θέλει: τρυφερότητα. Δεν έχουν παιδιά και πρακτικά θρέφουν ένα μίσος που αντί να τους χωρίζει τους κάνει να εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο, με την τοξικότητα να γίνεται «η δόση τους». Η Γκένα και ο Φρανκ είναι το ζευγάρι της διπλανής πόρτας, ίσως οι γονείς μας, σας. Μια σχεσιακή εικόνα οικεία: εκείνη αφοσιωμένη στα δυο τους παιδιά, έχοντας ξεχάσει ποια ήταν η τελευταία φορά που ήπιε ποτό, εκείνος συμβιβασμένος, εγκλωβισμένος. Η πυρηνική οικογένεια στη πιο γνωστή -δυστυχώς- έκδοσή της.
Πρόκειται για ένα έργο το οποίο αντιλαμβάνεσαι μετά από ένα, δυο ή και παραπάνω φαγώματα μούρης στο σκληρό έδαφος της συναισθηματικής ενηλικίωσης. Αυτό είναι κάτι που με τον τρόπο τους μου επιβεβαίωσαν και οι ηθοποιοί της παράστασης, Ηλέκτρα Κομνηνίδου, Τάσος Κονταράτος, Ελένη Κουταλώνη, Τρύφων Μπάρκας στη συζήτησή μας. Ο Τρύφων αμύνθηκε την πρώτη φορά που το διάβασε, αδυνατώντας να καταλάβει πώς μπορούν τέσσερις άνθρωποι να φτάσουν σε τέτοιες ακρότητες, ενώ η Ελένη, που δουλεύει σε μπαρ τα βράδια, εντόπισε αυτή την αόρατη κλωστή που μπορεί να ενώνει τις καλύτερες και τις χειρότερες εκφάνσεις σου και να συρρικνώνεται φέρνοντάς τες επικίνδυνα κοντά μετά από δυο τρία ποτά. Ο Τάσος, διαβάζοντας τον Φρανκ, όσο και αν προσπαθεί στη δουλειά του να μη δουλεύει ψυχαναλυτικά, σε αυτή ήξερε πως θα βγει από τα νερά του. «Αυτό που του λέει η Καταρίνα στον πρώτο μονόλογό της απέναντί του, ότι θέλει έναν άντρα φυσιολογικό, το έχω ακούσει από σύντροφό μου», μου εξηγεί. Η Ηλέκτρα δεν εντόπισε από την πρώτη φορά τις ομοιότητές της με τη Γκένα, αλλά δεν άργησε να καταλάβει πως είναι Γκένα. Είμαστε όλες Γκένα, που θα έλεγε κάποιο hashtag σε ένα παράλληλο σύμπαν, μετά από δυο γέννες, καθόλου καριέρα, έχοντας χάσει τους εαυτούς μας πάνω από κούνιες, μέσα σε μπιμπερό, με συζύγους μεγάλους απόντες, που βγαίνουν εκεί έξω, γιατί «κάποιος πρέπει να φέρει λεφτά σε αυτό το σπίτι».
