Το Καστελλόριζο υποδέχθηκε το 8ο Beyond Borders Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου με μια μεγάλη γιορτή, στην οποία συμμετείχε κόσμος από κάθε γωνιά της γης: Σκηνοθέτες ηθοποιοί, ακαδημαϊκοί, κριτικοί κινηματογράφου, μικροί και μεγάλοι που ζουν κι εργάζονται στο νησί, εθελοντές, υποστηρικτές και συνεργάτες.
Την Κυριακή 20 Αυγούστου κηρύχθηκε η επίσημη έναρξη του φεστιβάλ με την προβολή του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «Το Γελαστό Παιδί» του Άλαν Γκίλσελαν (Ιρλανδία, 2022), μια συγκινητική ταινία για τη δύναμη της τέχνης να εμπνέει, να αλλάζει και να ενώνει τον κόσμο. Η ταινία ξετυλίγει το νήμα της αλήθειας πίσω από το γνωστό τραγούδι που γράφτηκε από τον έφηβο επαναστάτη Μπρένταν Μπίαν ως φόρος τιμής σ’ έναν άλλο θρυλικό Ιρλανδό επαναστάτη, τον Μάικλ Κόλινς, αλλά γνώρισε μια σπουδαία δεύτερη ζωή ως αριστερός ύμνος της αντίστασης στη Χούντα, μεταφρασμένο από τον ποιητή Βασίλη Ρώτα και μελοποιημένο από τον Μίκη Θεοδωράκη, φτάνοντας τελικά μέχρι τις μέρες μας και τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Με πρωτότυπη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου και με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων, όπως η Μαρία Φαραντούρη, ο Παντελής Βούλγαρης, ο Ροβήρος Μανθούλης και ο Παντελής Μπουκάλας, η ταινία αφηγείται τις αναπάντεχες μεταμορφώσεις ενός τραγουδιού, αλλά και την πολυτάραχη Ιστορία δύο λαών.
Τα «Τραγούδια που πέρασαν τα σύνορα» της Φωτεινής Δάρρα, η οποία βρέθηκε για πρώτη φορά στο νησί μαζί με τον τραγουδιστή Κώστα Τριανταφυλλίδη και τον μουσικοσυνθέτη Γιώργο Παπαχριστούδη, μάγεψαν το κοινό που έμεινε μέχρι αργά το βράδυ γιορτάζοντας την έναρξη του φεστιβάλ σε μια συναυλία που θα συζητιέται για καιρό.
Όπως δήλωσε στην ομιλία της η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ Ειρήνη Σαρίογλου, «Η ιστορική αφήγηση ξεκίνησε από τον Ηρόδοτο που ζούσε στην Αλικαρνασσό, ενώ το θέατρο- ο πατέρας του κινηματογράφου- ξεκίνησε από την Ελλάδα. Τι καλύτερο λοιπόν από το να θεσπίσουμε το φεστιβάλ στο Καστελλόριζο, απέναντι από την πατρίδα του Ηρόδοτου, ένα νησί με απαράμιλλη ιστορία, με χιλιάδες, κάποτε, κατοίκους, φημισμένες σχολές, όπως η αργυροχρυσοχοΐα. Αυτήν την ιστορία προσπαθούμε να αναβιώσουμε εδώ». Αφού αναφέρθηκε στις καινοτομίες του φεστιβάλ, όπως το Pitching |Lab ή το Beyond Storytelling, την προβολή της ταινίας Mediterraneo παρουσία του πρωταγωνιστή της Giuseppe Cederna που έκτοτε έχει στενούς δεσμούς με το νησί, τα καθημερινά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, η κα Σαρίογλου τόνισε τη σημασία της ομαδικής δουλειάς και έκλεισε με τη φράση του Μανόλη Αναγνωστάκη ‘Θυμάμαι άρα υπάρχω’.
