Υπάρχει ένα κορίτσι που το θυμάμαι να περιφέρεται ψελλίζοντας στίχους του Ελύτη. Πολλές φορές νόμιζα ότι μπορεί να τον ονειρεύεται τα βράδια, να βγαίνουν κρυφά ραντεβού και να φιλοσοφούν στίχους άλλων ποιητών. Κάποια φορά της είπα ότι για μένα ο Ελύτης είναι σαν τη Σαρλίζ Θερόν. Κανείς δεν μπορεί να πει ότι δεν είναι ωραία, αλλά προσωπικά δεν τρελαίνομαι. Με κοίταξε σαν να με καταράστηκε να ζω για πάντα με την περιφρόνηση και την αηδία της για αυτήν την παρομοίωση. Πράγματι αηδία…
Πέρασε καιρός με τη ζωή να κυλά όμορφα για το σχεδόν νέο κορίτσι που δεν είχε μεγαλώσει αρκετά ώστε να μάθει ότι οι μεγάλοι ποιητές σε βρίσκουν τα βράδια, μπλέκονται στα μαλλιά σου, φυσώντας αναμνήσεις στα όνειρα που εντελώς ρομαντικά σου γαμάνε τη ζωή. Είχα ξεχάσει ότι πρόκειται για την παλιά κατάρα που κρατά μέχρι να σε δει να λυγίζεις όρθια.
Με βασικές γνώσεις στον Οδυσσέα Ελύτη, πορεύτηκα εν αγνοία μου προς “Το Μονόγραμμα”. Ένα μόνο γράμμα λες είναι, ίσως τα αρχικά κάποιου ονόματος. Σε καμία περίπτωση δεν σκέφτεσαι ότι είναι μια κέρινη σφραγίδα που στάζει, σχηματίζoντας τον έρωτα.
Για την ιστορία, η συγκεκριμένη καταστροφή κάθε ανθρώπου που αναζητά τον τραγικό έρωτα, για να ζει έπειτα μόνο και μόνο για να τον αφηγείται, γράφτηκε κάπου το 1969 με 1971 στο Παρίσι. Η αλήθεια είναι ότι αν κάπου θα μπορούσε να γραφτεί, θα ήταν ακριβώς εκεί. Άντε και σε κάποιο γεφύρι της Ηπείρου, βουτώντας σε παγωμένα νερά, μετά από ζεστά τσίπουρα. Τα είχε κλείσει τα 60 ο Ελύτης όταν έγραψε το συγκεκριμένο ποίημα, είχε πλήρη επίγνωση του τι μπορούσε να μας κάνει και όμως δεν δίστασε…
Δεν πρόκειται για ένα ποίημα, αλλά για μια ελλειπτική αποτύπωση μύθου, που σε αφήνει να βρεις τις δικές σου προεκτάσεις, κάνοντας τον εαυτό σου μέρος ενός άπιαστου συναισθήματος, που ο άνθρωπος επιμένει να αρνείται ότι δεν θα ζήσει όσο και αν το εκλογικεύει. Επιμένει να θέλει να το ζήσει, ακόμη και όταν διαβάζει για την Οφηλία, ακόμη και όταν αντιλαμβάνεται ότι η γυναίκα του έρωτα αυτού, χάνεται για πάντα.
“Θα πενθώ πάντα -μ’ ακούς; -για σένα,
μόνος, στον Παράδεισο”
Αυτό είναι μόνο η αρχή και αν δεν την αντέχεις μη συνεχίσεις, μιας και θα πέσεις πάνω σε αυτό: “Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται/ Χωρίς εμάς και τραγουδώ τ’ άλλα που πέρασαν/ Εάν είναι αλήθεια”. Και λες δεν μπορεί, θα του τελειώσει το στυλό, θα βαρεθεί, θα σταματήσει…
Γενικά το ποίημα δεν “καλυτερεύει” και το μόνο που θες να κάνεις καθώς το διαβάζεις, είναι να πάρεις εκείνον που στο έδωσε και να του πεις: “ΕΛΑ ΝΑ ΤΟ ΠΑΡΕΙΣ, ΦΟΒΑΜΑΙ ΝΑ ΜΕΝΩ ΜΟΝΗ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ” και μετά να του πεις: “ΟΧΙ ΜΗΝ ΕΡΘΕΙΣ, ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΝΑ ΣΕ ΔΩ. ΟΧΙ ΕΛΑ! ΒΑΣΙΚΑ ΜΗΝ ΤΟΜΗΣΕΙΣ”. Πάλι καλά που έχει υπάρξει η Μαλβίνα και μας έχει καθησυχάσει με το: “Την χάνεις την αξιοπρέπεια σου στον έρωτα. Εκτός και αν είσαι βλάκας” και κάπως σώζεσαι στο μυαλό σου.
Διαβάζεις και λες ατέλειωτο είναι. Μετά μετράς και είναι δέκα σελίδες. Έτσι είναι και ο έρωτας; Δέκα στιγμές ατέλειωτες;
“Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ’ ακούς
Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα, μ’ ακούς
Το χαμένο μου αίμα και το μυτερό, μ’ ακούς
Μαχαίρι
Σαν κριάρι που τρέχει μες στους ουρανούς
Και των άστρων τους κλώνους τσακίζει, μ’ ακούς
Είμ’ εγώ, μ’ ακούς
Σ’ αγαπώ, μ’ ακούς
Σε κρατώ και σε πάω και σου φορώ
Το λευκό νυφικό της Οφηλίας, μ’ ακούς
Που μ’ αφήνεις, που πας και ποιος, μ’ ακούς
Σου κρατεί το χέρι πάνω απ’ τους κατακλυσμούς”
Προφανώς ο Ελύτης βαριόταν να μας ξύσει με ξυράφι έναν-έναν, οπότε έγραψε το παραπάνω και ξένοιασε. Πώς θα ζήσουν τώρα οι επόμενοι, καθόλου δεν σκοτίστηκε. Ο Θεός και η ψυχή τους και αν δεν πιστεύουν στον Θεό, το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να ξεπουληθούν στα απωθημένα τους.
Ξανασυνάντησα εκείνο το κορίτσι των πρώτων γραμμών του κειμένου. Πάλι μιλούσε για εκείνον, χωρίς να με κοιτάει. Όταν την πλησιάζω με ρωτάει αν ακόμη θεωρώ ότι ο Ελύτης μοιάζει με τη Σαρλίζ; Σε καμία περίπτωση της λέω. Ο Ελύτης έγραψε “Το Μονόγραμμα”, είπε πιο ευγενικά όσα έχει πει η Μπέλου στο “Πριν το χάραμα”…
Αν σε φόβισα, τότε σίγουρα διάβασε το. Αν σου το χάρισε κάποιος φίλος, να τον αγκαλιάσεις. Αν σου το έδωσε κάποιος που όταν το διαβάζεις τον θυμάσαι και ακούς την καρδιά σου να κάνει κρακ, προσπάθησε να τον ξεχάσεις…
