Κάθε ρεπορτάζ που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να κλέβει από τη wikipedia. Αντιγράφουμε: “Τα πρώτα έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας ξεκίνησαν στις 28 Φεβρουαρίου σε τοπικό επίπεδο στις πληγείσες περιοχές και κατέληξαν σε περιορισμό μετακινήσεων σε εθνικό επίπεδο στις 23 Μαρτίου.”
Με αφορμή συμπλήρωση ενός έτους από τότε που το 13033 μπήκε στις ζωές μας (λίγες μόλις μερες αφότου είχαμε μάθει για το κοκούνινγκ), ετοιμάσαμε μερικά ρεπορτάζ για το πώς περάσαμε σε αυτό το διάστημα. Και αν στα αντίστοιχα ρεπορτάζ για τον ένα χρόνο από το πρώτο κρούσμα η στόχευσή μας ήταν κυρίως η κοινωνική και πολιτική αποτύπωση της πανδημίας, τώρα στρεφόμαστε στο “βασίλειό μας” αυτών των 365 ημερών, στο σπίτι μας και σε όσα κάναμε εκεί.
***
Η Κατερίνα Μαλακατέ, συγγραφέας, συνιδρύτρια του βιβλιοπωλείου-καφέ Booktalks, φαρμακοποιός, blogger και δημιουργός μια πολύ επιδραστικής ομάδας για το βιβλίο στο Facebook, του γκρουπ Διαβάζοντας, μας κράτησε πολλές ώρες παρέα στη διάρκεια αυτού του ένος χρονού που μετράμε λοκντάουν και κύματα πανδημίας. Είναι υπεύθυνη για τις αναρτήσεις 78 χιλιάδων (και βάλε) ατόμων. Δεν είναι μια εύκολη δουλειά, εκείνη όμως την κάνει καλύτερα από πολλούς.
Φυσικά και υπάρχει ένα βιβλίο που έγινε το best seller της πανδημίας. Και η Κατερίνα Μαλακατέ μας το αποκαλύπτει. Και είναι -πιθανότατα- αυτό που φαντάζεστε. Αν κάτι θετικό προέκυψε από την πανδημία, είναι η επιστροφή μας στον μαγικό κόσμο των βιβλίων. Ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία που έρχονται από τον χώρο του βιβλίου με τις online πωλήσεις να εξαπλασιάζονται όπως και οι ουρές που είδαμε να σχηματίζονται έξω από κεντρικά βιβλιοπωλεία μια ημέρα πριν το δεύτερο καθολικό lockdown στη χώρα μας. Ο Έλληνας επέστρεψε στο βιβλίο αναζητώντας τον χαμένο χρόνο (δεν μπόρεσα να κρατηθώ).
Πόσο άλλαξε- η καραντίνα/καραντίνες την σύστασή της ομάδας; Ξεκινήσατε να μιλάτε και για άλλα θέματα (πχ βλέπω τους αναγνώστες να μοιράζονται τις βιβλιοθήκες τους κι αγαπημένες γωνιές του σπιτιού τους);
“Έναν χρόνο τώρα, από την αρχή της πρώτη καραντίνας πέρυσι τέτοια εποχή ως σήμερα, ο αριθμός των μελών μεγάλωσε πολύ. Ήμασταν 28.000, τώρα είμαστε 77.000. Άλλαξε η σύσταση της ομάδας, εκτοξεύτηκε και ο αριθμός των αναρτήσεων και των σχολίων. Πέρυσι ακόμα κατάφερνα και διαχειριζόμουν την ομάδα μόνη, τώρα οι διαχειρίστριες είμαστε τρεις και προλαβαίνουμε οριακά. Άλλαξε και η θεματολογία κάπως. Παλιά ήταν πιο σφιχτή, φωτογραφία του βιβλίου που διαβάζουμε και κάποια σχόλια για αυτό, ίσως ένα αιχμηρό κείμενο για τη λογοτεχνία, τώρα είναι πιο ποπ, βιβλιοθήκες, memes. Χρειαζόμαστε να αλαφρύνει το κλίμα για να αντέξουμε” .
Ποιες ήταν οι πιο συνηθισμένες απορίες των μελών κατά τη διάρκεια των lockdowns; Αφορούσαν είδος λογοτεχνίας, προτεινόμενα βιβλία ή κάτι άλλο;
“Η πιο συνηθισμένη απορία είναι η άρρητη, τι στο καλό να διαβάσω μετά. Και αυτό ισχύει και για μας που έχουμε ολόκληρες στοίβες από αδιάβαστα και λιγουρευόμαστε την επόμενη αγορά, και για αυτούς που τώρα ξεκινάνε και ψάχνουν να αγοράσουν το επόμενο που θα διαβάσουν.
