Οι Καρυάτιδες του είναι τόσο αναγνωρίσιμες στα social media όσο και οι πραγματικές στην Ακρόπολη. Βλέπει με ένα διαφορετικό τρόπο την κοινωνικοπολιτική κατάστασή της χώρας μας. Είναι καλλιτέχνης που σε κάποιο παράλληλο σύμπαν θα ήταν εξίσου αναγνωρισμένος με τον Μάικ Βίνκελμαν, διάσημο πλέον Beeple (ο καλλιτέχνης ψηφιακών έργων που πούλησε σε δημοπρασία των Κρίστις έργο NFT στην αστρονομική τιμή των 69 εκατομμυρίων δολαρίων). Ο “The Rabbit Knows” είναι ο σκιτσογράφος της καθημερινότητάς μας.
Τι σημαίνει επάγγελμα cartoonist το 2021 στην Ελλάδα;
Νομίζω ότι το επάγγελμα σημαίνει αυτό που σήμαινε και παλιά. Κάποιος που εξασκεί την τέχνη της σκιτσογραφίας, εμπορευόμενος τις δημιουργίες που φτιάχνει μέσω αυτής. Η μεγάλη αλλαγή νομίζω πια είναι στην προώθηση και λιγότερο στην ίδια την τέχνη. Παλιά το επάγγελμα αυτό ήταν μάλλον συνδεδεμένο με μια σταθερή συνεργασία σε κάποιο έντυπο μέσο π.χ. εφημερίδα κλπ. Τη τωρινή περίοδο αυτή η μορφή όλο και συρρικνώνεται ή συντηριτικοποιείται οπότε οι σκιτσογράφοι καλούμαστε να βρίσκουμε νέους τρόπους προώθησης της δουλειάς μας.
Πώς θα μετέφραζες εσύ στα ελληνικά τον όρο digital artist;
Ο όρος είναι ευρύς, ασαφής και χωράει ένα σωρό πράγματα. Κατά την προσωπική μου άποψη, digital artists είμαστε όλοι εμείς που εξαρχής είτε από επιλογή είτε από ανάγκη έχουμε επιλέξει το ψηφιακό χώρο και αυτόν κυρίως του internet για να δημιουργούμε αλλά και για να μοιραζόμαστε τη δουλειά μας. Όχι απαραίτητα αποκλειστικά, καθώς μπορεί παράλληλα να χρησιμοποιούμε ή να επιδιώκουμε και πιο παραδοσιακούς τρόπους, εκθέσεις, εκδόσεις κλπ. Παρόλα αυτά η τέχνη μας κατά κύριο λόγω μεταδίδεται και ανθίζει στο internet.
Ποιος είσαι, τι σπούδασες και που έχουμε δει τη δουλειά σου;
Έχω γεννηθεί και μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη, όπου και σπούδασα στο Πολυτεχνείο. Είμαι αυτοδίδακτος σκιτσογράφος αλλά ζωγραφίζω από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, με ένα διάλλειμα κάπου στο Λύκειο λόγω της γενικότερης ισοπέδωσης που προκαλεί το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας. Ευτυχώς από τα πρώτα χρόνια στο πανεπιστήμιο ανέκαμψε το ενδιαφέρον μου για το σκίτσο και συνέχισα ακάθεκτος. Έχω ζήσει και εργαστεί για αρκετά χρόνια εκτός Ελλάδας και τα τελευταία 5 χρόνια πλέον ζω στην Αθήνα.
Εάν κάποιος έχει δει δουλειά μου, το πιο πιθανό είναι να την έχει δει στο ίντερνετ καθώς εκεί είναι το βασικό μέρος στο οποίο κυκλοφορούν τα σκίτσα μου. Παράλληλα με αυτό, έχω κάνει 2 ατομικές εκθέσεις, μια στην Ουτρέχτη το 2012 με τίτλο “Mice who prefer to fail” και μια στην Αθήνα το 2018 με τίτλο “Αναρχία στη Νοσταλγία” και έχω συμμετέχει σε κάποιες ομαδικές εκθέσεις στη Θεσσαλονίκη και στο Amsterdam.
