Ειρηνικές χώρες ; Για ποια ειρήνη άραγε να μιλήσει κανείς όταν ένα σημαντικό μέρος του πλανήτη βρίσκεται σε εμπόλεμη ή ψυχροπολεμική κατάσταση; Όταν στη γειτονιά μας, βόρεια (Ουκρανία – Ρωσία ) και νότια (Παλαιστίνη – Ισραήλ) ένα σωρό κόσμος βιώνει τη φρίκη, το φόβο;
Είναι τουλάχιστον κάτι να το κατανοείς το παραπάνω ως πραγματικότητα. Να αντιλαμβάνεσαι δηλαδή πως τίποτα δεν είναι δεδομένο. Πως η μακρά περίοδος μακριά από εχθροπραξίες τέτοιου τύπου που βιώνει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης είναι εξαίρεση παρά κανόνας στην ανθρώπινη ιστορία. Πως μια (κακιά) στιγμή αρκεί για να τα αλλάξει όλα. Κανείς δεν είναι υπεράνω, κανείς δεν είναι στο απυρόβλητο.
Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να μην επαναπαυόμαστε. Να κατανοούμε πως η ειρηνική συνύπαρξη των λαών είναι κάτι που απαιτεί κόπο και θέληση για να διασφαλιστεί. Η βία, οι συγκρούσεις, είναι κομμάτι, μεγάλο μάλιστα, της πραγματικότητας εκεί έξω. Μην ζούμε στο συννεφάκι μας. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ενίσχυση της διπλωματίας, η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης σε ευάλωτες περιοχές και η υποστήριξη των ανθρωπιστικών προσπαθειών, αποκτούν ακόμα μεγαλύτερη σημασία.
Ποιες είναι οι πιο ειρηνικές χώρες στον κόσμο
Και πάμε και στο δια ταύτα. Το Ινστιτούτο Οικονομίας και Ειρήνης (Institute for Economics and Peace) έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα την ετήσια έκθεσή του για το 2024, παρουσιάζοντας τον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης (Global Peace Index, GPI) μέσα από αξιολόγηση και κατάταξη 163 χωρών. Με data που προκύπτουν από τη μελέτη παραγόντων όπως οι εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις, οι στρατιωτικές δαπάνες, και τα επίπεδα εγκληματικότητας.
Το πρώτο που σε ακούμε νοερά να ρωτάς είναι «και πού βρίσκεται η Ελλάδα;» ανάμεσα στις πιο ειρηνικές χώρες του κόσμου. Απάντηση: Στην 40ή θέση. Με συνολική βαθμολογία 1.793 πόντων. Από το «57» που ήμασταν πέρυσι, είναι ολοφάνερη και βεβαίως άκρως ευπρόσδεκτη η βελτίωση, 17 ολόκληρες θέσεις ανεβήκαμε στη λίστα. Με τα ελληνοτουρκικά να είναι πάντα μια απρόβλεπτη πηγή κινδύνων, γενικώς με δεδομένο πως γεωγραφικά βρισκόμαστε σε στρατηγικό μεν, αλλά και γι’ αυτό επικίνδυνο σημείο, θα το δούμε ως θετική εξέλιξη αυτό το «ανέβασμα».
Παραμένει βέβαια απλώς μια λίστα. Μια αποτύπωση τρέχουσας εικόνας με ρευστά δεδομένα. Δεν είμαστε δηλαδή στη φάση άπλας που απολαμβάνουν, για παράδειγμα, οι χώρες της πρώτης 10άδας. Που όσο να το πεις είναι πολύ μακριά από ένα πολεμικό κακό σενάριο.
Ποιες είναι οι τυχερές της υπόθεσης; Στην κορυφή του Παγκόσμιου Δείκτη Ειρήνης για το 2024 βρίσκεται εκ νέου η Ισλανδία, από το 2008 σταθερά εκεί. Μια χώρα χωρίς στρατό, έχει καταφέρει να διατηρήσει υψηλά επίπεδα ασφάλειας, πολιτικής σταθερότητας και κοινωνικής συνοχής. Στη δεύτερη θέση, ακολουθεί η Ιρλανδία, τρίτη είναι η Αυστρία, ενώ την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν η Νέα Ζηλανδία και η Σιγκαπούρη. Ελβετία, Πορτογαλία, Δανία, Σλοβενία και Μαλαισία ακολουθούν κατά σειρά ως το Νο10.
Σημειώνεται ότι η Ευρώπη κυριαρχεί στις υψηλότερες θέσεις, με 14 από τις 20 πιο ειρηνικές χώρες να προέρχονται από αυτήν, ενισχύοντας το προφίλ της ως την πιο φιλειρηνική περιοχή του πλανήτη. Ακόμα κι έτσι, η γηραιά ήπειρος σημείωσε τη μεγαλύτερη ετήσια αύξηση στρατιωτικών δαπανών από την έναρξη του GPI, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανησυχία για την ασφάλεια καταρρίπτει στεγανά και κατακτήσεις ετών. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, το ξαναλέμε.
Οι περιοχές του πλανήτη που «βράζουν»
Στον αντίποδα, η Υεμένη αντικατέστησε το Αφγανιστάν ως η λιγότερο ειρηνική χώρα στον κόσμο. Βρίσκεται σε καθεστώς εμφυλίου πολέμου, πλήττεται από ανθρωπιστικές κρίσεις και βία. Ακολουθούν το Σουδάν, το Νότιο Σουδάν, το Αφγανιστάν και η Ουκρανία, όλες μαστίζονται από βία και συγκρούσεις. Συνολικά, οι θάνατοι από μάχες έφτασαν τους 162.000, με τις συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Γάζα να συμβάλλουν σημαντικά σε αυτόν τον αριθμό.
Από την ανάλυση του Παγκόσμιου Δείκτη Ειρήνης για το 2024 είναι ολοφάνερη η γενική επιδείνωση των δεικτών που σχετίζονται με την ειρήνη, όπως καταδεικνύεται από την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και την έντονη στρατιωτικοποίηση σε πολλές χώρες. Θα το χαρακτηρίζαμε προειδοποιητικό καμπανάκι, αλλά έχουμε προ πολλού περάσει αυτό το στάδιο. Τώρα είμαστε στο στάδιο της δραματικής επιβεβαίωσης. Με την ελπίδα πως η κοινή λογική, οι ψύχραιμες φωνές, η σύνεση και ο ανθρωπισμός θα καταφέρουν τελικά να αλλάξουν το ρου των πραγμάτων. Πρέπει να διατηρείται (η ελπίδα) κι ας φαίνεται αυτό, συχνά, μάταιο.
