Ίσως να σκεφτείς κάτι σε στιλ «δεν ‘πα να έχουν ό,τι θέλουν πάνω, εγώ τα θέλω να ‘ναι κάμποσα στο πορτοφόλι μου» – αν ανήκεις ακόμα σε αυτούς που τα χρησιμοποιούν στην καθημερινότητά τους σε «πιανούμενη» μορφή. Όλο και λιγοστεύουν αυτοί, στην εποχή που το «μετρητά ή κάρτα» απαντάται κατά κόρον με το «Β» ζητούμενο. Σε κάθε περίπτωση, τα ευρώ, ως χαρτονομίσματα, έχουν ωραίο story. Και ίσως ακόμα καλύτερο, είναι το τι σκαρφίστηκαν κάποιοι τύποι στην Ολλανδία για να το αξιοποιήσουν.
Γεφυρώνοντας τις διαφορές με τη βοήθεια του ευρώ
Σε πρώτη φάση πάμε με ένα μικρό μάθημα ιστορίας. Γυρίζουμε το χρόνο πίσω στα 90’s όταν τα μεγάλα κεφάλια, αυτοί τέλος πάντων που αποφασίζουν για τις τύχες μας, μαζεύτηκαν για να συζητήσουν τι θα βάλουν πάνω στα χαρτονομίσματα αυτού που ήταν ακόμη τότε «άσκηση επί χάρτου» – από πολλές απόψεις.
Απέφυγαν τεχνηέντως και συνειδητά τα όποια ιστορικά πρόσωπα για να μην προκύψουν προβλήματα. Που σίγουρα θα προέκυπταν, για Ευρώπη μιλάμε, οι εθνικές διαμάχες είναι συνώνυμο της ιστορίας της ηπείρου – έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να φτάσουμε στο Union, αν φτάσουμε ποτέ. Τι σκέφτηκαν να βάλουν; Γέφυρες. Σαφής ο συμβολισμός. Εδώ ενώνουμε, δεν διαιρούμε, γεφυρώνουμε χάσματα και τα συναφή. Δημιουργούμε μεταξύ μας σχέσεις, επικοινωνούμε, αλληλεπιδρούμε, ερχόμαστε σε επαφή.
Το πρόβλημα ήταν πως τα χαρτονομίσματα ήταν 7 (5 ευρώ, 10 ευρώ, 20 ευρώ, 50 ευρώ, 100 ευρώ, 200 ευρώ, 500 ευρώ) και οι χώρες – μέλη της της Ευρωζώνης, 12 (τώρα, πλέον, είναι 20, από τις 27 της Ε.Ε.). Αυστρία, Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα οι πρώτες και στην πάροδο των ετών προστέθηκαν οι Κροατία, Κύπρος, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Σλοβακία και Σλοβενία. Δεν μπορούσαν άρα να βάλουν μια γέφυρα από κάθε χώρα, δεν έβγαιναν τα μαθηματικά.
Για να διατηρήσουν ουδετερότητα και να μην υπάρξουν προστριβές, αποφασίστηκε οι γέφυρες να μην είναι πραγματικές. Και να σχεδιαστούν με βάση διάφορα ιστορικά στιλ αρχιτεκτονικής. Από την Κλασσική και τη Ρωμαϊκή αρχιτεκτονική των 5 και 10 ευρώ, στην Art Nouveau και πιο Μοντέρνα εκδοχή των 200 και 500 ευρώ. Ο σχεδιαστής Ρόμπερτ Κολίνα ανέλαβε τη δουλειά. Κανείς δεν θα μπορούσε να παραπονεθεί, αφού ήταν απλώς ένα έργο τέχνης. Τίποτα το real thing.
Η ολλανδική εφευρετικότητα στην υπηρεσία του ευρώ
Kαι τότε γιατί στην Ολλανδία υπάρχει μια μικρή πόλη που έχει όλες αυτές τις γέφυρες, μια προς μία; Καλώς ήλθατε στο Σπάικενισε. Δίπλα στο Ρότερνταμ για να πάρετε μια «πινέζα» σημείο αναφοράς. Ο ντόπιοι εκεί, είχαν την ιδέα να χτίσουν αυτές ακριβώς τις γέφυρες ενώ κατασκεύαζαν ένα καινούριο μέρος στην πόλη, ένα συγκρότημα κατοικιών σε ένα μικρό νησάκι. Αρχικά εν είδει αστείου, αλλά… πλάκα πλάκα τους άρεσε και το έκαναν στα αλήθεια. Αφού πήραν την άδεια πρώτα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Τα αντέγραψαν όλα ακριβώς ίδια. Τα χρώματα, τα αρχιτεκτονικά στιλ, στοιχεία που στο χαρτί δείχνουν «ΟΚ», αλλά στην πραγματικότητα είναι περίεργα. Επίσης, «πόντος» για το ότι όσο ανεβαίνουμε σε αξία χαρτονομίσματος, τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα κατασκευής της γέφυρας. Ένα… δωρεάν μάθημα οικιακής οικονομίας, θα έλεγε κανείς.
Κατάφεραν έτσι να γίνουν τουριστική ατραξιόν, έρχεται κόσμος για να το χαζέψει από κοντά, να τσεκάρει και να βγάλει βίντεο όπως το παρακάτω που εντοπίσαμε στο Instragram:
Είναι μια έξυπνη ιδέα. Και ως μορφή τέχνης και ως υποδομή. Είναι η απόδειξη πως αν ενώσεις φαντασία και τόλμη, τότε μπορείς να ξεχωρίσεις από το μέσο όρο. Μια αφηρημένη ιδέα έγινε κάτι το απτό. Μια περιοχή που δεν θα ήξερε κανείς πέρα από όσους μένουν εκεί, έγινε έτσι προορισμός για κόσμο από διάφορα μέρη της Ευρώπης, κάτι για το οποίο γράφουμε εμείς στη μακρινή Ελλάδα.
Προσεχώς πάντως, τα γεφύρια του ευρώ θα είναι… κειμήλια
Δυστυχώς για τους εμπνευστές του ολλανδικού project, προσεχώς θα έχουμε νέα ευρώ – έτσι λέει ο προγραμματισμός. Χωρίς γέφυρες, πια, ως σχέδιο. Δύο κατηγορίες έχουν επιλεχθεί για τα νέα χαρτονομίσματα: «Ευρωπαϊκός πολιτισμός» και «ποταμοί / πτηνά». Περιμένουμε κάποια στιγμή, μέσα στο 2024 μας είχαν πει, να δούμε κάτι πιο συγκεκριμένο. Το 2026 θα παρθούν οριστικές αποφάσεις από την ΕΚΤ και μετά θα χρειαστούν κάποια χρόνια ακόμη για να φτάσουν τα νέα χαρτονομίσματα στις τσέπες μας (αν χρησιμοποιούμε ακόμα μετρητά ως τότε…).
Μέχρι εκείνη τη στιγμή συνεπώς, οι γέφυρες θα παραμείνουν σίγουρα επίκαιρη ατραξιόν. Ποιος ξέρει, ίσως και αργότερα, ως κειμήλιο, κομμάτι του παρελθόντος. Αν και αυτοί οι Ολλανδοί, πάντα εφευρετικοί, κάτι ενδεχομένως να σκαρφιστούν για να αξιοποιήσουν και τα νέα χαρτονομίσματα…
