Η πανδημία κατέστησε την τηλεργασία ως τη μόνη πραγματικότητα. Ναι, δεν είναι μόνο το lockdown ή η προσθήκη μιας έξτρα μάσκας και ενός αντισηπτικού στην τσάντα τα μόνα «πρέπει» που έβαλε στη ζωή μας. Το να μπορούμε να είμαστε παραγωγικοί, δημιουργικοί και αποτελεσματικοί από το γραφείο του σπιτιού μας ή/και τον καναπέ του σαλονιού μας έγινε απαραίτητο. Ένας στόχος χωρίς περιθώρια αποτυχίας.

Πριν λίγες μέρες, ο ΟΗΕ έκρουσε τον κώδωνα ενός σημαντικού κινδύνου και όχι αυτός δεν ήταν ότι οι εργαζόμενοι προτιμούμε να δούμε Netflix αφήνοντας πίσω τις δουλειές μας, αλλά πως κινδυνεύουμε να χάσουμε αυτόν τον απαραίτητο διαχωρισμό επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Σε άλλα νέα, οι τάσεις δείχνουν πως τα τηλέφωνα για επαγγελματικά ζητήματα πλέον δε «γνωρίζουν» χρονικά περιθώρια, μιας και το “out of office” δεν υφίσταται όταν το γραφείο είναι το ίδιο σου το σπίτι από το οποίο δε φεύγεις ποτέ. Με αφορμή αυτό μάλλον το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάνει προσπάθειες ώστε να κατοχυρωθεί στο ευρωπαϊκό δίκαιο, το δικαίωμα των εργαζομένων να αποσυνδέονται ψηφιακά από την εργασία τους μετά το τέλος του ωραρίου τους, χωρίς επιπτώσεις. Με νομοθετική πρωτοβουλία που εγκρίθηκε με 472 ψήφους υπέρ, 126 κατά και 83 αποχές, οι ευρωβουλευτές καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταθέσει νομοθετική πρόταση, που θα επιτρέπει σε όσους εργάζονται ψηφιακά να αποσυνδέονται από την εργασία τους μετά το πέρας του ωραρίου τους. Στη νομοθεσία αυτή θα πρέπει επίσης να ορίζονται οι ελάχιστες προϋποθέσεις για την εξ αποστάσεως εργασία και να αποσαφηνίζονται οι όροι και τα ωράρια εργασίας, καθώς και οι χρόνοι ανάπαυσης των εργαζομένων.

Ο Χάρης μένει μόνιμα στο Δουβλίνο και θυμάται τη μέρα που η τηλεργασία έγινε πραγματικότητά του, γιατί την επόμενη ακριβώς πετούσε για Ελλάδα. «Ζούμε στο 28 Μέρες Αργότερα», του είπε μια συνάδελφός του ενώ έπαιρνε το λάπτοπ της από το γραφείο της δουλειάς με μοναδικό στόχο να το τοποθετήσει στο γραφείο του σπιτιού της. Για τον ίδιο πάλι η τηλεργασία ήταν ευσεβής πόθος από πάντα. «Το να δουλεύω full time από το σπίτι ήταν κάτι που πάντα ήθελα. Έχω περάσει από αρκετές διαφορετικές δουλειές αλλά ποτέ δεν σταμάτησα να βρίσκω το γραφείο μίζερο. Το εκνευριστικό τσίκι τσίκι από τα πληκτρολόγια, το να κοιτάω μια οθόνη  χωρίς να είμαι παραγωγικός απλά και μόνο επειδή πρέπει να φύγω στις 5, το small talk με τους συναδέλφους είναι πράγματα που βρίσκω απελπιστικά», μου λέει. Παρόλα αυτά, ακόμα και για έναν άνθρωπο που περίμενε καιρό την τηλεργασία, η μετάβαση δεν ήρθε τόσο εύκολα. Του πήρε μήνες μέχρι να βρει τον ρυθμό του. Το να βρει τον ρυθμό του δεν ήταν εύκολο, αλλά δε μπορεί να μην εκτιμήσει πως στα διαλείμματά του μπορεί να κάνει πράγματα για τα οποία υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε να σπαταλήσει προσωπικό χρόνο. Ναι, η ηλεκτρική σκούπα και το πλύσιμο των πιάτων είναι κάποια από αυτά. Μιλώντας για προσωπικό χρόνο, μου εξηγεί πως δεν είναι εύκολο να τον διαχωρίσεις όταν όλα γίνονται στον ίδιο χώρο, το σπίτι. Έχει τύχει να δουλέψει και Κυριακές, ενώ έχει δει mails να έρχονται στην αλληλογραφία του και μετά τις εννιά το βράδυ. Παρόλα αυτά, δε βρίσκει κανένα λόγο να θέλει κανείς να επιστρέψει στο γραφείο. «Μου λείπει η κοινωνικοποίηση που είχα στο γραφείο (όχι συχνά, μην λέω ψέματα) αλλά πιστεύω ότι μόλις τελειώσει η πανδημία και έχουμε πάλι άλλους τρόπους κοινωνικοποίησης, η τηλεργασία θα είναι ιδανική», μου εξηγεί.