Η πιο αστεία είναι η «θέλω να αγοράσω δώρο για μια ηλικιωμένη/ έναν έφηβο/ τη μαμά μου/ τη γάτα μου που δεν διαβάζει. Τι θα προτείνατε;». Σε αυτά η ομάδα αναπότρεπτα τρολάρει, κι είναι χρήσιμο ακόμα κι αυτό”.
Υπήρξε κάποιο βιβλίο που έγινε το bestseller της καραντίνας;
“Νικητής αδιαφιλονίκητος η «Πανούκλα» του Καμύ. Έπειτα για κακή του τύχη, συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από τον θάνατο του Όργουελ, οπότε δεν έχει πια δικαιώματα το «1984» και βγήκαν τόσες πολλές εκδόσεις του που αναγκαστικά οι περισσότεροι το ξαναδιάβασαν. Και φυσικά το «Περί τυφλότητας» του Σαραμάγκου. Γενικά, η δυστοπία είχε την τιμητική της (γιούπι, γιατί εμείς οι φανατικοί του είδους ήμασταν απελπιστικά λίγοι στην Ελλάδα)“.
Διάβασαμε οι Έλληνες περισσότερο αυτό τον χρόνο που περάσαμε σπίτια μας;
“Διάβασαν. Τι άλλο να κάνουν οι δόλιοι. Κάποιοι ξεσκόνισαν τις βιβλιοθήκες των γονιών ή των παιδιών τους, άλλοι μπήκαν δυναμικά στις ομάδες μας και τους βάλαμε στην έξη και τον εθισμό μας. Κάποιοι διάβασαν και δεν θα τους μείνει χούι, όταν ανοίξουν όλα δεν θα ξαναδιαβάσουν ποτέ”.
Ποια ήταν τα πιο δημοφιλή ποσταρίσματα αυτό το χρόνο;
“Τα πιο δημοφιλή ποσταρίσματα ήταν: βιβλία με μπουτάκια στην παραλία, βιβλία με γατάκια, βιβλία με παπαγαλάκια. Σοβαρά τώρα, τα πιο δημοφιλή ποσταρίσματα ήταν μακράν τα δημοψηφίσματα, αυτά που έβαζαν δυο πολύ γνωστούς συγγραφείς που έχουν κάτι κοινό μαζί στην αρένα. Ήταν αστεία, μας έφτιαχναν το κέφι και μπορούσαμε άνετα να κονταροχτυπηθούμε χωρίς συνέπειες”.
Επηρεάζουν ταινίες και σειρές βασισμένες σε βιβλία το αναγνωστικό κοινό του γκρουπ σας;
“Μπα. Όλοι σχεδόν οι χτυπημένοι βιβλιόφιλοι όπως εμείς είναι της γνωστής διαλλακτικής απόψεως: «Το βιβλίο ήταν καλύτερο»”.
Πόσταραν ασθενείς Covid-19 (με ήπια συμπτώματα φαντάζομαι) τις δικές τους ιστορίες;
“Δεν είχαμε πολλά τέτοια ποστ. Κάποιοι το έκαναν για συντροφιά”.
Υπάρχουν αισιόδοξα ή απαισιόδοξα βιβλία; Κι αν ναι, προτιμήθηκε κάποιο από τα δύο από τα μέλη της ομάδας στη διάρκεια της καραντίνας;
“«Όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους. Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με τον δικό της τρόπο». Τα είπε όλα ο Λέων (Τολστόι). Δεν υπάρχει ενδιαφέρουσα λογοτεχνία που να είναι αμιγώς αισιόδοξη“.
Έχετε μέλη ξενύχτηδες που κάνουν αναρτήσεις σε περίεργες μικρές ώρες;
“Ναι, υπάρχουν. Αλλά οι τρεις διαχειρίστριες είμαστε μανάδες με μικρά παιδιά και συνήθως κοιμόμαστε εκείνες τις ώρες. Ξεχαρμανιάζουν στα σχόλια, μέχρι να ξυπνήσουμε εμείς την ώρα που αυτοί κοιμούνται και να εγκρίνουμε τις αναρτήσεις τους”.
Ποιο ήταν το πιο συγκινητικό ποστ που διαβάσατε τον τελευταίο χρόνο;
“Αυτό που ζητούσε βιβλία για να στηθεί μια δανειστική βιβλιοθήκη σε ογκολογικό νοσοκομείο. Είχε τεράστια ανταπόκριση. Και η βιβλιοθήκη φτιάχτηκε”.
Υπάρχει hatespeech και καυγάδες σε ένα γκρουπ για το βιβλίο;
“Φυσικά. Καυγάδες αστείοι και πολύ σοβαροί, για τα πολιτικά, τη λογοτεχνία, τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, που παραμένουν όμως κόσμιοι και για αυτό υπάρχουν στο γκρουπ. Όποιος όμως προσβάλει άλλο μέλος προσωπικά, ή κάνει κάποιο σεξιστικό, ρατσιστικό, ομοφοβικό σχόλιο, αποβάλλεται δια παντός. Σε μια ομάδα τόσων ανθρώπων τα μέλη δικαιούνται να έχουν διαφορετικές πολιτικές, θρησκευτικές κ.α. πεποιθήσεις, όχι όμως κακοποιητικές συμπεριφορές. Σε αυτό είμαστε πολύ αυστηρές”.
