Καθαρά πράγματα. Όταν ξεκινάς να δουλεύεις σε σάιτ και εφημερίδες (ντάξει, για την τηλεόραση δεν με παίρνει να μιλήσω), τρεις λέξεις σε στοιχειώνουν απ’ την πρώτη κιόλας μέρα. Είναι τα τρία φαντάσματα του Σκρουτζ που σε παιδεύουν, γιατί εσύ κάποτε τα στήριζες. Είναι “συμφέροντα, υπονόμευση και νοθεία”.
Για όλα τα αδιέξοδα που βιώνει όμως η κοινωνία υπάρχει μια διέξοδος στον κινηματογράφο. Κι αν οι δημοσιογράφοι είμαστε αλήτες, υπάρχουν κάποιοι που τα ‘βαλαν με Θεούς και δαίμονες για να τα φέρουν όλα στο φως. Είναι αυτοί που δίδαξαν το επάγγελμα, απέκτησαν ακολούθους και… έγιναν ταινίες – παράδειγμα και ανοιχτό πανεπιστήμιο για εκκολαπτόμενους του είδους μας.
Τι μας δίδαξαν λοιπόν αυτά τα κινηματογραφικά διαμάντια του ρεπορτάζ;
Kυνήγι της αλήθειας
Πρώτα και πάνω απ’ όλα. Για να γίνεις καλός δημοσιογράφος πρέπει να θέλεις όσο τίποτα να ξεσκεπάσεις την αλήθεια. Όσο απίθανη, τρομακτική ή επικίνδυνη κι αν είναι. Ακόμη κι αν πρέπει να τα βάλεις με τη δύναμη της Καθολικής Εκκλησίας ή του Λευκού Οίκου. Ακόμη κι αν πρέπει να ρισκάρεις τη ζωή σου. Eίναι ο εθισμός στο μελάνι και την αποκάλυψη που ταλαιπώρησε κάποτε τον Μπέρνστέιν (Nτάστιν Χόφμαν) και τον Γούντγουαρντ (Ρόμπερτ Ρέντφορντ), τότε που οι δυο τους αντιμέτωποι με All the President’s Men, έφτασαν τελικά στο μεγάλο θήραμα. Άραγε, πόσα ήξερε ο κύριος Νίξον για το Watergate;
Πείσμα
Ωραία λοιπόν, κυνηγάς την αλήθεια. Όμως πόσο αποφασισμένος είσαι να τη βρεις, να παλέψεις γι’ αυτή; Πόσο έτοιμος είσαι να βρεις τα στοιχεία που όλοι είναι αποφασισμένοι -ή έχουν συμφέρον- να κρύψουν, πόσο αποφασισμένος να κερδίσεις τη μάχη στη συνέντευξη της ζωής σου; Να κάνεις δηλαδή αυτό που μετέτρεψε τον Ντέιβιντ Φροστ από “Τατιάνα” της εποχής του, στον μεγαλύτερο άνκορμαν της Βρετανίας (και τελικά Sir David Frost!). Κι αυτό που έδωσε στον Ρον Χάουαρντ την ευκαιρία να παρουσιάσει -με περίσσιο στυλ- στον κόσμο το Frost/Nixon. Tην πρώτη συνέντευξη – λεκτική πυγμαχία στην ιστορία του κινηματογράφου.
Θάρρος
Kι όταν βρεις την αλήθεια; Εκεί πια χρειάζεσαι θάρρος. Γερό στομάχι. Κουράγια για να βγεις στην επιφάνεια και να αλλάξεις τον κόσμο. Δύναμη για να τα βάλεις με κανάλια, συμφέροντα, αντιπάλους και δεοντολογίες, μόνο και μόνο για να κάνεις αυτό που πρέπει. Αυτό δηλαδή που έκανε ο Λάουελ Μπέργκμαν, και το απεικόνισε ο Πατσίνο στο συγκλονιστικό The Insider του Μάικλ Μαν. Τα έβαλε με τους πάντες, για να μην χαλάσει η υπόσχεση που έδωσε. Και για να βγει άλλη μια αλήθεια επιτέλους στο φως.
Ευθύνη
Το τελευταίο που πρέπει να θυμάσαι (και ποτέ μα ποτέ να μην ξεχάσεις!) είναι πως έχεις ευθύνη. Έχεις ευθύνη απέναντι σε ένα κόσμο που σε εμπιστεύεται. Έναν κόσμο που επηρεάζεις. Κι έναν κόσμο του οποίου οφείλεις να υπερασπίζεσαι τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Δεν ξέρω αν ο Έντουαρντ Μωρόου είχε πράγματι στο νου του έναν ηθικό αγώνα όταν ξεκινούσε να “πυροβολεί” τον (περιβόητο μαλάκα) γερουσιαστή ΜακΚάρθι. Όμως το Good Night and Good Luck του (ανέλπιστα δημιουργικού εδώ) Τζορτζ Κλούνεϊ, αποτελεί μια εξαιρετικά εκλεπτισμένη εκδίκηση του Χόλιγουντ για τις “μαύρες λίστες”, και μια πολύ καλή εικόνα του τι εστί δημοσιογραφική επίθεση απέναντι σε τρομοκρατικές κυβερνήσεις.
Όλα στο Φως!
Kαι τέλος, Spotlight. Αυτό που ίσως δικαιολογεί το Oscar Καλύτερης Ταινίας και Πρωτότυπου Σεναρίου, ακόμη και σ’ εμάς που θα το δίναμε αλλού, είναι πως οι ήρωες του φιλμ που περιγράφει την έρευνα της Μπόστον Γκλομπ για την κακοποίηση παιδιών από ιερείς, πληρεί όλα τα παραπάνω. Οι τύποι τα ‘βαλαν με την Καθολική Εκκλησία για να βρουν την αλήθεια. Πάλεψαν να βρουν τα στοιχεία που όλοι πάσχιζαν να κρύψουν. Είχαν τα αρχίδια κότσια να αντέξουν τις συνέπειες της μεγάλης τους ανακάλυψης. Κι όλα αυτά, επειδή ένιωθαν την ευθύνη απέναντι στον κόσμο που τους εμπιστεύθηκε. Γιατί πάνω απ’ όλα ήταν πολύ ανώτεροι από αυτό που όριζε η δουλειά τους. Κι αυτό κερδίζει Όσκαρ από μόνο του!
