Πριν περάσουμε στον Βασίλειο τον Λεκαπηνό όπως υποσχεθήκαμε στο προηγούμενο μέρος, να πούμε κάτι ακόμα παράξενο σχετικά με την γλυκούλικη παράδοση του ευνουχισμού. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, αυτή η πράξη ήταν παράνομη σε όλη την επικράτεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από τον 6ο αιώνα και μετά, σύμφωνα με νόμο του Ιουστινιανού. Αυτό σημαίνει, δηλαδή, ότι, είτε γινόταν μυστικά, είτε συνέβαινε εκτός των συνόρων της Αυτοκρατορίας, συνήθως σε αιχμάλωτους, οι οποίοι επρόκειτο να πουληθούν ως σκλάβοι στους βυζαντινούς.
Ουσιαστικά δηλαδή, η πράξη του ευνουχισμού “ανθούσε” κάτω από ένα καθεστώς ημιπαρανομίας.
Έτσι ο αυτοκράτορας Ρωμανός Α΄ που κυβέρνησε ως επίτροπος του ανήλικου Κωνσταντίνου Ζ’ του Πορφυρογέννητου, απ’ το 920 έως το 940, ευνούχισε τον νόθο γιο του, τον Βασίλειο τον Λεκαπηνό, καθώς τον προόριζε να ακολουθήσει καριέρα στην Εκκλησία. Ωστόσο, σύντομα αποδείχτηκε ότι ο γιος του ήταν φτιαγμένος για μεγαλύτερα πράγματα (και πιο σκοτεινά).
1. Η αναρρίχηση στην εξουσία
Ο Λεκαπηνός ξεκίνησε την καριέρα του ως “παρακοιμώμενος” του πατέρα του, Ρωμανού Α’, μία θέση πολύ υψηλή, καθώς ήταν κάτι σαν υπεύθυνος για την ασφάλεια του αυτοκράτορα μέσα στο παλάτι. Μόνο πολύ έμπιστοι άνθρωποι έπαιρναν αυτήν τη θέση και ούτε καν το πανίσχυρο μεσαιωνικό γλείψιμο δεν αρκούσε για να τρουπώσει κάποιος σ’ αυτό το αξίωμα.
Όταν η εξουσία πέρασε στον Πορφυρογέννητο και όχι σε κάποιον από τους άλλους τρεις γιους του Ρωμανού, ο Λεκαπηνός συνέχισε να έχει αυτό το αξίωμα, ασκώντας την πραγματική εξουσία στη διοίκηση του κράτους. Ωστόσο, εκείνη την περίοδο, ο ευνούχος Ιωσήφ Βρίγγας που αναφέραμε στο προηγούμενο μέρος του ευνουχοαφιερώματός μας, τον διέβαλλε και κατάφερε να του φάει τη θέση. Πράγμα που αργότερα θα μετάνιωνε οικτρά.
Όσο ο Βρίγγας ανέβαινε στα αξιώματα και έφτασε μάλιστα να γίνει έως και παραδυναστεύοντας της Συγκλήτου (άλλη αξιωματάρα κι αυτή), ο Πορφυρογέννητος πέθανε ξαφνικά στα 54 του και τη θέση του πήρε ο αδιάφορος για την εξουσία γιος του, Ρωμανός Β’. Ο Λεκαπηνός συνέχισε να βρίσκεται κοντά στον νεαρό βασιλιά, αλλά ήταν πλέον σαφώς παραγκωνισμένος.
2. Η συνωμοσία εναντίον του Αυτοκράτορα
Στη συνέχεια, ο Λεκαπηνός θα πάρει μέρος σε μια συνωμοσία, προκειμένου να δολοφονήσει τον Ρωμανό και να βάλει στη θέση του τον γιο του Βασίλειο που ήταν ακόμη μπέμπης, έτσι ώστε η εξουσία να ασκείται από τους συνωμότες. Μεταξύ τους εικάζεται ότι ήταν και η γυναίκα του αυτοκράτορα, η ΕΜΕΤΙΚΗ Θεοφανώ και ο στρατηγός Βασίλειος Πετεινός. Ωστόσο, η συνωμοσία αυτή δεν καρποφόρησε, χωρίς να μαθευτεί ποτέ, ποιος πραγματικά την οργάνωσε.