Τοξικές σχέσεις και σχέσεις εξάρτησης της διπλανής πόρτας
Μπορεί να μη βλέπει κανείς συχνά ανθρώπους να λούζονται με τις στάχτες ανθρώπων που έχουν χάσει ή γείτονες να φλερτάρουν ο ένας στον άλλο μπροστά στους συζύγους τους, ανάμεσα σε άβολες αλήθειες δοσμένες ωμά και προσβολές, αλλά δεν αποκλείεται κιόλας. Η παράσταση παρουσιάζει τραβηγμένες αλλά βασισμένες σε ρεαλιστικά κενά σχέσεις. Καλώς ή κακώς, σαν θεατής, από αυτή την παράσταση βγαίνεις με ένα «αυτό είμαστε» καρφωμένο στο κεφάλι σου. Οι ίδιοι οι ηθοποιοί νιώθουν πως η παράσταση τους έκανε να σκεφτούν «εκείνη τη νύχτα» (όλοι έχουμε από μια) που όλα θα μπορούσαν να έχουν πάει στραβά και για τους ίδιους. Στραβά και τοξικά. Το ότι αυτά συμβαίνουν εκεί έξω «είναι πιο εύκολο να το παραδεχτείς για τη Γκένα και τον Τόμας, μια γυναίκα που κλεισμένη μέσα στο σπίτι με δυο παιδιά και με έναν σύζυγο απών που πρέπει να βγει να δουλέψει και δεν ασχολείται με τα παιδιά. Είναι πιο αναγνωρίσιμη αυτή η σχέση. Αλλά ακόμα και η σχέση του Φρανκ και της Καταρίνα υπάρχει γύρω μας παντού. Και όλα αυτά που ακούμε καθημερινά για τις γυναικοκτονίες, το αποδεικνύουν», τονίζει η Ηλέκτρα. Για την Ελένη, σχέση εξάρτησης δεν έχουν μόνο η Γκένα και ο Τόμας, αλλά και η Καταρίνα με τον Φρανκ. «Αυτούς τους δυο τους τρέφει όλο αυτό. Ζουν για αυτό. Αν ένας από τους δυο πήγαινε στον άλλο και του έλεγε ειλικρινά ‘αγάπη μου, έλα να συζητήσουμε’, θα χώριζαν». Ειλικρινά, πόσες σχέσεις έχουμε δει να τροφοδοτούνται από απαξίωση, αγένεια και λεκτική βία;
Γυναίκα Vs Μαμά Vs Ευτυχισμένη
Στην παράσταση, οι δυο γυναικείοι χαρακτήρες διχάζονται ανάμεσα στο κλασικό δίπολο που κυνηγά τις γυναίκες που αρχίζουν να το βαριούνται: η γυναίκα που έχει παιδιά και η γυναίκα που δεν έχει παιδιά. «Αυτό που μου αρέσει στον ρόλο της Καταρίνα, είναι πως παρόλο που παρουσιάζεται ως μια ανεξάρτητη γυναίκα που δεν θέλει παιδιά, σε αφήνει με ένα ερωτηματικό. Δεν θέλει; Μήπως θέλει; Μήπως δεν μπορεί;», αναφέρει η Ελένη, θεωρώντας πως η συζήτηση για τον ρόλο της γυναίκας ως μάνα, είναι τεράστια και γεμάτη παγίδες. Τη στιγμή που μάλιστα στους ώμους των γυναικών πέφτουν και άλλα βάρη. «Δεν μπορείς να μην έχεις καριέρα, πρέπει να έχεις και παιδιά, να κρατήσεις και τον άντρα σου, ούσα όμορφη και περιποιημένη, γιατί αλλιώς θα φύγει και θα φταις», τονίζει. Από την πλευρά της Γκένα, βλέπουμε μια γυναίκα που έκανε όλα όσα της έμαθε η κοινωνία: γάμο και δυο παιδιά. Ωστόσο τη βλέπουμε εγκλωβισμένη. Χαομένη. Έτοιμη να το σκάσει, χωρίς να το παραδέχεται ποτέ. «Υπάρχουν τόσες εγκλωβισμένες μαμάδες εκεί έξω, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο το παραδέχονται. Ακόμα και στον ίδιο τους τον εαυτό. Υπάρχει μεγάλο ταμπού στην κοινωνία. Ο άνθρωπος γεννιέται, για να τεκνοποιήσει και να συνεχιστεί το είδος. Και μέσα σε αυτό χάνεται η χαρά του πράγματος. Και γενικότερα στη ζωή μας έχουμε χάσει την έννοια της χαράς. Ξεχνάμε αν κάνουμε πράγματα γιατί θέλουμε ή γιατί μας το λένε», λέει η Ηλέκτρα.