Εσείς ως διαχειρίστρια κάνετε αναρτήσεις;
“Κάνω πολύ συχνά. Για αρχή αυτή η ομάδα δημιουργήθηκε για να στηρίξει το ομώνυμο μπλογκ, οπότε ανεβάζω τις κριτικές βιβλίων από το www.diavazontas.blogspot.gr. Τον τελευταίο χρόνο κάνουμε μια φορά τον μήνα live με την συνδιαχειρίστρια Αγγελική Μποζίκη για τις νέες κυκλοφορίες, έχουμε κληρώσεις, ανακοινώσεις για τη Λέσχη Ανάγνωσης του Booktalks, τι θα διαβάσω, τι διάβασα, φωτογραφίες, γελοιογραφίες, κοινοποιώ αναρτήσεις ανθρώπων του βιβλίου που ίσως να αφορούν κάποια μέλη και φυσικά γράφω τα ποστ της αντμίνας, «εκ της πολύ αυταρχικής διευθύνσεως», όταν πρέπει να επικοινωνήσουμε κάτι που αφορά στη λειτουργία της ομάδας. Είμαι ενεργό μέλος, με λίγα λόγια”.
Πόσο δύσκολη είναι η δουλειά της αντμίνας ενός τέτοιου γκρουπ;
“Απαιτεί να είσαι εντός της εφαρμογής πολλές ώρες. Οι αναρτήσεις προς έγκριση είναι πολλές και φροντίζουμε να είμαστε όσο γίνεται δίκαιες, να μην κόβουμε τις αναρτήσεις που φαίνεται πως δαπανήθηκε χρόνος για να γραφτούν. Από την άλλη λαμβάνουμε πολύ συχνά τα ίδια και τα ίδια, ένα τεχνοφοβικό meme, μια ανάρτηση από ένα μπλογκ που ανεβαίνει ατόφια σε δέκα ομάδες, ψεκασμένα άρθρα για την ανωτερότητα της ελληνικής γλώσσας. Αυτά φυσικά δεν έχουν θέση στο γκρουπ, και μας τρώει ώρες η διαλογή. Κι έπειτα τα σχόλια στις αναρτήσεις ελέγχονται συστηματικά, καυγάδες, διενέξεις, σχόλια που προσβάλλουν, διαγράφονται, συχνά μαζί με τον επιθετικό χρήστη. Το ίνμποξ μου, κυρίως στα σπαμ, είναι γεμάτο «Γιατί και με ποιο δικαίωμα δεν ανεβάσατε την ανάρτησή μου». Αυτά τα κοιτάω σπάνια, διαφορετικά η ομάδα θα ήταν δουλειά πλήρους απασχόλησης και για τις τρεις μας. Μόνο που και οι τρεις μας δουλεύουμε πολλές ώρες και έχουμε οικογένεια. Αφιερώνουμε όσο χρόνο περισσεύει”.
Μπορεί να είναι η πιο κλισέ ερώτηση αλλά σίγουρα ξέρετε την απάντηση: τι διαβάζουν οι Έλληνες σήμερα;
“Ποιος να ξέρει; Τα πάντα. Υπάρχουν τόσες επιλογές εκεί έξω”.
Εσείς προσωπικά- ως συγγραφέας -καταφέρατε μέσα στο lockdown να γράψετε ή ταυτίζεστε με την πλειοψηφία που μάλλον έδειξε μια αναβλητικότητα;
“Εγώ μόλις είχα τελειώσει ένα βιβλίο, το «Χωρίς πρόσωπο», που ήταν να κυκλοφορήσει μες στην πρώτη καραντίνα και τελικά βγήκε αρχές Οκτώβρη από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Άρχισα δειλά να γράφω μες στο καλοκαίρι το νέο. Τώρα είμαι σε διαδικασία γραψίματος, οι μηχανές στο φουλ”.
Υπήρχε περίοδος που νιώσατε ότι τα μέλη είχαν πέσει σε αναγνωστικό τέλμα;
“Ναι, αυτό συμβαίνει πάντα, και η καραντίνα το ευνοεί, την απραξία γενικώς. Η ομάδα όμως βοηθάει να παραμείνεις σε επαφή με το διάβασμα και τα βιβλία κι ας μην διαβάζεις ενεργά τη συγκεκριμένη εποχή. Και όταν ξαναπάρεις μπρος, είσαι ακόμα μέσα στο «παιχνίδι»”.
Όλες οι φωτογραφίες είναι ανεβασμένες από τα μέλη της ομάδας “Διαβάζοντας” στο Facebook τους τελευταίους μήνες της καραντίνας.