Μετρήσατε τους βασιλιάδες;
Μέχρι στιγμής ο Λεκαπηνός έχει επιβιώσει τριών βασιλιάδων, χωρίς να κάνει κάποια ιδιαίτερη δολοπλοκία (επιτυχημένη τουλάχιστον). Προχωρούμε στα πιο βαρβάτα…
3. Εκδίκηση και φάπες εναντίον του άλλου ευνούχου
Ο Ρωμανός πέθανε πολύ νέος, το 963, έχοντας κυβερνήσει μόλις για 4 χρόνια. Η γυναίκα του η Θεοφανώ, θέλησε να καλύψει το κενό εξουσίας που παρουσιάστηκε, παίρνοντας για άντρα της τον Νικηφόρο Φωκά. Ο ευνούχος Ιωσήφ Βρίγγας δεν το ήθελε με τίποτα αυτό και μετά από μια σειρά δολοπλοκιών, οργάνωσε επανάσταση εναντίον του μέσα στην Κωνσταντινούπολη.
Τώρα όμως είχε έρθει η ώρα του Λεκαπηνού για να πάρει εκδίκηση.
Ο “Βασίλειος ο νόθος”, όπως τον αποκαλούσαν, ήταν διοικητής της Ρωσικής και Βαραγγιανής αυτοκρατορικής φρουράς.
Υποστήριξε τον Νικηφόρο, οργάνωσε αντεπανέσταση και με 4.000 φρουρούς κατευθύνθηκε προς το σπίτι του Βρίγγα, όπου και το ‘κανε στάχτη. Ο Βρίγγας εξορίστηκε και στις 16 Αυγούστου, ο ίδιος ο Λεκαπηνός οδήγησε το ναυτικό στην αντιπέρα όχθη του Βοσπόρου για να πάρει τον νέο αυτοκράτορα και να τον φέρει στο παλάτι.
Ο Νικηφόρος Φωκάς για να τον τιμήσει, του δίνει ένα νέο αξίωμα που δημιούργησε μόνο για χάρη του, εκείνο του Προέδρου της Συγκλήτου, αναδεικνύοντας τον ουσιαστικά στον no2 της αυτοκρατορίας.
Όμως ο Λεκαπηνός δεν βολευόταν με τη δεύτερη θέση…
4. Η συνωμοσία για τη δολοφονία του Νικηφόρου Φωκά
Έξι χρόνια μετά, το 969, ο Βασίλειος ο Νόθος θα ταχθεί με το πλευρό του Ιωάννη Τσιμισκή και θα συμφωνήσει στη δολοφονία του Νικηφόρου Φωκά. Ωστόσο, δεν θα πάρει μέρος προσωπικά στη δολοφονία γιατί θα φοβηθεί τα βασανιστήρια στην περίπτωση της αποτυχίας. Έτσι, εκείνη τη μέρα είπε στους υπόλοιπους συνωμότες ότι “νιώθει αρρωστούλης στην τοποθεσία σπιτάκι του” και δεν βγήκε ούτε για 5 λεπτά απ’ το φτωχοκάλυβό του. Με το που έγινε το φονικό όμως, θα “αναρρώσει” ξαφνικά και θα υποστηρίξει ανοιχτά τον Τσιμισκή, προκειμένου ο νέος αυτοκράτορας να γίνει αποδεκτός και από τη Σύγκλητο, αλλά κυρίως από τον λαό.
