Ανάρτηση πρώτη: 21 Μαρτίου 2020. Λέξη: “κοκούνινγκ”. Με λίγα λόγια, η λέξη που είχαμε στα αυτιά μας μπαίνοντας στην πρώτη καραντίνα μουδιασμένοι, ήταν και το εναρκτήριο ποστ του e.x.i.s, του Instagram λογαριασμού που ασχολείται με την τέχνη των λέξεων με πάθος σχεδόν ερωτικό. Πίσω από την ιδέα, ένας υποψήφιος διδάκτορας ιστορικής και βαλκανικής γλωσσολογίας και μια αρχιτέκτονας μηχανικός. Ο Λέντι και η Άρτεμις σερβίρουν λέξεις, ετυμολογίες, μίνι στόρις από αυτά που μπορείς να βάλεις στη λίστα με τις χρήσιμες πληροφορίες που κέρδισες εύκολα (με ένα σκρολ σα να λέμε) και αγνή γνώση χρωματισμένη σε millennial τόνους.
Αρχικά, ας συστηθούμε στα πλάσματα που κρύβονται πίσω από τον λογαριασμό e.x.i.s. Ποιοι είστε;
Πίσω από τις λέξεις, δεν κρύβεται ο Αλέξης, αλλά δύο άλλα άτομα! Είμαστε ο Λέντι Μπιλάλι, υποψήφιος διδάκτορας ιστορικής και βαλκανικής γλωσσολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και η Άρτεμις Βαλυράκη, αρχιτέκτονας μηχανικός. Ίσως το μόνο μας κοινό είναι η τόσο μεγάλη αγάπη για τις λέξεις! Βέβαια, οι ρόλοι μας στη σελίδα δεν καθορίζονται αυστηρά από το αντικείμενό μας. To
Πώς ξεκίνησε η προσωπική σχέση του καθενός από εσάς με τις λέξεις;
Λέντι: Η αγάπη μου να μαθαίνω περισσότερα για τη γλώσσα και τις λέξεις, προέκυψε όταν μπήκα στη Φιλολογία και μου την εμφύσησαν οι καθηγητές του τομέα Γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ.
Άρτεμις: Προσωπικά, οι λέξεις ανέκαθεν με γοήτευαν. Οπτικά, ηχοχρωματικά, αλλά και εννοιολογικά. Μπορεί η γλώσσα αυτή καθαυτή να μην είναι το αντικείμενό μου, αδιαμφισβήτητα όμως σχετίζεται άμεσα και καθοριστικά. Οι λέξεις αποτελούν και αυτές ένα συνθετικό εργαλείο, ένα κατασκευαστικό εργαλείο, να δομήσεις τη σκέψη σου και να αρθρώσεις τις ιδέες σου. Οι λέξεις είναι ο άξονάς μου – όταν βρίσκω τις λέξεις μου, νιώθω πιο δυνατή. Ενδυναμώνουν την εκφραστική μου ικανότητα και εμπλουτίζουν την περιγραφική.
Πώς προέκυψε η ιδέα δημιουργίας του account;
Τη βάση αποτέλεσε η αγάπη που θρέφουμε για τις λέξεις. Αυτήν την αγάπη θελήσαμε να μοιραστούμε με ένα ευρύτερο κοινό, που δεν χρειάζεται να έχει ειδικές γνώσεις για να κατανοήσει το τι πραγματευόμαστε, παρά μόνο περιέργεια και ενδιαφέρον για τις λέξεις και την ιστορία που φέρουν. Με χαρά βλέπουμε πως ο κόσμος έχει αγκαλιάσει το εγχείρημα και τελικά αποδεικνύεται ότι είμαστε πολλοί οι «λεξολάγνοι» εκεί έξω.
