Loving Vincent: Κι αν ο Βαν Γκογκ έφτιαχνε animation;

Μες στο μυαλό μου ο Βίνσεντ, ανήκει σ’ αυτή την ιδιαίτερη κατηγορία των ανθρώπων που τους γουστάρεις, σ’ αρέσει δεν σ’ αρέσει το έργο τους. Στην ίδια κατηγορία με τον Παζολίνι, τον Κέρουακ ή τον δικό μας, τον Νικόλα τον Άσιμο. Ασυμβίβαστοι, ονειροπαρμένοι, με κοσμοθεωρίες, κότσια και τρέλα. Την τέχνη τους, τη μελαγχολία τους, την αγάπη τους για τον κόσμο και μερικά ποτάκια παραπάνω. Στο τέλος τέλος, ποιος δεν θα ‘θελε να πιει ένα ποτάκι (παραπάνω) με τον άνθρωπο που έκοψε το αυτί του και το χάρισε στην πόρνη; (Τι μεγάλη τυπάρα ήσουνα ρε τρελέ;)

Λοιπόν, το ποτάκι είναι δύσκολο να γίνει, αλλά τώρα πια μπορείς να δεις μια ιστορία μέσα απ’ τα μάτια του Βαν Γκογκ. Πώς; Με το Loving Vincent, μια ταινία animation, αποτελούμενη από…

…κινούμενους πίνακες ζωγραφικής!

Η ιδέα είναι απλή, μα τόσο έξυπνη. Απ’ τις πρώτες κιόλας δεκαετίες του 1900, υπάρχει στον κινηματογράφο το περιστροφοσκόπιο. Με απλά λόγια, η δυνατότητα να “ζωγραφίσουμε” (αναλογικά ή ψηφιακά) πάνω σε σκηνές που γυρίστηκαν με πραγματικούς ηθοποιούς. Έτσι έγινε η ‘Χιονάτη’ του Ντίσνεϋ, έτσι έγινε το φλου ‘A Scanner Darkly’, έτσι έγινε το (γελοίο αλλά) πασίγνωστο ‘Πολικό Εξπρές’. “Αφού λοιπόν μπορούμε να δημιουργήσουμε καρτούν πάνω σε αληθινά πλάνα” σκέφτηκαν κάποιοι, “γιατί να μη μπορούμε να δημιουργήσουμε και πίνακες ζωγραφικής”; Αν πρόκειται να κάνουμε μια ταινία – φόρο τιμής στον μεγάλο ζωγράφο, γιατί να μην είναι αυτή η ταινία ζωγραφισμένη “απ’ τα δικά του χέρια”;

Αυτό ήταν! Η φιλόδοξη ιδέα βγήκε στο δρόμο και βρήκε 131 ζωγράφους απ’ όλο τον κόσμο. Ανάμεσά τους, 20 Έλληνες! Κι ο στόχος τους; Να δημιουργήσουν πάνω σε κάθε πλάνο του φιλμ, έναν πίνακα με την τεχνοτροπία του σπουδαίου Ολανδού. Και κάπως έτσι, γεννήθηκε μια απίθανη ταινία, ένα animation μυστηρίου για τον θάνατο του Βαν Γκογκ. Ένα animation με την υπογραφή του ίδιου του Βαν Γκογκ.

Επίπεδη πλοκή, αλλά.

Γεγονός: Η πλοκή (βασισμένη σε προσωπικές επιστολές του ζωγράφου), παρουσιάζεται επίπεδα και βιαστικά, σαν επιτραπέζιο ή σαν video game γρίφων. Πραγματικά, ώρες ώρες είχα την εντύπωση πως μετά από κάθε φλας μπακ της ταινίας θα υπήρχε μπάρα loading για την επόμενη πίστα. Aν λοιπόν το όλο εγχείρημα ήταν μια κλασική ταινία εξιχνίασης, το αποτέλεσμα θα ήταν χλιαρό, χωρίς βάθος, στα όρια του βαρετού. Αλλά και σαν βιογραφία, καμία σύγκριση δεν μπορεί να γίνει με το υπέροχο, παθιασμένο Lust For Life (Κερκ Ντάγκλας, ποιος να συγκριθεί μαζί σου;). Ωστόσο.

Ο σκοπός του Loving Vincent, έτσι κι αλλιώς, δεν ήταν να συγκλονίσει με την πλοκή και τη σκηνοθεσία του. Ο σκοπός ήταν ν’ ανοίξει την πόρτα της ζωγραφικής σ’ ένα ευρύτερο κοινό, να προσφέρει έναν πρωτοποριακό φόρο τιμής, να εκπληρώσει τη μεγάλη επιθυμία του σπουδαίου ζωγράφου: “Θέλω μέσα απ’ τους πίνακές μου να δει όλος ο κόσμος τι κρύβει στην καρδιά του ένας τιποτένιος…”. Τα κατάφερε; Μα φυσικά τα κατάφερε, αφού…

…κάθε χαρακτήρας του φιλμ, είναι και μια προσωπογραφία του Βαν Γκογκ.

Ο νεαρός Αρμάν Ρουλέ (Ντάγκλας Μπουθ) που ψάχνει απαντήσεις στα κενά της αυτοκτονίας (;) του Βίνσεντ, ο διάσημος γιατρός Γκασέ (Τζέρομ Φλιν), ΟΛΕΣ οι φιγούρες της πλοκής προέρχονται από πίνακες του ζωγράφου. Κι αυτό κουμπώνει μαγικά πάνω στην ίδια τη λογική του εγχειρήματος, αφού πολλά από τα πρόσωπα του έργου “κάπου τα ‘χεις ξαναδεί”. Συν τοις άλλοις, μες στην ταινία εμφανίζονται και 120 αυθεντικοί πίνακες (με κορυφαία στιγμή το φινάλε της ‘Έναστρης Νύχτας πάνω απ’ τον Ροδανό’), κι αυτό δίνει στο έργο την αυθεντικότητα που χρειάζεται για να μην είναι μια απλή “αντιγραφή”. Να είναι μια κινούμενη αφιέρωση. Όχι μόνο των δημιουργών προς τον ζωγράφο, αλλά και του ίδιου του Βαν Γκογκ προς τους θεατές. Το μαρτυρούν άλλωστε κι οι τελευταίες λέξεις του σεναρίου: O αγαπημένος σου, Vincent!