Ένα βιβλίο μπορεί να ‘ναι μικρό. Μερικές δεκάδες σελίδες. Ή να ‘ναι “μεσαίο” (να πούμε 200, να πούμε 300;). Ή έστω, ας είναι μεγάλο. Ας έχει 500 σελίδες, ας έχει 600 (Ουμπέρτο Έκο, τα χαιρετίσματά μου!). Αλλά υπάρχουν και βιβλία που είναι ΠΟΛΥ μεγάλα! Είναι αυτά που λέμε… τούβλα!
Ωστόσο, μη φοβού, αναγνώστη μου ή αναγνώστρια. Και μη φοβού γιατί, ο κανόνας είναι ένας: υπάρχουν καλά βιβλία και κακά βιβλία. Το μέγεθος ΔΕΝ μετράει! Για παράδειγμα, δες εδώ από κάτω 7+1 βιβλία που είναι στ’ αλήθεια τούβλα, αλλά αξίζει να τα διαβάσεις. Πρέπει να τα διαβάσεις! Άντε, άντε, σταμάτα να διαβάζεις τις μπούρδες μου και διάβασε αυτούς:
Ιλιάδα, του Ομήρου
Ο θυμός του Αχιλλέα, τα παιχνίδια εξουσίας, ο προσβεβλημένος πολεμιστής κι ο εγωιστής μεγάλος βασιλιάς. Ο Όμηρος διηγείται μια ιστορία παλικαριάς, ξεροκεφαλιάς και δόξας. Ταυτόχρονα όμως, στήνει έναν πόλεμο χωρίς “καλούς και κακούς”, βάζει τον ήρωα να τρέχει για να γλιτώσει τη ζωή του, φέρνει αγκαλιά δύο εχθρούς την ώρα του θρήνου. Ο Όμηρος βλέπει τον άνθρωπο μια εποχή που συνήθιζε να βλέπει τον ήρωα! Κι όλ’ αυτά χωρίς αρχή και χωρίς τέλος, χωρίς “αρπαγή” και Δούρειο Ίππο, με τον πόλεμο να είναι μονάχα η αφορμή για να βγει στο φως η φύση που κρύβουμε μέσα μας. Έπος!
Οδύσσεια, του Ομήρου
Ο νόστος του Οδυσσέα μπορεί και να ‘ναι η πιο διάσημη θαλασσινή ιστορία. Σίγουρα είναι η πιο σημαντική! Ο ραψωδός εγκιβωτίζει τα ταξίδια του ήρωά του, πατάει πάνω στο σχήμα “άτη – ύβρις – νέμεσις – τίσις” και τυλίγει μ’ εξωτική περιπέτεια το δράμα ενός μυαλού πολυμήχανου, ενός ήρωα ατρόμητου, μα κι ενός ανθρώπου που ‘θελε μόνο να γυρίσει σπίτι του. Κι η θάλασσα τον κράταγε μακριά για 10 χρόνια…
Αινειάδα, του Βιργίλιου
Στα βήματα του Ομήρου, ο Βιργίλιος παραλαμβάνει τον Αινεία έξω απ’ την καμμένη Τροία, και τον φτάνει ως την Ιταλία για να κερδίσει τους Λατίνους και να γεννήσει απογόνους που θα ιδρύσουν τη Ρώμη. Με ανάποδη πορεία απ’ τα ομηρικά (πρώτα ταξίδι και περιπλάνηση – ύστερα ο μεγάλος πόλεμος), ο Ρωμαίος ποιητής φέρνει μπροστά έναν σπουδαίο “δευτεραγωνιστή” του Τρωικού Πολέμου, και του προσφέρει μια περιπέτεια ανάλογη της πόλης απ’ την οποία έφυγε…
Θεία Κωμωδία, του Δάντη
Δανείζεται το “ταξίδι στον άλλο κόσμο” του Οδυσσέα και του Αινεία, το φέρνει στα καθολικά μέτρα της εποχής του και δημιουργεί το σπουδαιότερο ίσως έμμετρο έργο της λογοτεχνίας του μεσαίωνα. Από την Κόλαση στο Καθαρτήριο κι από κει στον Παράδεισο, πρώτα με το δάσκαλο Βιργίλιο κι έπειτα με τη Βεατρίκη του αγνού έρωτα, ο ποιητής κατασκευάζει (κυριολεκτικά) βήμα-βήμα μια αλληγορία θεολογικού προβληματισμού, κι ένα νυστέρι που χαράζει την πολιτική ζωή της Ιταλίας του 1300.