Και έτσι, για κακή τύχη του Τσιμισκή, όπως θα αποδειχθεί αργότερα, θα διατηρήσει τα προνόμια του. Α, επίσης θα είναι εκείνος που θα εξορίσει την Θεοφανώ, η οποία τρελαμένη από έρωτα είχε προδώσει τον άντρα της, τον Νικηφόρο Φωκά για χάρη του Τσιμισκή. Αυτή θα τον αποκαλέσει “ρουφιάνο” μπροστά σε όλους και ειλικρινά, δεν μπορώ να καταλάβω τον λόγο.
6. Η δολοφονία(;) του Τσιμισκή
Ο Τσιμισκής ήταν απ’ τους ικανότερους στρατηγούς-αυτοκράτορες που πέρασαν ποτέ, ωστόσο έκανε ένα λαθάκι που μάλλον του κόστισε τη ζωή. Μίλησε άσχημα για τον Λεκαπηνό μπροστά σε άλλους. Πιο συγκεκριμένα:
Κάποια στιγμή ο Τσιμισκής και ενώ βρισκόταν σε εκστρατεία, είδε κάτι υπέροχα κτήματα στην Καππαδοκία και ζήτησε να μάθει σε ποιον ανήκουν. Όταν του απάντησαν ότι είναι του Λεκαπηνού, τότε τα πήρε άσχημα και άρχισε να μονολογεί ότι είναι κρίμα να πεθαίνουν στρατιώτες και να σπαταλούνται χρήματα, για να μεγαλώνει η περιουσία ενός ευνούχου.
Σύμφωνα με τη διήγηση του Λέοντα του Διακόνου, τα λόγια αυτά έφτασαν στα αυτιά του Λεκαπηνού, που κατάλαβε τότε ότι είχε χάσει πια την εύνοια του βασιλιά. Έτσι, λίγες μέρες αργότερα, ένας άλλος ευνούχος (πόσοι ήταν πια;) έδωσε ένα ποτήρι κρασί στον Τσιμισκή, για να δροσιστεί βρε αδερφέ. Από την επόμενη όμως κιόλας ημέρα άρχισε να μη νιώθει καλά και “νάρκη κατέλαβε τα μέλη του και ατονία αδρανοποίησε το σώμα του”.
Πέθανε στα 51 του. Δεν αποδείχτηκε ποτέ ότι τον δηλητηρίασε ο ευνούχος και αποτελεί μέχρι και σήμερα μυστήριο από τι πραγματικά πέθανε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, οι φήμες οργίασαν στην Κωνσταντινούπολη και όλοι έδειχναν προς τη μεριά του Λεκαπηνού.
7. Λεκαπηνός και Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος
Τώρα, είχε έρθει η ώρα του Βασίλειου ‘Β, του τύπου που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως “Βουλγαροκτόνος”, για να ανέβει στην εξουσία. Για να μην μπερδεύεστε ήταν ο γιος του Ρωμανού Β’ και άρα πρώτου άντρα της Θεοφανούς (πριν τον Φωκά και τον Τσιμισκή). Ωστόσο, ο wannabe τιμωρός των Βουλγάρων ήταν μόλις 18 χρονών τότε και άφησε όλη την εξουσία στα χέρια του Λεκαπηνού, τον οποίο σεβόταν απεριόριστα. Και τότε ο ευνούχος άρχισε τις προσπάθειες για να εδραιώσει την εξουσία του.
Αρχικά, θέλησε να γίνει αρεστός στη βασιλική οικογένεια και έτσι ανακάλεσε από την εξορία τη Θεοφανώ, ΤΗΝ ΜΑΝΑ-ΤΕΡΑΣ του Βουλγαροκτόνου.
Επόμενος στόχος ήταν να εξουδετερώσει τον στρατηγό Βάρδα Σκληρό, έναν άνδρα με μεγάλη επιρροή στο Βυζάντιο. Ο Λεκαπηνός τον υποβίβασε σε αρχηγό του στρατού της Μεσοποταμίας, αφαιρώντας του τον τίτλο του δομέστικου (στρατηλάτη) των σχολών της Ανατολής.
