Ο χρόνος είναι χρήμα. Γνωστό είναι αυτό. Στην Ελβετία το έχουν εξελίξει περαιτέρω το θέμα. Άλλωστε και από χρόνο ξέρουν (θυμήσου τα περίφημα ρολόγια τους) και από χρήμα (ποιος ξεχνάει τις τράπεζές τους). Και δημιούργησαν κάτι που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «τράπεζα χρόνου». Δεν είναι κάτι που συμβαίνει σε εθνικό επίπεδο. Τοπικά γίνεται, τοπικά οργανώνεται, είναι ακόμα πιλοτικό πρόγραμμα. Μελλοντικός στόχος είναι να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του συνταξιοδοτικού προγράμματος της χώρας.
Η βασική συλλογιστική έγκειται στο εξής: Ένα άτομο παρέχει μία υπηρεσία σε κάποιο άλλο και αντί να πληρωθεί γι’ αυτό, συλλέγει ώρες. Οι οποίες μπορούν αργότερα να εξαργυρωθούν σε αντίστοιχες υπηρεσίες από τρίτους. Δεν έχει σημασία η υπηρεσία, η ώρα που θα διαθέσει ένας γιατρός αξίζει το ίδιο με την ώρα ενός καθαριστή. Οι υπηρεσίες επίσης μπορεί να είναι οτιδήποτε απαιτεί χρόνο, κούρεμα, κηπουρική, κατασκευή, consulting, πρακτικά δηλαδή τα πάντα.
Ελβετία: Ένα σύστημα που αλλάζει τα δεδομένα στην κοινωνική ασφάλιση
Και πάμε και στο συγκεκριμένο project που κάνει focus στη βελτίωση της κοινωνικής ασφάλισης και στη μέριμνα για την τρίτη ηλικία. Ελβετοί νεαρής ηλικίας ενθαρρύνονται να αφιερώνουν εθελοντικά κάποιες ώρες της εβδομάδας τους στη φροντίδα ηλικιωμένων. Όπως να τους κάνουν τα ψώνια, το καθάρισμα του σπιτιού, ακόμα και «απλά» να τους κάνουν παρέα, συζητώντας μαζί τους.
Οι ώρες που απασχολούνται καταγράφονται και καταχωρούνται στον προσωπικό τους λογαριασμό κοινωνικής ασφάλισης. Αποτελεί ένα είδος μακροχρόνιας επένδυσης, καθώς μπορούν να τις εξαργυρώσουν, όταν και οι ίδιοι στο μέλλον θα έχουν ανάγκη για φροντίδα και συντροφιά. Στην ουσία μετατρέπεις το χρόνο σου σε χρήμα, με τη γνωστή παροιμία να αποκτάει κυριολεκτική μορφή.
Και ακόμα και κάτι να γίνει στο μέλλον και να μην «εξαργυρώσεις» την επένδυσή σου (κάτι, μεταξύ μας, διόλου απίθανο με τη γήρανση που παρατηρείται στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς), σου μένει η ηθική ικανοποίηση πως βοήθησες ένα συνάνθρωπό σου που το είχε ανάγκη. Προφανώς και δεν είναι μικρό πράγμα ούτε δεδομένο, δεν το κάνουν δηλαδή όλοι. Ακόμα και στην Ελβετία που το πνεύμα της υπηρεσίας στο κοινωνικό σύνολο είναι πολύ πιο ισχυρό σε σχέση με τα μέρη μας.
Καλό για Ελβετία, αλλά για Ελλάδα;
Είναι γεγονός πως οι τράπεζες χρόνου είναι ένα πρόγραμμα που θα μπορούσε δυνητικά να αλλάξει τα δεδομένα στην κοινωνική ασφάλιση και να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή. Να βελτιώσει επίσης την επικοινωνία ανάμεσα σε άτομα που έχουν μεγάλη διαφορά ηλικίας, να πάει δηλαδή κόντρα σε αυτό που συνηθίζουμε να συνοψίζουμε ως «χάσμα γενεών».
Βέβαια, ξαναλέμε, αυτά ισχύουν στην Ελβετία. Που το κράτος και ο πολίτης έχουν μια σχέση αλληλοσεβασμού. Στην Ελλάδα, φοβόμαστε ότι, το πρώτο πράγμα που θα αναρωτηθούμε αν εφαρμοστεί κάτι τέτοιο θα είναι «ποιο λάκκο έχει η φάβα». Και γιατί να κάνουμε εμείς τη δουλειά του κράτους. Είναι ζήτημα νοοτροπίας, το δίχως άλλο. Και βιωμάτων, προφανώς.
