Τουρκοκρατία. Επανάσταση. 1821. Τι σου θυμίζουν;
Ίσως φουστανέλες, τσαρούχια, τραγούδια και ποιήματα σε σχολικές γιορτές. Ίσως μια σειρά μίζερες, κακογραμμένες ταινίες, γεμάτες σεναριακή κορώνα κι εθνική γραφικότητα. Στο τέλος-τέλος, μπορεί τα πρώτα εκείνα χρόνια του 19ου αιώνα να σου φέρνουν στο νου παλικαριά και γενναιότητα, μα σίγουρα όχι με την αισθητική που θα σε κάνει να καταπιαστείς μαζί τους, ν’ αγαπήσεις τους ανθρώπους και την ψυχή εκείνης της εποχής. Γιατί; Μα, δεν είναι ξεκάθαρο; Η τελευταία σελίδα της τουρκοκρατίας είναι γεμάτη δημοτικά τραγούδια, παραφουσκωμένο έθνος και λαογραφία που όλη της τη γοητεία την εξαντλεί κάτω από μαντίλες και παραδοσιακή φορεσιά.
Τι θα ΄λεγες ωστόσο, αν πλάι στην τουρκοκρατία, μες στους αρματολούς εγώ σου έλεγα…
…γουέστερν;
Δεν θα στο πω εγώ. Θα στο πει ο Θανάσης Καραμπάλιος. Ένας τύπος απ’ την Ελασσόνα της Θεσσαλίας, που κοίταξε στον ελληνικό κάμπο του 1800 και είδε την Αγγλία του Ρομπέν, τη Γαλλία των Σωματοφυλάκων, την Καραϊβική των Πειρατών και την Αμερική των Καουμπόηδων. Είδε την αληθινή, την υπαρκτή σαγήνη μιας περιοχής γεμάτης κλέφτες, συμμορίες, έρωτα και θάνατο. Είδε όλα αυτά που υπήρχαν κάτω απ’ την κουκούλα της “μνήμης” που έκρυψε τη ζωντανή ομορφιά της άγριας Ελλάδας, για να μη χαλάσει την εικόνα της αγνής ελληνικής εξέγερσης. Λες και μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο…
Ο Καραμπάλιος λοιπόν, στήνει τη βίγλα του στο 1800. Είκοσι χρόνια πριν το μεγάλο ξεσηκωμό. Πάνω στην αρχή της κρίσης, πάνω στην αλλαγή του αιώνα, μέσα στην εποχή που θα γεννούσε την ανάγκη του ’21. Κι εκεί, έχοντας ήδη διακρίνει το κατάλληλο περιβάλλον, αρχίζει να σου λέει την ιστορία του. Μια ιστορία που θα μπορούσε έτσι, χωρίς πολλές παρεμβάσεις να ‘ναι μια ιστορία του λιμανιού ή του σαλούν, η ιστορία του Κόρτο Μαλτέζε ή του Μπλούμπερι. Κι ωστόσο είναι…
…η ιστορία του Καραμάνου, ενός άντρα με οικογένεια, ενός φιλήσυχου “ραγιά” με άγριο παρελθόν!
Ενός πατέρα που θ’ αναγκαστεί να διαλέξει ανάμεσα στο “κάλεσμα” και στη γαλήνη του. Ανάμεσα στον κόσμο που άφησε με το κεφάλι ψηλά, και στον κόσμο που έχτισε με το κεφάλι κάτω. Κι ενώ το δίλημμα του Καραμάνου (που ο Καραμπάλιος το διαχειρίζεται ντόμπρα, σκληρά μα χωρίς κλισεδιάρικες φαμφάρες) λειτουργεί, αυτό που στ’ αλήθεια σε κερδίζει δεν είναι η ίδια η ιστορία. Είναι οι άνθρωποι που τη δημιουργούν και ζούνε μέσα της.
Βλέπεις, μες στα καρέ αυτού του κόμικ, ήρωες θα βρεις γνωστούς και άγνωστους. Είναι ο νεαρός αψής Ανδρούτσος, είν’ ο Καραϊσκάκης, είν’ ο Αλή Πασάς κι ο Νικοτσάρας. Μα είναι κι ο Δήμος, είναι κι οι γιοί του, είναι η καλή γυναίκα του, κι όλοι τους μοιάζουν άνθρωποι που θες να ταυτιστείς μαζί τους. Δεν ερωτεύονται με γλυκερά λόγια κι αγγίγματα στο χέρι, αλλά γυμνοί κι αγκαλιασμένοι, όμορφοι και πραγματικοί. Και δεν πυροβολούν με το μάτι στο άπειρο και φωτοστέφανο γύρω απ’ το κεφάλι τους, αλλά πυροβολούν για να σωθούν και να σκοτώσουν, κι αυτό έχει μέσα φόβο, τρόμο, δέος και σκληράδα. Πάνω απ’ όλα, δεν ζούνε σ’ έναν κόσμο που θυμίζει ψεύτικες διαλέξεις και μίζερα σχολικά μαθήματα, μα ζούνε σ’ έναν κόσμο που θυμίζει παραμύθι γύρω απ’ το τζάκι – ένα παραμύθι σκληρό, που σχεδόν πάντα είχε τα ίδια υλικά στο σκελετό του:
Κότσια, μπέσα, ελπίδες και όνειρα!
Αυτά ήταν τα υλικά στα παραμύθια της ελληνικής μυθολογίας, κι αυτά, τα ίδια υλικά γεμίσανε τους μύθους του μεσαίωνα. Αυτά βρίσκεις στον Αρθούρο, στον Ερωτόκριτο και στην Τορτούγκα, στο Σέργουντ και στο Νησί των Θησαυρών. Αυτά βρίσκεις και στην Ελασσόνα του 1800, σχεδιασμένα με σεβασμό και μεράκι.
Μια ιστορία ενός άντρα, ενός πατέρα, ενός αγρότη που δεν γίνεται να είναι απλός αγρότης. Η ιστορία ενός ανθρώπου που κρύβει μέσα του λιοντάρι. Έναν ασλάν (όπως λένε στα τούρκικα το λιόντα), ή έναν Ασλάν (όπως λέει το σπουδαίο του λιοντάρι ο Λιούις στη Νάρνια). Ο,τι αγαπάς διάλεξε και πάρε, ο Καραμάνος τα ‘χει και τα δυο: είναι λιοντάρι – αγρίμι της πλαγιάς, μα και λιοντάρι έτοιμο να τα βάλει με τη “μάγισσα” για να σωθεί η καλή γυναίκα του και η μεγάλη του οικογένεια. Μονάχα μ’ ένα πράγμα δεν μπορεί να τα βάλει: με τη φύση του!
Κι αυτά χωρίς να ξέρει πως, κάπου στο βάθος, σιγοβράζει μια μεγάλη επανάσταση…