Εκείνος αυτοανακηρύχθηκε βασιλιάς, άρπαξε το στρατιωτικό ταμείο και βάδισε προς τον Βόσπορο, σίγουρος ότι ο πιτσιρικάς ακόμη Βουλγαροκτόνος θα του παραδοθεί αμέσως.
Κάτι που όμως δεν συνέβη ποτέ.
Οι πρώτες προσπάθειες του Λεκαπηνού να τον αποκρούσει δεν στέφθηκαν με επιτυχία και ο εμφύλιος στην αυτοκρατορία φούντωσε για τα καλά.
Είμαστε στο 977 και ολόκληρη η Μικρά Ασία βρίσκεται πλέον στα χέρια του Βάρδα Σκληρού. Και τότε ο ευνούχος θα αποδείξει πόσο μοχθηρή νυφίτσα είναι.
Θα ζητήσει να του φέρουν μπροστά του, έναν άλλο μεγάλο στρατηγό, τον Βάρδα Φωκά, τον οποίο είχε εξορίσει Ο ΙΔΙΟΣ προηγουμένως στη Χίο, επειδή είχε επαναστατήσει εναντίον του Τσιμισκή. Τον έφεραν λοιπόν στην Πόλη και τον παρουσιάσαν μπροστά του, μέσα στα μούσια και τα ράσα. Ω, ναι ο τύπος είχε γίνει παπάς… Διέταξε, λοιπόν, να του βάλουν τη στολή στρατηγού και του υποσχέθηκε τον τίτλο του δομέστικου των σχολων της ανατολής αν νικούσε τον άλλο Βάρδα.
Και όλα αυτά χωρίς καν να το πει στον Βασίλειο. Είπαμε:
Ήταν ο απόλυτος άρχοντας του Βυζαντίου εκείνη την περίοδο.
Ο Βάρδας νίκησε τον άλλο Βάρδα (μπράβο για τα ΟΛΟΪΔΙΑ και σπάνια ονόματα σας παιδιά, βοηθάνε πολύ σε μια αφήγηση) σε προσωπική μονομαχία, παντελονάτα, χεράτα, ένας με έναν που λένε και τον έτρεψε σε φυγή.
Έτσι, ο Λεκαπηνός θα εδραιώσει την εξουσία του και θα παραμείνει ο μαδικός κυρίαρχος της αυτοκρατορίας για τα επόμενα 8 χρόνια.
8. Η πτώση και ο θάνατος
Όταν όμως ο Βασίλειος ο μελλοντικός Βουλγαροκτόνος φτάνει πια τα 25 θα βαρεθεί να παίρνει εντολές απ’ αυτόν τον γεροαπαταίωνα ευνούχο. Ο Λεκαπηνός θα προσπαθήσει να επαναστατήσει εναντίον του, αλλά ο γάτος ο Βουλγαροκτόνος θα τον προλάβει, θα τον εξορίσει στην Κριμαία (985) και θα δημεύσει την τεράστια περιουσία του. Ο Λεκαπηνός δεν θα αντέξει την ταπείνωση, θα πάθει εγκεφαλικούλι, θα μείνει παράλυτος και μερικά χρόνια μετά, μάλλον το 996, θα πεθάνει.
Ο Βασίλειος Λεκαπηνός ήταν αναμφισβήτητα ο πιο δυναμικός ευνούχος που πέρασε ποτέ απ’ την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Επέζησε 5 αυτοκρατόρων, αλλά ηττήθηκε απ’ τον 6ο με τα χέρια κατεβασμένα. Όμως τι να πει κανείς γι’ αυτόν τον πανούργο ευνούχο, που ξεκίνησε για παπάς και κυβέρνησε για σχεδόν 45 χρόνια τη μεγαλύτερη αυτοκρατορία της εποχής; Μόνο θαυμασμό (και λίγο μίσος).
