Ο Αλμπέρ Καμύ, ο τεράστιος στοχαστής της εποχής μας, υπηρέτησε τις ιδέες του για ελευθερία και προσωπική εξέγερση, μέσα από τις λέξεις. Τις τοποθέτησε μοναδικά, τους έδωσε την πραγματική τους διάσταση και μας τις κληρονόμησε. Ένας θησαυρός από σελίδες, που έγιναν βιβλία και πέρασαν στους αιώνες.

Τα “Γράμματα σ’ έναν φίλο Γερμανό”, δημοσιεύθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Καταγγέλει τη βία, ενθαρρύνοντας τους Γάλλους να μείνουν πιστοί στη διανόηση. Αναλύει τα αίτια του πολέμου, που σχεδόν πάντα παταμένουν ίδια, ανάγοντας τα στη σύγκρουση ανάμεσα στην ιδεολογία της εξουσίας με εκείνης την ελευθερίας. Υπερασπίζεται σθεναρά, ότι το ανθρώπινο πνεύμα θα κερδίσει τα όπλα. Στον πρόλογο του, ο Καμύ, διευκρινίζει:

“Όταν ο συγγραφέας αυτών των Γραμμάτων λέει “εμείς” δεν σημαίνει πάντα “εμείς οι Γάλλοι” αλλά “εμείς οι ελεύθεροι Ευρωπαίοι”. Βάζω αντιμέτωπες δυο στάσεις κι όχι δυο έθνη“

Ο διεθνιστής συγγραφέας, που αγαπά πολύ τη χώρα του για να είναι εθνικιστής, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στη Γαλλία, πήρε μέρος στην αντίσταση. Τότε γράφει τα “Γράμματα σ’ έναν  φίλο Γερμανό”, χωρίζοντας μέσα από αυτά, τον ναζισμό από την ευρωπαϊκή διανόηση. Το παρακάτω απόσπασμά, ανατριχιαστικά επίκαιρο:

“Λέτε Ευρώπη, αλλά έχετε στο μυαλό σας γη για στρατιώτες, σιταποθήκες, βιομηχανίες υποταγμένες, κατευθυνόμενη διανόηση. Πάω παρά πολύ μακριά; Αλλά ξέρω τουλάχιστο ότι, όταν λέτε Ευρώπη, ακόμα και στις καλύτερες στιγμές σας, όταν αφήνεστε στα ίδια σας τα ψέματα, τίποτε δε σας εμποδίζει να σκέφτεστε μια λεγεώνα από έθνη ευκολόπιστα, που τα οδηγεί μια Γερμανία αφεντάδων σ’ ένα νεφελώδες και ματοβαμμένο μέλλον. Θα ήθελα να νιώσετε αυτή τη διαφορά”

Η οικουμενικότητα του Καμύ, κάνει ξεκάθαρο ότι η αντιπαράθεση δεν έχει να κάνει με τα έθνη, αλλά με τις στάσεις που αυτά υιοθετούν. Προβλέπει ένα μέλλον πνιγμένο στο αίμα και η ιστορία τον δικαιώνει με τον χειρότερο τρόπο. Ο πόλεμος γκρεμίζει ζωές και όνειρα, ξεκληρίζει οικογένειες!

Τον Ιούλιο του 1943, γράφει την πρώτη επιστολή. Σε αυτήν, δηλώνει στον φανταστικό του φίλο που τον κατηγορεί ότι δεν είναι φιλοπάτρις, ότι ο άνθρωπος και η ευτυχία του είναι πάνω από κάθε ελπίδα. Τη δεύτερη, τη γράφει τον Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς. Στην επιστολή αυτή, γίνεται σαφές ότι το πνεύμα μπορεί να κερδίσει την εξουσία. Όσο δύσκολο και αν φαντάζει, όσο επώδυνο, στο τέλος θα κερδίσει. Η εξουσία είναι καταδικασμένη να χάνει ξανά και ξανά απο τα οράματα και τις ιδέες. Απρίλη του 1944, γράφει την τρίτη επιστολή και κάνει λόγο για τη Δικαιοσύνη του ευρωπαϊκού πνεύματος.

“Θα ήθελα να συνειδητοποιήσετε καλά τούτη τη διαφορά: η Ευρώπη είναι για σας αυτός ο τόπος που περιβάλλεται από θάλασσες και βουνά, που χωρίζεται από φράγματα, ο σκαμμένος στα έγκατά του από ορυχεία, ο κατάσπαρτος με καλλιέργειες, όπου η Γερμανία παίζει μια παρτίδα με μοναδικό διακύβευμα το ίδιο το μέλλον της. Για μας όμως είναι αυτή η γη του πνεύματος όπου εδώ και είκοσι αιώνες συνεχίζεται η πιο καταπληκτική περιπέτεια του ανθρώπινου νου. Είναι αυτή η προνομιούχος αρένα όπου η πάλη του ανθρώπου της Δύσης ενάντια στον κόσμο, ενάντια στους θεούς, ενάντια στον εαυτό του, φτάνει σήμερα στην πιο συγκλονιστική φάση της. Όπως βλέπετε δεν υπάρχει κοινό μέτρο για σας και για μας“

Τέλος, στο τέταρτο γράμμα θέτει τις βάσεις που θα χτιστεί η Ευρώπη, συμφιλιωμένη πια με τη Γερμανία μακριά από τον ναζισμό. Πόσο στα αλήθεια, η Γερμανία είναι ακόμη και σήμερα μακριά απο το φάντασμα το φασισμού; Η Ευρώπη επούλωσε τα τραύματα του πολέμου ή ακόμα αιμοραγεί; 

“Μέσα από τα ουρλιαχτά και τη βία, πασχίζαμε να διαφυλάξουμε στην καρδιά μας τη θύμηση της ευτυχισμένης θάλασσας, ενός αξέχαστου για πάντα λόφου, το χαμόγελο ενός αγαπημένου ανθρώπου. Κι αυτό ήταν το καλύτερο όπλο μας, αυτό που δεν θα παραδώσουμε ποτέ. Γιατί, τη μέρα που θα το χάναμε, θα πεθαίναμε κι εμείς, όπως κι εσείς. Απλώς τώρα ξέρουμε ότι, για να σφυρηλατηθούν τα όπλα της ευτυχίας, απαιτούν πολύ χρόνο και ποτάμια αίματος“

Το βιβλίο κυκλοφορεί απο τις εκδόσεις Πατάκη και μπορείς να το βρείς εδώ.