Πολύς κόσμος στο άκουσμα και μόνο των στίχων ένιωσε τα μάτια του να βουρκώνουν, το στομάχι του να σφίγγεται. Ο Φοίβος Δεληβοριάς βρήκε τις κατάλληλες λέξεις. Με τη μουσική του, πάντα εμπνευσμένη, να ντύνει ηχητικά λόγια που κόβουν σαν μαχαίρι. Στο Καλλιμάρμαρο, στη συναυλία – παρέμβαση για τα Τέμπη, έγινε η φωνή όλων.

Όλων, είπαμε; Πιο σωστά, όσων δεν βλέπουν τα πράγματα κομματικά, με παρωπίδες, δεν είναι λίγοι, ευτυχώς δεν είναι και τόσο πολλοί. Αυτοί προσπάθησαν ξανά να καλλιεργήσουν τη διχόνοια, το μίσος. Να αμαυρώσουν το γεγονός, να αλλοιώσουν το μήνυμα. Εγκαλώντας, μεταξύ άλλων, τον καλλιτέχνη με τοξικά σχόλια του στιλ «πού ήταν όταν έγινε η τραγωδία στο Μάτι» λες και υπάρχει ένα «ευαισθησιομέτρο» που πρέπει να μπαίνει πάντα συγκριτικά, λες και ένας δημιουργός είναι υποχρεωμένος να παρεμβαίνει παντού – σε κανέναν δεν πρέπει τόσο βάρος.

Ο Φοίβος Δεληβοριάς δεν χρειάζεται να τους απαντήσει. Κι άλλωστε, τις λέξεις του τις διαλέγει πάντα προσεκτικά. Αρκεί κανείς να διαβάσει μια συνέντευξη του, την όποια συνέντευξή του, και κερδισμένος θα βγει. Θα μάθει πράγματα, θα κάτσει να σκεφτεί, να προβληματιστεί, αυτό συμβαίνει όταν ακούς τι λένε άνθρωποι με ενσυναίσθηση, με πραγματικά καλλιέργεια πνεύματος και μέριμνα για το γύρω τους.

Η λέξη «συγκλονιστικός» χρησιμοποιείται τόσο συχνά που ενίοτε χάνει την ισχύ της. Όχι εν προκειμένω. Όχι στο πώς ο Φοίβος Δεληβοριάς αποτύπωσε μια ολόκληρη πραγματικότητα, μια πικρή, κατάμαυρη αλήθεια. Στη μνήμη 57 αδικοχαμένων ψυχών και ως ηχώ του αγώνα των οικογενειών τους για δικαίωση, για να αποδοθούν οι ευθύνες σε αυτούς που πραγματικά φταίνε.

Που είσαι τώρα φως μου / Ήτανε γραμμένο/ Να ‘μαι εδώ για πάντα / Να σε περιμένω

Όσο κι αν κρατήσει / Να μην το ξεχάσεις /Όταν φτάσεις πάρε/ Πάρε όταν φτάσεις

Θα το γράψει ο τοίχος / Θα το γράψει ο βράχος /Πως δεν ήταν μόνο / Ενός ανθρώπου λάθος

Θα το πει η σημύδα / Θα το πει κι ο κέδρος / Πως εδώ σκοτώνει / Όπου βρει το κέρδος

Θα το πει η λεβάντα / Θα το πει η μυρσίνη / Πως κυλάει στα μάτια / Η δικαιοσύνη

Μάτια του παιδιού μου / Που δεν θα φιλήσω / Δεν υπάρχει τρόπος πια / Να σταματήσω

Μέχρι να ‘ρθει ο πήχης /Και το χαλινάρι / Μέχρι να ‘ρθει η Νέμεσις / Και να τους πάρει

Αν δεν βρω το τέρμα /Δεν θα ησυχάσω /Δεν θα σταματήσω / Δεν θα ξαποστάσω

Δεν θα κάνω πίσω / Και δεν θα ξεχάσω / Θα σε πάρω εγώ/ Παιδάκι μου όταν φτάσω

Είναι και αυτό «καλλιτέχνης», δεν είναι; Να γίνεσαι ο ένας που εμπνέει τους πολλούς. Το είχε πάντα αυτά ο Φοίβος Δεληβοριάς. Την ικανότητα δηλαδή να μιλάει μέσα από τα τραγούδια του. Καταφέρνοντας να κάνει εικόνα την καθημερινότητά μας. Τις σκέψεις μας, τα συναισθήματα μας. Μικρά, μεγάλα, ωραία, άσχημα, εύκολα, δύσκολα, δεν έχει σημασία. Είναι όλα μέρος αυτού που λέμε «ζωή». Και ο Φοίβος αυτό ακριβώς υμνεί μέσα από τη δημιουργικότητά του. Ας θυμηθούμε 8 παλαιότερα δικά του τραγούδια, που ο Φοίβος Δεληβοριάς βρήκε τις κατάλληλες λέξεις. Τραγουδώντας έξω από το κουτί, έξω από τα συνηθισμένα…

Φοίβος Δεληβοριάς: 8 στιγμές, άπειρα νοήματα

Εκείνη

Σε λίγο παραπάνω από 5 λεπτά, παρουσιάζει το πώς η γυναίκα, σε διάφορες χρονικές στιγμές, επηρεάζει ή και ορίζει τη ζωή των αγοριών. Το πώς είναι η αρχή και η κατάληξη των πάντων. Από το «γεννιέσαι την έχεις μητέρα» ως το «γκαζώνεις το αμάξι, χτυπάς και σκοτώνεσαι».