Οι Άθλιοι, του Βίκτωρα Ουγκό
Γνώμη μου: το σπουδαιότερο βιβλίο που γράφτηκε ποτέ! Δεν έχει “γιατί;”, έχει μόνο “διάβασέ το”! Ή χάσε για πάντα την ευκαιρία, βλέποντας το βίντεο εδώ από κάτω…
Δον Κιχώτης, του Μιγκέλ ντε Θερβάντες
Ένα τεράστιο βιβλίο, για έναν τεράστιο παλαβιάρη! Ο ιππότης του Θερβάντες δεν είναι το δυνατό κι ωραίο παλικάρι της μυθολογίας, ούτε ο ατρόμητος πολεμιστής του Μεσαίωνα. Δεν είναι ήρωας, γιατί η εποχή του το απαγορεύει. Μα θέλει να είναι τέτοιος, κι έτσι, όσο ο γραφικός (μα τόσο συμπαθής!) ημίτρελος γίνεται ρεζίλι, ο Θερβάντες παραδίδει εγχειρίδιο σύγχρονης λογοτεχνίας, παρέα με μαθήματα για το όνειρο, τον πραγματικό ιπποτισμό και το κυνήγι της ουτοπίας.
Πόλεμος και Ειρήνη, του Λέων Τολστόι
Ένα χρονικό των πολέμων της Ρωσία απ’ το 1805 ως το 1820, μια ρεαλιστική απεικόνιση των ανθρώπων που αποτελούσαν τους αριστοκράτες στη Ρωσία του Τολστόι, ένα έργο επικών διαστάσεων που μπλέκει ιδιοφυώς το μικρό των σαλονιών με το μεγάλο της μάχης. Απ’ το νατουραλισμό σχεδόν, στη μεγάλη κλίμακα και τούμπαλιν, ο Τολστόι παραδίδει ένα έξοχο μάθημα λογοτεχνικής διαχείρισης, την ώρα που οι χαρακτήρες του είναι από μόνοι τους κοινωνιολογική διάλεξη για τη Ρωσία της εποχής. Πιο απλά, αν θες να μάθεις στ’ αλήθεια τους Ρώσους, έχεις δυο τρόπους: ή ζήσε στη Ρωσία, ή διάβασε το “Πόλεμος και Ειρήνη”. Τον ίδιο χρόνο παίρνει…
Οδυσσέας, του Τζέιμς Τζόις
Οι περισσότεροι συγγραφείς ανά την υφήλιο, το ‘χουν για μόνιμη απάντηση στην ερώτηση: “Ποιο είναι το πιο υπερεκτιμημένο βιβλίο του κόσμου;“. Προσωπικά, μπόρεσα να δω την ιδιοφυΐα του Τζόις να καθρεφτίζεται καθαρή και κρυστάλλινη, τόσο μες στην κεντρική ιδέα, όσο και μέσα στα λογοτεχνικά τρικ που κρύβει με μειδίαμα στις σελίδες του Οδυσσέα. Ωστόσο, δεν μπόρεσε (επειδή δεν το θέλησε) να κρύψει πως, είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε περισσότερο για τον συγγραφέα, παρά για τους αναγνώστες. Και το γράφω αυτό, για να ‘μαι τίμιος: αξίζει το χρόνο σου! Απλώς μ’ ενοχλούν λιγάκι κάτι τέτοια…