Πώς επιλέγετε την κάθε λέξη; Περνάει η γλώσσα από κάποιο άτυπο bootcamp;
Ω ναι, περνάει! Στο @e.x.i.s το «bootcamp», δηλαδή το κριτήριο και ο κύριος άξονας επιλογής των λέξεων προς δημοσίευση και ανάλυση, είναι να παρουσιάζουν βαθύ ετυμολογικό και σημασιολογικό ενδιαφέρον, καθώς και μια όμορφη ιστορική διαδρομή. Συνήθως, ιδέα ή ερέθισμα για μια λέξη μπορεί να αποτελέσει η επικαιρότητα (π.χ. «κοκούνινγκ», «γκιόνης», «επαφή») , καθώς και η αλλαγή των εποχών του χρόνου και τα χαρακτηριστικά που τις συνοδεύουν (π.χ. το καλοκαίρι: «μπικίνι», «ραστώνη», «μπονάτσα»). Ακόμη, μπορεί να επιλέξουμε μια λέξη επειδή τυχαίνει να μας εκφράζει συναισθηματικά σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ή περίοδο (π.χ. «ελευθερία», «νοσταλγία», «μελαγχολία», «χαρμολύπη», «δικαιοσύνη»). Ή ακόμα και λέξεις / φράσεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά, και ίσως δε γνωρίζουμε την κυριολεκτική τους σημασία (π.χ. μαρμάγκα – a.k.a «θα σε φάει η μαρμάγκα»), ή ίσως αγνοούμε τον γλωσσολογικό τους πλούτο (π.χ. «χάδι», «λατρεύω»).
Ποιο μαγικό στοιχείο της γλώσσας και των λέξεων δεν έχει καταφέρει να ανακαλύψει κάποιος που δεν ασχολείται και τόσο με αυτές;
Το πιο βασικό είναι η ίδια η σύσταση των λέξεων. Όλες οι λέξεις, σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, είναι φτιαγμένες από το ίδιο «υλικό». Αποτελούνται από μικρά κομμάτια ήχου χωρίς νόημα (φθόγγοι), τα οποία συνδυάζονται μεταξύ τους για να φτιάξουν τη λέξη. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όλες οι γλώσσες δουλεύουν με τον ίδιον τρόπο, είναι αδύνατον να τις ξεχωρίσεις σε «καλές» και «κακές», ή σε «πλούσιες» και «φτωχές». Αν κάποιες γλώσσες ξεχώρισαν στο παρελθόν, (π.χ. η ελληνική, η λατινική), ή ξεχωρίζουν σήμερα (π.χ. η αγγλική) αυτό δεν οφείλεται στη σύστασή τους, αλλά σε εξωγλωσσικούς παράγοντες (ιστορικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς). Οφείλουμε να σεβόμαστε όλους τους λαούς και τις γλώσσες τους.
Ένα ακόμη μαγικό στοιχείο είναι πως οι γλώσσες δεν γνωρίζουν σύνορα. Ξεγλιστρούν από τη μία χώρα στην άλλη, μέσα από την επαφή των ομιλητών τους. Έτσι, ανακαλύπτεις πως λέξεις σε διάφορες γλώσσες του κόσμου, ή και στην ίδια μας τη γλώσσα, συνδέονται με τέτοιον τρόπο που δεν είχες φανταστεί.
π.χ. η λέξη «μπάρμπας» ( = άνδρας μεγαλύτερης ηλικίας) προέρχεται από το ιταλικό barba (= γενειάδα) και αυτό με τη σειρά του από το λατινικό «barba» (= γένι). Από την ίδια λέξη, προέρχεται ο «μπαρμπέρης» (= κουρέας) αλλά και το ψάρι «μπαρμπούνι», που ονομάστηκε έτσι, επειδή έχει στο χείλος του ένα λεπτό τρίχωμα που μοιάζει με γενειάδα. Το παιχνίδι γίνεται ακόμη πιο διασκεδαστικό όταν ανοίγεις τον γλωσσικό χάρτη και συνειδητοποιείς πως το νησί Barbados στην Καραϊβική, σημαίνει στην ουσία «γενειοφόροι» και προέρχεται από την ίδια λατινική ρίζα.
Την παραπάνω ανάλυση, είχαμε συμπεριλάβει σε γλωσσολογικό στόρυ-κουίζ για την προέλευση της λέξης «μπάρμπας», με αφορμή τα καθιερωμένα πια κουίζ τηςΤετάρτης. Τα περασμένα κουίζ αποθηκεύονται στο ομώνυμο highlight «Κουίζ» στο account του e.x.i.s, και περνούν πλέον στην αιωνιότητα!
Ποια ήταν η λέξη του 2020 και ποια εύχεστε να γίνει η λέξη του 2021;
Τον τίτλο της λέξης του 2020 κερδίζει δικαιωματικά η λέξη «κουλουβάχατα», από το αραβικό «kulu» και «wahad», που σημαίνει «όλα ένα», δηλαδή το χάος. Θεωρούμε πως δεν υπάρχει πιο κατάλληλη λέξη για να περιγράψει τη χρονιά που πέρασε.