Ο Καθρέφτης

Τα Big Brother, τα reality εν γένει, έχουν μόλις μπει στην ελληνική TV και ο Φοίβος Δεληβοριάς αναρωτιέται πως όλοι αυτοί δέχονται να «ζουν σε μια γυάλα και τους βλέπουμε όλοι εμείς». Προσπαθεί να καταλάβει κάτι που πλέον έγινε δεδομένο, δεν ήταν. Προσπαθεί επίσης να δώσει μια εξήγηση για το πόσα ψέματα λένε καθημερινά στον εαυτό μας, πώς προσποιούμαστε, πως αρνούμαστε να αντικρίσουμε κομμάτια του αληθινού «εγώ» μας.

Υβρεοπομπή

Τον έπαιρναν εκείνη την εποχή συνεχώς τηλέφωνα από «πρωινάδικα», «μεσημεριανάδικα», θέλανε να μιλήσουν «με αυτόν που έγραψε αυτό το κομμάτι με τις βρισιές». Πού να αντιληφθούν πως όλο αυτό δεν ήταν για το φαίνεσθαι, για να ακουστεί απλά το όνομά του. Ήταν ο τρόπος του Φοίβου να περιγράψει μια κοινωνία που τόσο πολύ οργίζεται και «μπινελικώνει» – με ένα μεγάλο αδιόρατο γιατί.

Μπάσταρδος Γιος

Θα τον αφήσουμε να μας τα πει ο ίδιος, σε παλαιότερη συνέντευξή του είχε εξηγήσει αναλυτικά τα τι και πώς αυτού του τραγουδιού: «Μιλάει για την εξιδανίκευση του παρελθόντος εκ μέρους της δικιάς μας γενιάς. Μεγαλώσαμε όλοι με γονείς που μας λέγανε για τις παλιές ταινίες, τα παλιά τραγούδια, τις παλιές πορείες. Παλιά δεν ήτανε καλύτερα. Απλώς κάθε γενιά συλλαμβάνει το «παλιά» σα μια νέα παράδοση. Σαν ένα νέο κοινό μύθο πάνω στον οποίο θα προχωρήσει».

Κάποια παιδάκια

Ακόμα μια φορά που ο Φοίβος Δεληβοριάς σκέφτεται διαφορετικά και μιλάει για τους πιο αδύναμους, ή πιο σωστά τα μικρά παιδιά που για τον όποιο λόγο είναι διαφορετικά από τα υπόλοιπα.

Με τα δικά του λόγια: «Κάποια παιδάκια είναι υπερκινητικά / Κάποια είν’ απρόσεκτα και παρορμητικά / Τα γράμματα μπερδεύουν και τις συλλαβές / Κι αφήνουνε στη μέση τις κατασκευές»

Χριστούγεννα

Για κάποιους τα Χριστούγεννα δεν είναι γιορτή. Είναι βάσανο, υπενθύμιση μιας βαθιάς εσωτερικής μοναξιάς. Δεν είναι όλα «βλέπω τον Άη Βασίλη να μου χαμογελάει». Είναι και «Χριστούγεννα δεν περιμένω τίποτα πια, τον Άη Βασίλη απλώς τον λέγαν’ μπαμπά».

Ο άνδρας της ζωής μου

Σε αυτήν την περίπτωση κάνει τη διαφορά με την πράξη, με το συμβολισμό. Σε μια εποχή που η πόλωση επιβάλει είτε «έντεχνα» είτε «ελληνάδικα», ο Φοίβος Δεληβοριάς στέλνει το πιο απλό μήνυμα: Η μουσική είναι ενιαία. Γράφει ζεϊμπέκικο, κάνει συνεργασία με την Καίτη Γαρμπή, γκρεμίζει στεγανά, ρίχνει γέφυρες και ενώνει.

Η Μπόσα Νόβα του Ησαΐα

Πώς ένα παιδί 22 ετών, τόσο ήταν όταν κυκλοφόρησε το «Η ζωή μόνο έτσι είναι ωραία», καταφέρνει και γράφει με τόση ωριμότητα για γάμους που δεν έγιναν ούτε θα γίνουν ποτέ – για τον όποιο λόγο, με την όποια προέκταση παίρνει αυτό για τον καθένα. Μόνο φαινομενικά είναι ανάλαφρο. Στην πράξη είναι κάτι σαν ψυχοθεραπεία. Και της καρδιάς τα επεισόδια, προτιμάς να τα δεις στην tv…