Ο Michel Noll, πρόεδρος της συνδιοργανώτριας Ecrans des Mondes, εμπνευστής του Grecdoc που ταξιδεύει το ελληνικό ντοκιμαντέρ στη Γαλλία και διευθυντής Διεθνούς Ανάπτυξης του φεστιβάλ, αναφέρθηκε στην προσπάθεια που χρειάζεται ώστε το Beyond Borders να είναι πραγματικά πέρα από τα σύνορα, όπως είναι και η ίδια η ζωή, αλλά και ο χρόνος. «Κοιτάμε το παρελθόν, το παρόν και προσπαθούμε να επινοήσουμε μαζί το μέλλον, που δεν είναι απαραίτητα η συνέχιση του παρελθόντος, και να είμαστε οι πρωταγωνιστές του σε μια συλλογική, πάντα, προσπάθεια».
Η σκηνοθέτρια Danae Elon μίλησε για το Beyond Storytelling, για το ρόλο του ντοκιμαντέρ σήμερα και της αφήγησης μιας ιστορίας. Το Beyond Storytelling είναι το νέο κινηματογραφικό εργαστήρι του Beyond Borders με τη συμμετοχή φοιτητών/ριών από το συνεργαζόμενο δίκτυο κινηματογραφικών σχολών, που πραγματοποιείται φέτος σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και το Πανεπιστήμιο Queen’s του Kingston (Καναδάς), υπό την καθοδήγηση της Elon και του ακαδημαϊκού Uri Cohen. Το εργαστήρι θα επικεντρώνεται κάθε χρόνο σε ένα θεματικό πυρήνα συνυφασμένο με το Καστελλόριζο και θα «μυεί» τα μέλη του σε όλα τα στάδια της κινηματογραφικής παραγωγής, από το development έως το post production παράγοντας μια ταινία τεκμηρίωσης μικρού μήκους.
Χαιρετισμό έκανε και ο Jean Christoph Caron, επικεφαλής του Phoenix, ενός από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά τηλεοπτικά δίκτυα ντοκιμαντέρ και χορηγού του μicro Διαγωνιστικού τμήματος, ο οποίος συνέκρινε την παραδοσιακή αλιεία μαργαριταριών στο Καστελλόριζο με τα μαργαριτάρια που αλιεύει κανείς στις ταινίες του φεστιβάλ, καθώς και η Claudia Schreiner, υπεύθυνη του Audiovisual Pitching Lab, που αναφέρθηκε στη δύναμη των ντοκιμαντέρ να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά και για την παραμέλησή τους και υποσχέθηκε να βοηθήσει στην ενίσχυσή τους. Τέλος η εκπρόσωπος της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Catherine Mathes μίλησε για την έμπνευση που αντλεί κανείς από το νησί και από το φεστιβάλ με τον εντυπωσιακά διεθνή του χαρακτήρα. Ένα φεστιβάλ που «δίνει φωνή σε ιστορίες που διαφορετικά δεν θα ακούγονταν» Η κα Mathes αναφέρθηκε στην υποστήριξη της πρεσβείας στο φεστιβάλ, αλλά και στις συνεργασίες και συμπαραγωγές που πραγματοποιούνται στη χώρα μας.
Το 8ο Beyond Borders – Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου ξεκινά λοιπόν το ταξίδι του σε μια εβδομάδα γεμάτη συναρπαστικές ταινίες από κάθε γωνιά της Γης, διαγωνιστικά τμήματα με παγκόσμιες και πανελλαδικές πρεμιέρες, κινηματογραφικά και καλλιτεχνικά εργαστήρια, masterclasses, αφιερώματα, Pitching Lab, συζητήσεις, παράλληλες εκδηλώσεις, εικαστικά, βιβλίο, μουσική, γεύση και χορό.
