Εξ αρχής θα πούμε πως δεν θα πάρουμε θέση σχετικά με τη μεγάλη διαμάχη που υπάρχει στην επιστημονική κοινότητα για το αν γι’ αυτά (και για πολλά ακόμη) που θα διαβάσεις παρακάτω φταίει το lockdown ή ο κορονοϊός αυτός καθαυτός και το Long Covid πιο συγκεκριμένα. Θα πάμε λοιπόν με βάση το τι είπαν οι ερευνητές, οι ειδικοί.
Και αφού το ξεκαθαρίσαμε αυτό, πάμε παρακάτω. Μελέτη του Πανεπιστήμιου της Ουάσιγκτον, στο Σιάτλ, κατέδειξε πως το lockdown ευθύνεται για την πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου των εφήβων. Μάλιστα η επίπτωση φάνηκε να είναι αισθητά μεγαλύτερη στα κορίτσια. Συγκεκριμένα, κατά τη μέτρηση των ετών επιτάχυνσης της ανάπτυξης του εγκεφάλου, η μέση επιτάχυνση που παρατηρήθηκε ήταν 4,2 χρόνια στα κορίτσια και 1,4 χρόνια στα αγόρια. Με κύριες πληγείσες εγκεφαλικές περιοχές αυτές που στηρίζουν την κοινωνικότητα και την επικοινωνία, ήτοι την επεξεργασία των συναισθημάτων, την ερμηνεία των εκφράσεων του προσώπου και την κατανόηση της γλώσσας.
Η μελέτη ξεκίνησε το 2018, πριν από την πανδημία δηλαδή, ως μια μακροπρόθεσμη έρευνα μέσω μαγνητικών τομογράφων σε 160 εφήβους ηλικίας 9-17 ετών, με σκοπό την καταγραφή τυπικών αλλαγών στη δομή του εγκεφάλου κατά την εφηβεία. Οι συμμετέχοντες είχε αποφασιστεί αρχικώς να επανεξεταστούν το 2020 ωστόσο ο κορονοϊός ανέτρεψε τα σχέδια. Τα επαναληπτικά τεστ έγιναν εν τέλει το 2021 και άλλαξαν εντελώς τον ερευνητικό στόχο της ομάδας η οποία αποφάσισε να επικεντρωθεί στην επίδραση του «εγκλωβισμού» λόγω του lockdown – της έλλειψης κοινωνικών επαφών, σχολείου, αθλημάτων – στον εφηβικό εγκέφαλο.
Θα χρειαστούν περαιτέρω έρευνές για να επιβεβαιωθεί ή όχι το πόρισμα αυτής της μελέτης, ενώ επίσης δεν είναι ακόμα σαφές το μέγεθος που θα έχουν οι αρνητικές συνέπειες. Το σίγουρο είναι πως τα ευρήματα έχουν εγείρει ανησυχίες. Τα σκληρά μέτρα που επέβαλαν οι κυβερνήσεις από τον κόσμο με σκοπό να περιορίσουν την εξάπλωση του κορονοϊου είχαν δεδομένα επίδραση στη ψυχική υγεία των εφήβων. Φαίνεται όμως πως το πράγμα πήγε ακόμα πιο μακριά.
To lockdown τους γέρασε πριν την ώρα τους – και τώρα τι;
Η εφηβεία είναι μια πολύ κρίσιμη ηλικία για τον άνθρωπο. Το μεσοδιάστημα ανάμεσα στο «παιδί» και στο «ενήλικος». Μια περίοδος με τεράστιες αλλαγές στη συναισθηματική, τη συμπεριφορική και την κοινωνική ανάπτυξη. Η πανδημία μείωσε σημαντικά την κοινωνική αλληλεπίδραση των εφήβων και οδήγησε σε αύξηση του άγχους, της κατάθλιψης και του στρες, κυρίως στα κορίτσια. Και ο λόγος που αυτά επηρεάστηκαν περισσότερο στο lockdown, εντοπίζεται κυρίως στο ότι στηρίζονται περισσότερο στην κοινωνική αλληλεπίδραση της καθημερινότητας.
«Οι έφηβοι ισορροπούν σε ένα τεντωμένο σχοινί, βρίσκονται γενικά υπό τρομερή πίεση. Και ξαφνικά “χτυπά” μια πανδημία και τα φυσιολογικά κανάλια έκλυσης του στρες τους χάνονται – παραμένει όμως η κοινωνική κριτική και η πίεση εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό που φαίνεται ότι προκάλεσε κατά κύριο λόγο η πανδημία ήταν η απομόνωση των κοριτσιών. Όλοι οι έφηβοι απομονώθηκαν αλλά τα κορίτσια υπέφεραν περισσότερο – ο εγκέφαλός τους επηρεάστηκε δραματικά. Εξαρτώνται πολύ περισσότερο [από τα αγόρια] στην κοινωνική σκηνή για την ευημερία τους και για την υγιή νευρική, σωματική και συναισθηματική τους ανάπτυξη», εξήγησε η βασική συγγραφέας της μελέτης και συν-διευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Μάθηση και τις Επιστήμες του Εγκεφάλου του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, Πατρίσια Κουλ.
Και συνέχισε: «Είμαστε συγκλονισμένοι από αυτά τα δεδομένα, η διαφορά είναι τόσο δραματική. Η πρόωρη λέπτυνση του εγκεφαλικού φλοιού συνδέεται με αντιξοότητες πρώιμης ζωής και μεγαλύτερο κίνδυνο νευροψυχιατρικών διαταραχών. Τα ευρήματα συνιστούν μια υπενθύμιση της ευθραυστότητας των εφήβων. Είναι σημαντικό οι γονείς να προσκαλούν τους εφήβους τους για έναν καφέ, για ένα τσάι, για μια βόλτα, για να ανοίξουν την πόρτα στη συζήτηση, στην επικοινωνία».
