Η αγάπη! Το μόνο πρόβλημα που δίνει από μόνο του τη λύση, σε έναν κόσμο που από την ώρα που γεννιέται παλεύει να βρεθεί μπροστά της. Ξεχνιέται όμως ο άνθρωπος όταν φτάνει εκείνη η στιγμή και έχει προλάβει να ντυθεί με εγωισμούς, απωθημένα και άσκοπες φλυαρίες κλεισμένες μέσα στα τείχη του εαυτού του. Και έτσι η αγάπη αρχίζει και τραυματίζει, προσπαθεί να τρυπώσει ανάμεσα στα τείχη, μικραίνει και πονάει. Γίνεται τραγούδι, σύνθημα και “όσο η καρδιά και αν λαχταρά, δεν θα ξαναγαπήσω”.
Είναι θέμα τύχης να την ανταμώσεις ή προσπάθειας για να την κατακτήσεις; Είναι η αγάπη τέχνη, που χρειάζεται να κοπιάσεις πάνω από αυτήν, για να σε ανταμείψει;
Ο Έριχ Φρομ, γεννήθηκε στη Φρανκφούρτη, εγκατέλειψε όμως τη Γερμανία το 1934. Οι Εβραίοι βλέπεις δεν χωρούσαν στη ναζιστική Γερμανία. Δεν χωρούσαν πουθενά. Ο Φρομ, από τις Ηνωμένες Πολιτείες πλέον, αναδείχθηκε σε σημαντική μορφή της ψυχολογίας, προσπαθώντας να διαμορφώσει ένα διαφορετικό σύστημα ψυχανάλυσης, πιο κατανοητό και ρεαλιστικό, προσαρμοσμένο στους προβληματισμούς της σύγχρονης ζωής. Ο Φρομ, πίστευε πως οι νευρώσεις αποτελούν το ηθικό πρόβλημα, μιας καταπιεστικής κοινωνίας.
Συγκλονισμένος από τις καταστροφές που δημιούργησαν οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, καταδίκασε τον παραλογισμό των εξοπλισμών και μίλησε για το τρομακτικό σενάριο του μέλλοντος, να μετατραπούν οι άνθρωποι σε ρομπότ.
“Η τέχνη της αγάπης”, εκδίδεται το 1956 και αγκαλιάζεται από τη νεολαία των πανεπιστημίων. Μεταφράστηκε σε τριάντα τέσσερις γλώσσες, ενώ έχει πουλήσει πάνω από πέντε εκατομμύρια αντίτυπα μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Γίνεται πλέον φανερό, ότι η αγάπη δεν είναι τύχη, αλλά προσπάθεια.
“Το πρώτο βήμα είναι να καταλάβουμε ότι η αγάπη είναι μια τέχνη, ακριβώς όπως μια τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε πώς ν’ αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μια οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική, ζωγραφική, ξυλουργική ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής”
Ο Φρομ, διαπιστώνει ότι παρόλο που η λαχτάρα των ανθρώπων για αγάπη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, σχεδόν όλα τα άλλα φαίνονται να είναι πιο σημαντικά από αυτήν. Επιτυχία, χρήματα, δύναμη και γενικά ποζεριλίκι. Ξοδεύουμε όλη μας την ενέργεια για να μάθουμε πώς θα καταφέρουμε τελικά να αρέσουμε στους άλλους, χωρίς να δίνουμε δεκάρα για το αν στο τέλος τη βρίσκουμε με εμάς. Και αφού ξοδευτούμε, δεν μένει καθόλου ενέργεια για να μάθουμε την τέχνη της αγάπης.
Το βιβλίο ξεκινά με τη θεωρία της αγάπης. Ένα κομμάτι που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του. Έπειτα, κάνει λόγο για την πρακτική της αγάπης, στο μικρό βαθμό που μπορεί να μιλά κανείς για την εφαρμογή της τέχνης αυτής, όπως και κάθε άλλης τέχνης.
“Χωρίς την αγάπη, η ανθρωπότητα δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε μια μέρα”
Η ερωτική αγάπη για τον ψυχαναλυτή φιλόσοφο, φαινομενικά αποκλείει από τον στενό δεσμό των δύο αγαπημένων. Στην πραγματικότητα, “στο πρόσωπο του άλλου ανθρώπου αγαπά ολόκληρη την ανθρωπότητα και όλα όσα είναι ζωντανά”. Η μεγαλύτερη παγίδα κρύβεται σε αυτούς που πιστεύουν ότι η αγάπη είναι το αντικείμενο και όχι η ψυχική ικανότητα. Στην πραγματικότητα φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι “όταν δεν αγαπάνε κανέναν άλλον παρά μόνο το “αγαπημένο” πρόσωπο, αυτό είναι μια απόδειξη της έντασης της αγάπης τους”.
“ΑΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΓΑΠΩ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, αγαπώ όλους τους ανθρώπους, αγαπώ τον κόσμο, αγαπώ τη ζωή. Αν μπορώ να πω σε κάποιον άλλον “σ’ αγαπώ”, πρέπει να είμαι ικανός να πω “αγαπώ σε σένα όλους, αγαπώ μέσα από σένα όλο τον κόσμο, αγαπώ σε σένα και τον εαυτό μου”.
Αυτά τα λίγα για την αγάπη, που κανείς δεν τόλμησε να μην την ονειρευτεί. Την αγάπη που αλλάζει μορφή, μαγεύει και απογοητεύει. Στο βιβλίο αυτό, μπορείς να ελπίζεις ότι τελικά δεν είναι όλα τύχη. Ότι τελικά όλα μπορούν να σε βρουν, αν τα ψάξεις…