Η Χαριτίνη από την άλλη δεν περίμενε ποτέ να ζήσει το concept «τηλεργασία». Πρακτικά, ούτε καν το είχε φανταστεί. Στο μεταξύ, η δουλειά της δε χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα ωράρια και προγράμματα. «Καθώς εργάζομαι στον τομέα της έρευνας με σύμβαση έργου, ούτως ή άλλως το ωράριό μου δεν είναι το κλασικό 9-5. Υπάρχουν μέρες που για να βγει ένα project θα δουλέψω για μέρες χωρίς να υπολογίζω τις ώρες, με την διαφορά όμως ότι μπορώ να κάνω τον προγραμματισμό μου ανάλογα με τις ανάγκες που έχω, να κάνω τα διαλείμματα που χρειάζομαι, να δουλέψω με την μουσική που μου αρέσει ή να τα παρατήσω όλα και να δω Κωνσταντίνου και Ελένης αν απελπιστώ», μου λέει αρκετά ενθουσιασμένη με τη συνθήκη.

«Είναι αλλιώς να ξέρεις πως θα δουλέψεις μια ώρα παραπάνω και θα συνεχίσεις τη ζωή σου και αλλιώς να ξέρεις πως έχει μια ώρα ακόμα για να επιστρέψεις στο σπίτι σου»

Η Ειρήνη μετακόμισε πρόσφατα στο Λονδίνο, συνεχίζοντας να εργάζεται για ελληνική, διαφημιστική εταιρία. Απλώς remotely. Όπως μου λέει, η τηλεργασία έδειξε να λειτουργεί καλά για όλους τους εργαζομένους, και έτσι το γεγονός ότι η ίδια θα άλλαζε τόπο διαμονής -ακόμα και εν μέσω πανδημίας- δεν απαιτούσε να σταματήσει τη συνεργασία της. Η ίδια θεωρεί πως το concept της δουλειάς από το σπίτι της επιτρέπει να επικεντρώνεται περισσότερο στην ίδια τη δουλειά, να είναι περισσότερο παραγωγική, ενώ βγάζει την «καταπίεση» από την εξίσωση. Ναι, σε ένα γραφείο δε μπορείς να ακούς μουσική nonstop, να φτιάξεις 35 καφέδες ανάλογα με τις ορέξεις σου, ούτε να αξιοποιήσεις σωστά ένα διάλειμμα. «Το αρνητικό είναι πως πάντα καταλήγεις να δουλεύεις περισσότερα», μου αναφέρει στον αντίποδα, εξηγώντας μου πως πολλές φορές οι συνεργάτες -γιατί αυτή είναι η φύση του ανθρώπου- κρίνουν το πρόγραμμα των άλλων με βάση το δικό τους. Με λίγα λόγια, αν κάποιος με τον οποίο συνεργάζεσαι στενά αποφασίζει να μεταθέσει το βάρος της παραγωγικότητάς του το βράδυ, μπορεί εύκολα να σε πάρει και εσένα η μπάλα. «Βέβαια, το ότι αποφεύγω την κίνηση το πρωί και τον εκνευρισμό στο δρόμο κερδίζει σε κάθε περίπτωση», αναφέρει.

Για την Εύα, που δουλεύει σε πολυεθνική εταιρεία στο Μαρούσι, οι υπερωρίες είναι κάτι παραπάνω από δεδομένες. Ναι, δεν την ανάγκασαν οι συνθήκες της πανδημίας να δουλεύει παραπάνω. Μάλλον διευκόλυναν τη ζωή της θα έλεγε κανείς. «Είναι αλλιώς να ξέρεις πως θα δουλέψεις μια ώρα παραπάνω και θα συνεχίσεις τη ζωή σου και αλλιώς να ξέρεις πως έχει μια ώρα ακόμα για να επιστρέψεις στο σπίτι σου», μου εξηγεί. Για εκείνη, όπως και για τους περισσότερους που αναγκαστήκαμε να επανακαθορίσουμε όσα ξέραμε για την εργασία τους τελευταίους μήνες, το κομμάτι του πρωινού ξυπνήματος είναι το βασικότερο θετικό στην κατάσταση, αλλά και αυτό που θα της λείψει περισσότερο στην επιστροφή στην κανονικότητα. «Δεν είναι λίγο να ξυπνάς μια φυσιολογική ώρα και όχι πριν καν βγει ο ήλιος, προσπαθώντας να πιείς έναν καφέ στο πόδι όσο ετοιμάζεσαι», μου λέει.

Η τηλεργασία ήρθε για να μείνει, τα Zoom meetings με πιτζάμες δεν φαίνονται πλέον τόσο παράταιρα όσο στην αρχή, αλλά η δυσκολία διαχωρισμού ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής στο τέλος της μέρας μπορεί να έγκειται στο lockdown και όχι στο γεγονός πως ξαφνικά το σπίτι μας έγινε και η βάση της επαγγελματικής μας υπόστασης. Σε άλλα νέα, πιθανότατα, αν το after work ποτό μπορούσε να είναι υπαρκτό σενάριο στη ζωή με τηλεργασία, μάλλον το βραδινό τηλεφώνημα από κάποιον manager ή το mail από κάποιο συνάδελφο, όχι μόνο στα ψιλά γράμματα θα περνούσε, αλλά θα έμπαινε κατευθείαν στα «θα το τσεκάρω αύριο πρωί».