Ο Αύγουστος του 2021 είναι βέβαιο ότι θα μνημονεύται τα επόμενα χρόνια. Είτε με το ίδιο του το όνομα είτε ως το καλοκαίρι της κλιματικής κρίσης. Οι καταστροφικές πυρκαγιές της χώρας μας δεν ανέδειξαν μόνο τη διαχρονική παρακμή του κρατικού μηχανισμού σε ό,τι αφορά (και) την αντιμετώπιση τέτοιας κλίμακας φυσικών καταστροφών, αλλά και το πόσο πίσω είμαστε στη συζήτηση σχετικά με την κλιματική κρίση.
Τα μέχρι τώρα στοιχεία από το Αστεροσκοπείο Αθηνών είναι αποκαρδιωτικά: ήδη 950.000 στρέμματα έχουν γίνει στάχτη και η εκτίμηση αυτή αναμένεται να αναθεωρηθεί επί τα χείρω τις επόμενες εβδομάδες, τόσο επειδή στα μεγάλα μέτωπα πολλές εστίες είναι ακόμα ενεργές όσο και επειδή ο κίνδυνος νέων πυρκαγιών παραμένει ιδιαίτερα αυξημένος.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πολλές από τα κάτω πρωτοβουλίες έχουν ήδη δρομολογηθεί που αφορόυν, ανάμεσα στα άλλα, την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων, ενώ ακόμα περισσότερες είναι οι τοποθετήσεις σχετικά με το τι πρέπει να γίνει ή να μην γίνει στις περιοχές που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Αναδεικνύοντας την ανάγκη για μακροπρόθεση και πολυεπίπεδη συμπαράσταση και αλληλεγγύη στους ανθρώπους που έχασαν σπίτια και εισοδήματα, η Greenpeace συγκέντρωσε τους πιο δημοφιλείς μύθους σχετικά με τις φετινές πυρκαγιές σε Αττική, Βόρεια Εύβοια και Ηλεία και τους αποδόμησε.
Μύθος #1: Πρέπει να ξεκινήσει δενδροφύτευση αμέσως
Όπως σημειώνει η οργάνωση, η τεχνητή αναδάσωση μπορεί να είναι από ανώφελη έως και επικίνδυνη για την ανάκαμψη του δάσους. Ο λόγος έχει να κάνει με την ποικιλότητα και την περιπλοκότητα του οικοσυστήματος του δάσους. Πρέπει να ξέρουμε πώς να φυτεύουμε, τι φυτεύουμε και σε ποια σημεία. Μια βιαστική αναδάσωση την ώρα που η φύση προσπαθεί να αναγεννηθεί ενδέχεται να προκαλέσει πολύ σημαντική βλάβη. το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι απλώς να αφήσουμε το δάσος στην ησυχία του να ανακάμψει από μόνο του με φυσικό τρόπο, αρκεί βέβαια να μην δεχτεί άλλα πλήγματα από ανθρώπινες δραστηριότητες.
Μύθος #2: Να αντικατασταθούν τα πεύκα από άλλα δέντρα
Η επικινδυνότητα του πεύκου επισημάνθηκε επανειλημμένα στις επίσημες τοποθετήσεις. Ουσιαστικά, συμπεριλήφθηκε στους παράγοντες που ευνοήσαν την εξάπλωση των πυρκαγιών και δυσχέραιναν την κατάσβεσή τους. Η Greenpeace σημειώνει ότι «Δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε ένα είδος χωρίς να προκαλέσουμε σοβαρές βλάβες σε ολόκληρο το οικοσύστημα, με κίνδυνο μέχρι και την ολική κατάρρευσή του». Μια τέτοια κίνηση έχει αμφισβητούμενα οφέλη για την ανάπλαση του πρασίνου εντός των οικισμών που πλήγησαν από τις φωτιές και πριν αποφασιστεί θα πρέπει να έχει προηγηθεί ενδελεχής μελέτη προκειμένου να μην τεθεί σε κίνδυνο ολόκληρες δασικές εκτάσεις από την εισβολή ξενικών ειδών.
Μύθος #3: Οι φωτιές μπήκαν μόνο από εμπρηστές
Η Greenpeace σημειώνει ότι αυτό έχει πράγματι συμβεί σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο η πλειονότητα των πυρκαγιών των πυρκαγιών οφείλεται σε ανθρώπινη αμέλεια και όχι σε δόλο, ενώ ένα 10% από αυτές οφείλεται σε φυσικά αίτια όπως συμβαίνει στα δάση της Μεσογείου εδώ και χιλιάδες χρόνια. Απέναντι σε αυτά τα δεδομένα, απαιτείται πρόληψη και προστασία όλο τον χρόνο, καθώς «τα δάση μας είναι το ίδιο ανυπεράσπιστα απέναντι στα φυσικά αίτια, την αμέλεια και τον δόλο». Τα βήμα που χρειάζεται να γίνουν είναι πολλά, διότι «το τελευταίο πράσινο της χώρας είναι απολύτως απροστάτευτο, χωρίς σχέδιο πρόληψης, χωρίς σχέδιο περιορισμού της ζημιάς για όποιο λόγο κι αν προκλήθηκε. Δεν έχουν καν ολοκληρωθεί οι δασικοί χάρτες εν έτει 2021».