Το μυστικό του virality του “The Rabbit Knows” ποιο είναι;
Έχω την εξής εντύπωση για την οποία δεν είμαι σίγουρος αλλά είναι my best guess. Για αρκετά πλέον χρόνια σκιτσογραφώ δίχως κάποιο συγκεκριμένο στόχο αλλά καθαρά για την προσωπική μου ικανοποίηση. Νομίζω ότι με κάποιο τρόπο, το προσωπικό αυτό κίνητρο γίνεται αντιληπτό και αγαπητό. Κάνει εύκολο στους φίλους να έρχονται κοντά του και τους εχθρούς να απομακρύνονται.
Ταυτόχρονα η τεχνική είναι επίτηδες απλοϊκότατη και πολύ παιδική, κάτι το οποίο κάνει τα σκίτσα άμεσα και εύκολα. Νομίζω ότι αυτός που βλέπει τη δουλειά μου έχει συχνά την αίσθηση του “σιγά το πράγμα, και εγώ θα μπορούσα να το κάνω αυτό”. Κατά βάθος μας αρέσει να νοιώθουμε έτσι. Σημαντικοί και ίσοι ως προς την τέχνη που βλέπουμε, ασχέτως αν το περιεχόμενό τη μπορεί να μας προκαλεί πολύ ή να είναι απαιτητικό από εμάς.
Πόσα κλισέ της καθημερινότητας έχεις ενσωματώσει στην τέχνη σου;
Σίγουρα πάρα πολλά της δικής μου καθημερινότητας. Σκιτσογραφώ σε μεγάλο βαθμό για να γεμίσω τα κενά της καθημερινότητας, να διασκεδάσω οποιαδήποτε βαρεμάρα μπορεί να νοιώσω αλλά και για να χαλαρώσω, διοχετεύοντας κάπου σκέψεις και άγχη που μπορεί να κουβαλάω. Οπότε διάφορα κλισέ με τα οποία έρχομαι σε επαφή κάθε μέρα, βρίσκουν το δρόμο τους στα σκίτσα μου. Η καταπληκτική σκιτσογράφος Liana Finck είχε πει ότι ο τρόπος δημιουργίας της είναι να σκέφτεται επίμονα όλη μέρα ότι την ανησυχεί ή εκνευρίζει, και το βράδυ πριν κοιμηθεί να προσπαθεί σύντομα και αβίαστα να το βγάζει με κάποιες μουτζούρες σε ένα χαρτί. Νομίζω κάπως έτσι λειτουργώ και εγώ.
Πες αλήθεια, έχεις καταλάβει τι είναι τα NFT;
Όλος περιέργως μου φάνηκε αρκετά εύκολο να καταλάβω τι είναι και ενθουσιάστηκα από την αρχή. Συνοπτικά είναι ένας τρόπος καταχώρησης ενός έργου τέχνης σε ψηφιακή μορφή, στο blockchain και ενός τρόπου κατοχύρωσης της ιδιοκτησίας του. Για καλλιτέχνες που η δουλειά μας κυκλοφορεί κυρίως σε ψηφιακή μορφή στο internet εδώ και χρόνια, έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον καθώς μας δίνει ένα νέο τρόπο σύνδεσης με τον κόσμο που αγαπά την τέχνη μας, και ένα νέο τρόπο να προωθήσουμε αλλά και να εμπορευτούμε τη δουλειά μας.
Ζηλεύεις τον Beeple; Τι θα έκανες εσύ με 69 εκατομμύρια;
Ζηλεύω και θαυμάζω οποιονδήποτε καλλιτέχνη καταφέρνει να πετύχει κάνοντας αυτό που πραγματικά τον εκφράζει και τον παθιάζει. Με τόσα χρήματα πιστεύω για αρχή θα έκανα ένα χώρο για να εξασκώ την τέχνη μου όπως τον φαντάζομαι, μικρό, όμορφο και μισό focused στην παραδοσιακή τέχνη, με σχεδιαστήριο, μολύβια μελάνια κλπ και τον άλλο μισό καθαρά ψηφιακό με υπολογιστές, οθόνες κλπ. Μετά από αυτό νομίζω δε θα έκανα πολλά πράγματα διαφορετικά. Είμαι αρκετά βαρετός τύπος κατά βάση και μου αρέσουν απλά πράγματα τα οποία θα συνέχιζα να κάνω όπως και πριν, απλά πλέον χωρίς άγχος.
