Η μεταφορά ενός βιβλίου στο θέατρο δεν είναι ποτέ μία εύκολη δουλειά. Η μεταφορά ενός βιβλίου του Ζοζέ Σαραμάγκου στο θέατρο, είναι ίσως μία από τις δυσκολότερες δουλειές στον χώρο. Είναι τέτοια η ροή του λόγου του Πορτογάλου νομπελίστα, είναι τέτοιο το ύφος του, που είναι σχεδόν απίθανο να μπορέσουν να αποδοθούν στη σκηνή τα κείμενά του ιδιόρυθμου συγγραφέα χωρίς να υπάρξουν αλλοιώσεις που θα προκύψουν στη “διαδρομή” από το βιβλίο στο σανίδι.
Έτσι, σαν πρώτη σκέψη, γνωρίζεις ότι ρισκάρεις όταν επιλέγεις να δεις μία παράσταση όπως το “Περί Τυφλότητος” που παίζεται για λίγες ακόμα ημέρες στο BIOS. Η δική μου σκέψη ήταν πως δεν πρόκειται αυτή η παράσταση να είναι μέτρια. Με όσα είχα ακούσει, ήμουν σίγουρος πως αυτό που θα δω θα είναι είτε πολύ καλό, είτε πολύ κακό. Για να σποϊλάρω και λίγο, ήταν πολύ καλό…
Αν έχεις διαβάσει Σαραμάγκου, γνωρίζεις ότι ο συγγραφέας συνήθιζε να μην δίνει ονόματα στους χαρακτήρες του, αλλά ιδιότητες. Έτσι μπαίνεις στη λογική του έργου ήδη από τη στιγμή που περιμένεις στο μπαρ για να αρχίσει. Γιατί όπως είσαι και πίνεις το ποτό σου, έρχονται οι ηθοποιοί με αυτοκόλλητα και μαρκαδόρο, και προσπαθούν να βρουν ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό σου για να το γράψουν στο αυτοκόλλητο και να το κολλήσουν πάνω σου. Στην πραγματικότητα σου δίνουν την ιδιότητα που θα σου έδινε ο ίδιος ο Σαραμάγκου αν ήσουν ένας από τους ήρωες της ιστορίας του.
Κάπου εκεί ο κόσμος ψιλομπερδεύεται. Μήπως θα δούμε interactive παράσταση; Μήπως ήρθαμε σε ινσταλέσιον πώς τα λένε αυτά; Μήπως παραείναι κουλτουριάρικο αυτό που μας έφερες να δούμε;
Τίποτα από όλα αυτά. Απλά στην αρχή μπαίνεις στο κλίμα, μπαίνεις για λίγο στα παπούτσια των ηρώων της ιστορίας, με τέτοιο τρόπο ώστε αν έχεις διαβάσει το βιβλίο να λες “ΟΥΑΟΥ” και αν δεν το έχεις διαβάσει, να προσπαθείς να καταλάβεις τι σου συμβαίνει.
Η παράσταση αρχίζει και το κοινό χωρίζεται σε δεκάδες για να ανεβεί τις σκάλες που οδηγούν σε μια αίθουσα. Εκεί οι ήρωες περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο τυφλώθηκε ο πρώτος άνθρωπος και σιγά σιγά όλοι οι θαμώνες ενός πάρτι. Τότε οι θεατές καλούνται να φορέσουν ειδικά γυαλιά που σε κάνουν να βλέπεις τα πάντα λευκά, όπως ακριβώς περιγράφεται η τυφλότητα στην ιστορία.
Οι θεατές χωρισμένοι σε δεκάδες, φορώντας τα γυαλιά της τυφλότητας, ακουμπούσαν το δεξί χέρι τους στον ώμο του μπροστινού και με το αριστερό έπιαναν ένα σκοινί πηγαίνοντας στα τυφλά στις θέσεις όπου τελικά θα καθίσουν. Τα γυαλιά θα βγουν στην τελευταία σκηνή. Όλη την υπόλοιπη παράσταση δεν την βλέπεις στην πραγματικότητα αλλά την ακούς, τη νιώθεις και τη ζεις.
Δεν θέλω να γράψω περισσότερα γιατί είναι τέτοια η φύση της παράστασης που θα είναι σαν να προδίδω κομμάτια του έργου. Αυτό που θέλω να πω όμως, είναι ότι το “Περί Τυφλότητος” δεν είναι ένα εύκολο θέαμα και δεν είναι σίγουρα για όλους. Θεωρώ δεδομένο ότι έχουν υπάρξει ή θα υπάρξουν θεατές που το θεώρησαν μια τεράστια βλακεία. Δεν συμφωνώ σε καμία περίπτωση, αλλά δεν μπορώ να κατηγορήσω τον κόσμο που δεν θα του αρέσει, ακριβώς γιατί αυτή η παράσταση είναι ίσως μία από τις πιο “ιδιαίτερες” που είδαμε τα τελευταία χρόνια.
Η δική μου άποψη; Αν έχει σημασία, έμεινα εντυπωσιασμένος από το αποτέλεσμα που (δεν) είδα. Λάτρης του Σαραμάγκου πολλά χρόνια τώρα, νομίζω πως αυτή η παράσταση σε βάζει τόσο πολύ στον κόσμο του Σαραμάγκου, σχεδόν όσο και το βιβλίο. Και αυτό είναι τεράστια επιτυχία. Καταλαβαίνεις ότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ερμηνείες γιατί απλά… δεν τις είδαμε, ωστόστο συνολικά το “Περί Τυφλότητος” είναι μια πολύ διαφορετική παράσταση, που θα σε ανταμείψει.
Περί Τυφλότητος
(βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου)
Σκηνοθεσία/Διασκευή κειμένου: Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος
Συνεργαζόμενη σκηνοθέτης: Βίκυ Κυριακουλάκου
Δραματουργική Επεξεργασία: Αλέξανδρος Ραπτοτάσιος, Βίκυ Κυριακουλάκου
Ενδυματολογική επιμέλεια / Σχεδιασμός Μάσκας: Μαρία Σεσίλ Ιγγλέση
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ισαβέλλα Μαργάρα
Σχεδιασμός Ήχου: Ερασμία Τσίπρα
Παραγωγή: BIOS & Απόλλωνας Μπόλλας (ACB Productions)
Παίζουν οι ηθοποιοί: Βίκυ Κυριακουλάκου, Γιώργος Γιαννακάκος, Γιώργος Σταυριανός, Δανάη Λουκάκη, Νίκος Τσιμάρας
