Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: Ένας καρχαρίας είναι από μόνος του ένας λόγος να σε πιάνει κρύος ιδρώτας, ακόμα κι αν γνωρίζεις ότι βρίσκεται στα ανοιχτά και δεν σε απειλεί άμεσα. Τι συμβαίνει, όμως, όταν οι καρχαρίες βρίσκονται ΚΑΙ υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών, δηλαδή κοκαϊνης; Και μάλιστα όχι περιστασιακά, αλλά σα να είναι μακροχρόνιοι χρήστες; Δεν είναι ένας ακόμα λόγος ανησυχίας; Ειδικά μάλιστα όταν δεν απειλούν μόνο τη ζωή των λουόμενων, αλλά καταναλώνονται και ως γεύμα;

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα, ερευνητές από το ίδρυμα θαλάσσιας ζωής Oswaldo Cruz στη Βραζιλία εξέτασαν 13 καρχαρίες στις ακτές του Ρίο ντε Τζανέιρο. Τι διαπίστωσαν; Ότι όλοι ανεξαιρέτως είχαν ίχνη κοκαΐνης στο συκώτι και στους μυϊκούς ιστούς τους! Τα επίπεδα κοκαϊνης, μάλιστα, που βρέθηκαν σε αυτούς τους καρχαρίες αναφέρθηκαν ότι ήταν ως και 100 φορές υψηλότερα από ό,τι είχε παρατηρηθεί προηγουμένως σε οποιονδήποτε θαλάσσιο οργανισμό.

Αυτή ήταν η πρώτη μελέτη που ανέλυσε την κοκαΐνη σε καρχαρίες στη Βραζιλία, μετά από διάφορες μελέτες σε μικρότερα είδη, συμπεριλαμβανομένων των μαλακίων, των καρκινοειδών και ακόμη και των χελιών. Και οι 13 καρχαρίες που εξετάστηκαν βρέθηκαν να είχαν αφιλτράριστη κοκαΐνη σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις από ό,τι σε προηγούμενες μελέτες σε άλλα ζώα, γεγονός που υποδηλώνει χρόνια έκθεση στο ναρκωτικό.

Αλλά η μελέτη εξέτασε μόνο ένα μικρό δείγμα, κι έτσι πλανώνται πολλά ερωτήματα σχετικά με το αν η έκθεση βλάπτει τους καρχαρίες ή και τους ανθρώπους καταναλώνουν το (πανάκριβο) κρέας τους.

Καρχαρίες κοκαϊνης

Η μελέτη στη Βραζιλία σχεδιάστηκε νωρίτερα φέτος, αφού οι ερευνητές ανακάλυψαν υψηλά επίπεδα κοκαϊνης στα ποτάμια που σχηματίζουν τη λεκάνη απορροής του Ρίο ντε Τζανέιρο. Άλλοι θαλάσσιοι εμπειρογνώμονες είχαν εξετάσει αν καρχαρίες στον Κόλπο του Μεξικού καταπίνουν κοκαϊνη από τις πολυάριθμες συσκευασίες που «χάνονται» ή καταλήγουν στα νερά για να μην βρεθούν πάνω σε σκάφη. Μάλιστα είχε γυριστεί κι ένα ντοκιμαντέρ το 2023 με τίτλο «Καρχαρίες κοκαϊνης», το οποίο χρησίμευσε ως έμπνευση για τον τίτλο της μελέτης της περασμένης εβδομάδας.

Η ομάδα βιολόγων από το Ίδρυμα Oswaldo Cruz έστειλε σε ένα εργαστήριο δείγματα 13 καρχαριών του είδους Rhizoprionodon lalandii, που οι ντόπιοι τους αποκαλούν «αιχμηρές μύτες» και καταναλώνουν συχνά κομμάτια τους, ειδικά το πτερύγιο, που θεωρείται εκλεκτό έδεσμα.

Υπάρχουν πολλές υποθέσεις για το πώς η κοκαϊνη βρήκε το δρόμο της στα θαλάσσια πλάσματα. Τα παράνομα εργαστήρια που διυλίζουν κοκαΐνη ή συσκευασίες κοκαΐνης είναι ένα απ’ αυτά, όπως και οι συσκευασίες που χάνονται ή πετιούνται επίτηδες στη θάλασσα. Οι επιστήμονες, όμως, θεωρούν ότι ότι αυτά αντιπροσωπεύουν μόνο μια μικρή ποσότητα του ναρκωτικού που βρέθηκε στον ωκεανό και δεν είναι το κυριότερο πρόβλημα.

Για την ακρίβεια, πιστεύουν ότι η κύρια πηγή θα είναι η απέκκριση μέσω των ούρων και των περιττωμάτων από άτομα που κάνουν χρήση κοκαΐνης. Οι περισσότερες μονάδες επεξεργασίας λυμάτων παγκοσμίως δεν μπορούν να φιλτράρουν αποτελεσματικά αυτές τις ουσίες, οδηγώντας στην απελευθέρωσή τους στον ωκεανό. Βεβαίως, υπάρχουν και έρευνες που έχουν αναλύσει τα επίπεδα κοκαϊνης στα λύματα σε περισσότερες από 100 πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας. Τα ευρήματά τους αποκάλυψαν ότι τα επίπεδα κοκαΐνης στα λύματα της Βραζιλίας ήταν παρόμοια με εκείνα στις ευρωπαϊκές πόλεις με τα υψηλότερα επίπεδα. Και στην Ευρώπη δεν υπάρχουν καρχαρίες γεμάτοι με κοκαϊνη.

Το σίγουρο είναι ότι το πρόβλημα δεν απειλεί μόνο το οικοσύστημα του Ατλαντικού, ούτε τον πληθυσμό και κυρίως τη συμπεριφορά των καρχαριών που ζουν στα ανοιχτά, αλλά και τους ανθρώπους που έχουν συνηθίσει να τρώνε αυτά τα ψάρια. Μετά την δημοσιοποίηση της έρευνας ήδη η κατανάλωση κρέατος καρχαρία έχει μειωθεί κατά πολύ, και μάλιστα η τιμή έχει πέσει σε χαμηλότατα επίπεδα. Τέτοια, που να μπορούν πλέον να καταναλώσουν κρέας καρχαρία ακόμα και οι πολύ φτωχοί, που ζουν στις φαβέλες στους λόφους που περιτριγυρίζουν το Ρίο ντε Τζανέιρο. Μαζί με κοκαϊνη.