Ποια είναι η πιο επιτυχημένη αναρχία; Σε ποιον;
Αντικειμενικά πλέον νομίζω ότι είναι τα “Παραμύθια στην Καραντίνα”. Βγήκε τη μέρα που ανακοινώθηκε η απαγόρευση κυκλοφορίας τις 18.00 το απόγευμα τα Σαββατοκύριακα. Το γεγονός ότι βγήκε ακριβώς τη στιγμή που όλους μας είχε κυριεύσει ένα κράμα εκνευρισμού, φόβου, θλίψης και θυμού έκανε νομίζω αυτό το σκίτσο να κυκλοφορήσει παραπάνω από οποιοδήποτε άλλο. Τώρα σε πιο προσωπική βάση πιστεύω μια από τις πιο επιτυχημένες αναρχίες είναι η «Aναρχία στη Nοσταλγία».
Αυτές οι καρυάτιδες σου είναι λίγο τρολ;
Δε ξέρω αν είναι τρολ, ελπίζω όμως να είναι λίγο ροκ ν ρολ.
Η σειρά “Αναρχία στις Καρυάτιδες” είναι ένα παράδειγμα από αυτό που μου αρέσει να λέω reclaiming της κουλτούρας μας σε αντίθεση με το rebranding της. Ως rebranding μπορούμε να ορίσουμε όλη αυτή την τάση στο design και την τέχνη που παίρνει κομμάτια της κουλτούρας μας, της ιστορίας μας κλπ και τα κάνει «μοντέρνα», τα ρετουσάρει λίγο, τα ξαναφτιάχνει με τωρινά υλικά, τεχνικές και τεχνοτροπίες και τα ξαναβγάζει έξω στον κόσμο προσπαθώντας να τα κάνει πιο φιλικά στην αισθητική γλώσσα του σύγχρονου κοινού.
Από την άλλη ως reclaiming της κουλτούρας εννοούμε μια σχέση πιο προκλητική μαζί της, μια θέση ισότητας στην οποία επιτιθόμαστε στην κουλτούρα μας, την αποκαθηλώνουμε, τη βεβηλώνουμε, την κοροϊδεύουμε, τη χαϊδεύουμε και γενικά την επανοικιοποιούμαστε. Σε μια πρώτη ανάγνωση αυτό συχνά μοιάζει προσβλητικό, καθώς πολλά ιερά σύμβολα ανατρέπονται και μεταμορφώνονται, αλλά κατά βάθος πηγάζει από μεγάλη αγάπη και επιθυμία σύνδεσης με τα πιο όμορφα στοιχεία της κουλτούρας. Επιδιώκουμε μια πραγματική σχέση με την κουλτούρα μας και όχι μια ψυχρή απόμακρη δοξασία της.
Με την ίδια λογική, οι Καρυάτιδες, στη σειρά αυτή, αντί να είναι τα γνωστά ακίνητα στοιχισμένα ιερά αγάλματα, πετάνε κιονόκρανα, χορεύουν, κοροϊδεύουν, καπνίζουν, γκρινιάζουν, κάνουν yoga, και ότι άλλο επιθυμούν. Από ένα νεκρό ιερό σύμβολο γίνονται ζωντανές και έρχονται κοντά μας.
Πάθαμε πολλές φορές αυτοαπογοήτευση φέτος;
Σίγουρα πολλές παραπάνω από όσες πάθαμε αυτοικανοποίηση.
