Τέλος του 2012 και θυμάμαι να βλέπω σε όλες τις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων στο κέντρο της Αθήνας, ένα βιβλίο με κόκκινο εξώφυλλο και έναν ελέφαντα που χορεύει να δεσπόζει σε αυτό. Δεν έτυχε να το αγοράσω τότε αλλά μου είχε μείνει καρφωμένο στο μυαλό το έντονο κόκκινο χρώμα του εξωφύλλου. Ίσως η υπερβολική μου ευαισθησία στα χρώματα να ευθύνεται για αυτό.
Πριν από μερικές εβδομάδες, κάνοντας την βόλτα μου στα βιβλιοπωλεία του κέντρου (με σαφώς μεγαλύτερο μπάτζετ από εκείνο του 2012), είδα μπροστά μου σχεδόν τυχαία, το ίδιο βιβλίο. Το αγόρασα χωρίς καν να το ξεφυλλίσω και άρχισα να το ψευτοδιαβάζω στο μετρό του γυρισμού. Ναι, έπρεπε να το είχα πάρει τότε.
Η πλοκή είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα και συγκεκριμένα στην δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ το 1948 στην χτυπημένη από τον εμφύλιο πόλεμο Θεσσαλονίκη. Οι αρχές τότε καταδίκασαν τον Γρηγόρη Στακτόπουλο, δημοσιογράφο της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, μαζί με δύο κομμουνιστές, τους Μουζενίδη και Βασβανά. Ο Στακτόπουλος ομολόγησε μετά από εξαντλητικά βασανιστήρια (όπως υποστήριξε ο ίδιος αργότερα) ενώ μετά την καταδίκη των τριών, θα αποδειχθεί ότι ο Μουζενίδης το διάστημα της δολοφονίας του Πολκ ήταν νεκρός και ο Βασβανάς εκτός Ελλάδος. Όταν τελικά το 1960 ο Στακτόπουλος αποφυλακίστηκε με χάρη της κυβέρνησης, έκανε 4 φορές αίτηση επανάληψης της δίκης, λαμβάνοντας ισάριθμες φορές την άρνηση από τον Άρειο Πάγο.
Στο “Χορεύουν οι Ελέφαντες” βλέπουμε για πρώτη φορά την συγκεκριμένη ιστορία να απασχολεί την λογοτεχνία. Οι πρωταγωνιστές παρουσιάζονται με διαφορετικά ονόματα (για ευνόητους λόγους) και οι αφηγητές εναλάσσονται διαρκώς. Σε αυτό, πρέπει να τονιστεί ότι πολύ σημαντικό ρόλο στην πλοκή παίζει και η συνεχής εναλλαγή του χρόνου. Από το παρελθόν στο παρόν και αντίστροφα, από την μητέρα του θύματος σχεδόν 70 χρόνια πριν, στην δύσκολη ζωή ενός νεαρού υποψηφίου στις πανελλήνιες εξετάσεις του 2011. Όλα με κέντρο εκείνη την δολοφονία. Και εμβόλιμα με τα κεφάλαια που τιτλοφορούνται ως “Οι άλλοι κρίνουν” βλέπουμε την γενική εικόνα του κόσμου όπως θα την περιέγραφε ο χορός σε μια αρχαία τραγωδία.
Η συνύπαρξη μυθοπλασίας και αληθινών γεγονότων είναι κατά τη γνώμη μου αριστουργηματική.
Ένας σχεδόν “αιρετικός” για το σύστημα καθηγητής, αναθέτει στον “αρνητή εξετάσεων” μαθητή του, να ψάξει πηγές και να παρουσιάσει σαν εργασία στην τάξη του την υπόθεση της δολοφονίας του Μανώλη Γκρη. Οι ενήλικες όμως, μάλλον δεν είναι έτοιμοι να ακούσουν τι πραγματικά έχει να πει ένα 17χρονος.
Το “Χορεύουν οι Ελέφαντες” ασχολείται με τις Ελληνικές παθογένειες, που όπως εύκολα μπορεί κανείς να καταλάβει, δεν είναι φαινόμενο του παρόντος, αλλά διαχρονικό. Από τις πολιτικές διώξεις, στην εμπλοκή ξένων δυναμέων στο εσωτερικό της χώρας και από εκεί στο τραγικό εκπαιδευτικό σύστημα που καταπνίγει τις φωνές της διαφορετικότητας. Σου θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Ναι, πάντα υπήρχαν…
Αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να είναι εγχειρίδιο “καλής συμπεριφοράς” για πολλές διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Για γονείς, για καθηγητές, για μαθητές, για δημοσιογράφους. Πάντως σίγουρα όχι για αστυνομικούς…
Δεν θα πω περισσότερα, για να μην αποκαλύψω πτυχές του βιβλίου που δεν πρέπει να σου γίνουν γνώστες, αν επιθυμείς να το διαβάσεις. Θα σου πω μόνο πως αν ψάχνεις το επόμενο βιβλίο σου, δώστου μια ευκαιρία και δεν θα χάσεις. Αν είσαι λάτρης της πολιτικής ιστορίας, θα το αγαπήσεις όπως κι εγώ.
Το “Χορεύουν οι Ελέφαντες” κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.