Mύθος #4: Τα δάση κάηκαν για να μπουν ανεμογεννήτριες
Όπως εξηγεί στο κείμενό της η Greenpeace, δεν υφίσταται τέτοιο κίνητρο. Ο εμπρησμός δεν είναι απαραίτητος για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, αφού ο νόμος προβλέπει ότι αυτή μπορεί να γίνει σε δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις. Ειδικά για τις περιπτώσεις των αιολικών σε αναδασωτέες εκτάσεις, ενώ επιτρέπονται από το θεσμικό πλαίσιο, έχουν ακόμα πιο αυξημένο βαθμό αδειοδοτικής δυσκολίας. Με λίγα λόγια η φωτιά όχι μόνο δεν διευκολύνει αλλά δυσκολεύει την υλοποίηση του έργου.
Η περίφημη Απόφαση 2499/2012 ΣτΕ (Ολομ.), σημειώνει η οργάνωση, δεν αλλάζει τίποτα από τα παραπάνω: ένα έργο ΑΠΕ επιτρέπεται σε αναδασωτέα έκταση εφόσον ισχύουν οι ίδιες προϋποθέσεις με τη δασική έκταση (πριν καεί) και μάλιστα με αυξημένες ευθύνες για την προστασία της αναδασωτέας έκτασης από τον επενδυτή. Μάλιστα επισημαίνεται στο κείμενο ότι είναι αναγκαίος τόσο ο εκδημοκρατισμός της διαδικασίας για την ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, όσο η ανάδειξη της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης σε ζήτημα επιβίωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, τονίζουν τα μέλη της Greenpeace «η εγκατάσταση αιολικών είναι ένα απαραίτητο τμήμα της συνολικής λύσης (μαζί με εξοικονόμηση ενέργειας, άλλες ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας)».
Μύθος #5: Οι πολιτικοί φταίνε για όλα
Φέρνοντας ως παράδειγμα το πρόσφατο διάγγελμα του Πρωθυπουργού στο οποίο η αναφορά στην κλιματική αλλαγή έγινε προκειμένου να δικαιολογηθεί η απραξία του κρατικού μηχανισμού, η Greenpeace σχολιάζει ότι το 2021 πολλοί πολιτικοί «ζουν και πολιτεύονται σαν να μην υπάρχει κανένα πρόβλημα». Προσθέτει, μάλιστα, πως «ορισμένοι πολιτικοί έχουν προχωρήσει και σε κάτι ακόμα χειρότερο από τις ανούσιες αναφορές. Έχουν προωθήσει και υπερψηφίσει περιβαλλοντοκτόνους νόμους ή έχουν συμβάλλει στη δημιουργία του προβλήματος με τραγικές καθυστερήσεις, παζάρια και ημίμετρα. Σήμερα το σύστημα της δασοπροστασίας είναι όχι μόνο αποδυναμωμένο αλλά και παροχημένης αντίληψης η οποία δεν αντικατοπτρίζει τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης».
Μύθος #6: Φταίει η κλιματική αλλαγή, δεν γινόταν τίποτα καλύτερο
Εδώ έχουμε να κάνουμε με την αγαπημένη δικαιολογία των αξιωματούχων και, όπως σχολιάζεται στην ανακοίνωση, ειδικά εκείνων που ενώ βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης την ώρα της καταστροφής χάζευαν όσο υπήρχε ακόμα χρόνος. Αν οι πολιτικοί είχαν ακούσει τους επιστήμονες θα είχαν αντιμετωπίσει το πρόβλημα εγκαίρως, δεν θα χρειαζόταν να αναρωτιόμαστε πως θα μοιάζει η ζωή μας από εδώ και πέρα.
Μύθος #7: Ας περάσει αυτό το καλοκαίρι και βλέπουμε
Η πρόσφατη ανακοίνωση της Έκθεσης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (9 Αυγούστου) επιβεβαιώνει το εφιαλτικό σκηνικό το οποίο ήδη έχουμε αρχίσει να βιώνουμε και το οποίο θα επιδεινωθεί ραγδαία αν δεν αλλάξουμε αμέσως, προειδοποιεί η Greenpeace. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η επόμενη κρίσιμη στιγμή για τη χώρα μας θα είναι οι πρώτες βροχοπτώσεις, ειδικά στις περιοχές που κάηκαν. Η οργάνωση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας ότι «οι ριζικές αλλαγές στην αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων πρέπει να σχεδιαστούν και να χρηματοδοτηθούν το συντομότερο δυνατό. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα μόνο από τα χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν».