Σε είδα και στο “Λοκάλι” το καλοκαίρι, ποια άλλα πρότζεκτ έχεις κάνει σε μαγαζιά ή και στη μόδα;
Είχα στα σκαριά άλλα δύο project με μεγάλες τοιχογραφίες με τα οποία είχα ενθουσιαστεί πάρα πολύ αλλά δυστυχώς μπήκαν στον πάγο λόγω του κλεισίματος που έγινε.
Αυτό που σίγουρα θα συνεχίσει και θα αναπτυχθεί είναι η συνεργασία μου με το it’s all oh so souvenir to me! Με αυτή τη συνεργασία έχουμε βγάλει δύο συλλογές με t-shirt που βασίζονται στα σκίτσα μου οι οποίες θα συνεχίσουν και θα αναπτυχθούνε παραπάνω. Επίσης, είναι στα σκαριά μια πολύ πιο ειδική σειρά μόδας στην οποία πλέον θα σχεδιαστεί εκ νέου μια custom made σειρά από ρούχα καθώς και μια νέα έκθεση με το που μπορέσουμε να την κάνουμε σε ένα χώρο που μπορεί να έρθει κόσμος από κοντά να παρακολουθήσει.
Έχουν γίνει μόδα οι σκιτσογράφοι στα σόσιαλ ή πάντα ήταν κομμάτι των ελληνικών μίντια;
Νομίζω ότι τα social media έχουν κάνει τεράστιο καλό στο χώρο της σκιτσογραφίας. Πλέον στην Ελλάδα –ενώ ο βασικός έντυπος τύπος επενδύει κυρίως σε πολύ συγκεκριμένους, λίγους και στρατευμένους, για να μην πω καθοδηγούμενους, σκιτσογράφους– στα social media γίνεται ένας πανέμορφος και πολυποίκιλος χαμός. Βλέπεις πάρα πολλούς νέους καλλιτέχνες να κάνουν και να ανεβάζουν φανταστικές δουλειές, φρέσκιες, με πώρωση, άποψη και τρέλα και να αγνοούν πλήρως αυτή τη συστημική καθοδήγηση. Αυτό το βρίσκω υπέροχο.
Ο Άγιος Βασίλης είναι σίγουρα λέρα. Ποιους άλλους μύθους μας έχεις καταστρέψει με τα έργα σου;
Πολλούς Αρχαίους Ελληνικούς, πολλούς Νέους Ελληνικούς, παραμύθια για μικρούς και για μεγάλους, ένα μεγάλο κομμάτι του ρεύματος της αυτοβελτίωσης και του pop πνευματισμού αλλά και το μύθο της πολιτικής σιγουριάς και ιδεολογικού δογματισμού σε μια εποχή που όλα διαρκώς αλλάζουν και ανατρέπονται. Από την άλλη πάλι νοιώθω σαν μόλις να ζεστάθηκα και μόλις να ξεκίνησα.
Ξεπερνά σε σουρεαλισμό η πραγματικότητα τα σκίτσα σου;
Τελευταία σκέφτομαι ότι η πραγματικότητα, και κυρίως η πολιτική πραγματικότητα αρχίζει να γίνεται κάπως ας πούμε σάτιρα-proof. Δηλαδή δε ξέρω πώς να σατιρίσω κάτι ή κάποιον που δε προσπαθεί καν να είναι σοβαρός. Δηλαδή πώς να γελοιοποιήσεις κάτι εξαρχής απροκάλυπτα ασόβαρο; Νομίζω θα περάσουμε από τη γελοιογραφία σε κάποιο είδος ή σοβαρογραφίας ή απόλυτου σουρεαλισμού. Νομίζω θα προτιμούσα το δεύτερο.
Μια δύσκολη ερώτηση για το τέλος: πώς πληρώνεις ενοίκιο και λογαριασμούς;
Είμαι και μηχανικός. Λέω πια να αλλάξω το CV μου: “Σκιτσογράφος και μηχανικός. Σαν τον Da Vinci, αλλά χαζός”.
Καρδούλες και follow εδώ κι εδώ κι εδώ
Κολεξιόν εδώ
NFTs εδώ