Οι “κανόνες” του “ανδρισμού”
Σε μια σκηνή της παράστασης, ο Φρανκ ζητάει διακαώς από τον Τόμας να τον φιλήσει. Σε εκείνη τη σκηνή βλέπουμε όλη την τοξική αρρενωπότητα σε δράση. Ο Τόμας χτυπάει τον Φρανκ ο οποίος δεν αντιδρά. Ο Τόμας ήταν πολύ άντρας για όλο αυτό. Για τον Τάσο, αυτή ήταν και η πιο θλιβερή σκηνή του Φρανκ, αν και ένας θεατής μπορεί να βρει και θλιβερότερες. «Ο Φρανκ σε όλο το έργο απορρίπτει οτιδήποτε συναισθηματικό. Γιατί συνειδητοποιεί πως αυτό είναι ο μεγαλύτερός του φόβος. Αυτό που θα τον σπάσει. Ο Όσσο έχει πει πως επειδή το εγώ φοβάται, θέλει συνεχώς να πολεμάει κάτι. Και όταν σταματήσεις να του δίνεις πράγματα να πολεμάει, σταματάει να υπάρχει. Σε αυτή τη σκηνή ο Φρανκ δεν θέλει να δει αν είναι γκέι. Θέλει ένα απλό φιλί, το οποίο δεν σημαίνει τίποτα. Τίποτα απολύτως. Για αυτό έχω βάλει τον Φρανκ να τρώει ξύλο. Είχε ανάγκη να γίνει αυτό, για να πάρει το ΟΚ, να συνεχίσει να είναι αυτός που είναι. Ο Φρανκ πρέπει να επιβεβαιώσει το ‘εγώ’ του και ότι έχει δίκιο που είναι έτσι, αποκομμένος από τον συναισθηματισμό, και για αυτό είναι τόσο θλιβερός ρόλος», αναφέρει.
Ο Τρύφων επιβεβαιώνει πως οι άντρες έχουν διδάσκονται από τις παλιότερες γενιές την αποστασιοποίηση. «Εγώ τον κολλητό μου τον έχω αγκαλιάσει πραγματικά και όχι τυπικά ή για χαιρετισμό, μόνο στο γήπεδο. Από ένα γκολ που μπήκε στο 89 και νικήσαμε τη Ρόμα», μου αναφέρει γελώντας. Το άγγιγμα από άντρα σε άντρα έχει ενοχοποιηθεί και αυτό φαίνεται και στη συγκεκριμένη σκηνή. Ένα αρσενικό ζητά από ένα άλλο μια αγκαλιά και ένα φιλί και η απάντηση είναι κλωτσιές και μπουνιές. η αγκαλιά, καθαρά βιολογικά, εκκρίνει ορμόνες. «Εγώ τα τελευταία χρόνια έχω αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζω τους φίλους μου. Έχω έναν φίλο, τον Γιώργο, ο οποίος έχει μεγαλώσει με αυτό το «οι άντρες δεν ακουμπάνε άντρες». Όχι επειδή είναι ομοφοβικός, αλλά έτσι του έχουν μάθει. Εγώ επειδή πάντα μου αρέσει να πειράζω τους άλλους, τον αγκάλιαζα, τον πείραζα. Αν μας δεις σήμερα μαζί, θα μας δεις να αγκαλιαζόμαστε και να εκφράζουμε αγάπη ο ένας στον άλλο», μου λέει ο Τάσος, δηλώνοντας πως του είναι αδύνατο να σκεφτεί με «τυπικούς» όρους και με βάση το τι είναι αποδεκτό από την κοινωνία και τι όχι. Ακριβώς όπως και ο Φρανκ. Τελικά, οι Δαίμονες μπορούν να είναι οικείοι.
***
Δαίμονες του Lars Norén
από τη HashArt theater group
ΘΕΑΤΡΟ 104