Η λέξη για το 2021 ευχόμαστε να είναι το «αγγίζω» < αρχαίο ελληνικό ἐγγίζω < αρχαίο ελληνικό ἐγγύς (= κοντά). Ελπίζουμε φέτος να αγγίζουμε άφοβα ξανά και να πλησιάσουμε όποιον και ό,τι στερηθήκαμε.
Μοιραστείτε μια αγαπημένη «ον τουρ» λέξη που δεν έχετε αναρτήσει ακόμα.
Το “e.x.i.s ον τουρ” πρόκειται για μια πρόσφατη ενότητα αναρτήσεων, που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Η ιδέα είναι να βρεθούν και να γνωστοποιηθούν λέξεις από όλο τον κόσμο, που είναι δύσκολο να μεταφραστούν σε άλλες γλώσσες μονολεκτικά, πράγμα που τις κάνει πολύ μοναδικές, ενώ ταυτόχρονα μαρτυρούν πολλά και για τον λαό που τις έπλασε. Επιλέγουμε, λοιπόν, μια ξεχωριστή ξένη λέξη και την αποδίδουμε περιφραστικά στα ελληνικά.
Μία επερχόμενη «ον τουρ» είναι η λέξη «Gigil» από τα φιλιππινέζικα. Περιγράφει εκείνη την ακατανίκητη επιθυμία να ζουλήξεις ή να τσιμπήσεις κάτι πολύ γλυκούλι!
Τι παίζει τα χρώματα των ποστ; Πόσο millennials είστε;
Για εμάς, οι λέξεις έχουν χρώματα, ζωντάνια και ομορφιά, και με αυτήν ακριβώς την οπτική προσπαθούμε να τις παρουσιάσουμε! Η διαρκής πρόκληση για την κάθε ανάρτηση είναι ο συνδυασμός της επιστημονικής συνέπειας και της δημιουργικής απόδοσης της πληροφορίας με μια παιχνιδιάρικη διάθεση. Για κάθε post, δημιουργείται ένα video animation που παρουσιάζει τη λέξη με αμεσότητα και χιούμορ. Έμπνευση μπορεί να αποτελέσει η ίδια η σημασία της λέξης, πολλές φορές και η ετυμολογία της, ή ενδεχομένως η αρχική της σημασία. Τα σχήματα και τα χρώματα συντίθενται έτσι, ώστε να δημιουργούν οπτική συνέχεια και να επικοινωνούν ροϊκά.
Ποιο είναι το DM που έχετε δεχτεί και πιθανότατα δε θα ξεχάσετε ποτέ;
Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε κάποιο μήνυμα. Μας χαροποιούν ιδιαίτερα τα dms που λαμβάνουμε, αυτή η διάδραση που δημιουργείται, η δυνατότητα για επιπλέον επικοινωνία με τον κόσμο. Δεχόμαστε αρκετά μηνύματα με όμορφα λόγια που μας ενθαρρύνουν απίστευτα, όπως και διάφορα άλλα, που ίσως προτείνουν λέξεις προς ανάλυση, ή που εκφράζουν απορίες για διάφορες λέξεις, και αυτό από μόνο του είναι ξεχωριστό. Δείχνει ότι ο κόσμος έχει μπει στο «παιχνίδι». Έχει γεννηθεί ένας προβληματισμός, μια απορία, μια δίψα που μόνο γνώση και ενθουσιασμό μπορεί να αποφέρει.
Τι σχέδια έχετε για το account;
Διάφορες ιδέες είναι στα σκαριά! Σκοπεύουμε να διατηρήσουμε τη φιλοσοφία, την προσέγγιση και το περιεχόμενό μας ως έχει, αλλά και να το εμπλουτίσουμε με επιπλέον ενότητες σποραδικών posts, όπως είναι το «e.x.i.s ον τουρ».
Ακόμη, επεξεργαζόμαστε τον τρόπο να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη διάδραση με τον κόσμο, ο καθένας να μπορεί να γίνει ενεργός μέτοχος της συζήτησης και όχι απλός παρατηρητής. Λέξεις – γλώσσα – τέχνη είναι ένα πολύ καλό πλαίσιο για τη διάνθιση του account.
Το μόνο σίγουρο είναι έρχονται πολλές ακόμη ζουμερές λέξεις! Stay tuned, τα καλύτερα έρχονται!