Από τη Δευτέρα 21 Αυγούστου ξεκινούν οι προβολές των συνολικά 42 διαγωνιζόμενων ταινιών απ’ όλον τον κόσμο, 30 από τις οποίες σε ελληνική, διεθνή και παγκόσμια πρεμιέρα, ενώ ως τρίτη σκηνή προβολών – εκτός διαγωνιστικού – θα υπάρχει η σκηνή του Πανοράματος, στην οποία θα φιλοξενούνται καθημερινά διαφορετικά κινηματογραφικά αφιερώματα. Αναλυτικές πληροφορίες για το πρόγραμμα θα βρείτε ΕΔΩ
Σε καθημερινή βάση θα πραγματοποιείται η δράση Critics’ Corner, κατά την οποία τρία διακεκριμένα μέλη της FIPRESCI θα συνομιλούν με τους επαγγελματίες, αλλά και με το κοινό, για τις ταινίες που προβλήθηκαν το προηγούμενο βράδυ στα διαγωνιστικά τμήματα του Φεστιβάλ. Επίσης ξεκινούν επιμορφωτικά σεμινάρια (masterclasses) με κορυφαίες φυσιογνωμίες από την κινηματογραφική και τηλεοπτική βιομηχανία, όπως ο Jean Christoph Caron, που με το «The True History Behind Pop-Culture Heroes», εξερευνά τις λιγότερο γνωστές πτυχές της ιστορίας των ηρώων που ενέπνευσαν τον James Bond και τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, η καθηγήτρια Αφροδίτη Καϊράκη που θα ασχοληθεί με τις ταινίες ‘Μαγική Πόλη’ και ‘Συνοικία το όνειρο’ και την αναπαράσταση των προβλημάτων των προσφύγων μέσα από αυτές, ο Giuseppe Cederna, ηθοποιός, συγγραφέας και πρωταγωνιστής της ταινίας Mediterraneo που θα συνδυάσει τις αναμνήσεις του από την ταινία με προσωπικά βιώματα και αναμνήσεις από το ίδιο το Καστελλόριζο, ενώ κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ θα γίνει και ειδική προβολή του Mediterraneo και ο Σταύρος Παπαγεωργίου, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του AEI Cyprus Film Festival, που θα μοιραστεί με το κοινό μυστικά και ευκαιρίες για τις δυνατότητες κινηματογραφικών συμπαραγωγών στην Κύπρο.
Στο Audiovisual Pitching Lab 24 & 25/8, θα παρουσιαστούν σε προβολές 10-12 projects απ’ όλον τον κόσμο σε διάλογο με κορυφαίους επαγγελματίες από το χώρο της κινηματογραφικής βιομηχανίας. Head Moderator είναι η Claudia Schreiner (Documentary Campus Masterschool, Γερμανία), ενώ η κριτική επιτροπή αποτελείται από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/ριες σχολών κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, του Μονάχου, της Πράγας και του Τελ Αβίβ.
Φέτος στο πλαίσιο του Beyond Borders έχει δημιουργηθεί ένα πρωτοποριακό Δίκτυο με πολλές από τις σημαντικότερες κινηματογραφικές σχολές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Μέσης Ανατολής. Η σύμπραξη αυτή περιλαμβάνει ενδεικτικά τη συμμετοχή ολοκληρωμένων ταινιών στη μicro διαγωνιστική σκηνή, μέσω της οποίας οι διακριθείσες ταινίες θα προβάλλονται στo Phoenix, τη συμμετοχή στο Pitching Lab και την επιτροπή του, τη συμμετοχή στη διεθνή ομάδα σπουδαστριών/ών κινηματογράφου με στόχο την εκμάθηση των σταδίων παραγωγής (documentary studio), τη συμμετοχή στις ομάδες προγραμματισμού του Φεστιβάλ, κ.ά.
Η 8η έκδοση του Φεστιβάλ φιλοξενεί εκπροσώπους από ένα τιμώμενο ΜΜΕ, ένα τιμώμενο ακαδημαϊκό ίδρυμα και ένα τιμώμενο κινηματογραφικό φεστιβάλ: Τιμώμενο ΜΜΕ είναι το μεγαλύτερο κρατικό κανάλι της Γερμανίας, το ZDF, τιμώμενο ακαδημαϊκό ίδρυμα η Σχολή Κινηματογράφου του Μονάχου, από τις μεγαλύτερες και παλαιότερες κινηματογραφικές σχολές της Ευρώπης, ενώ τιμώμενο φεστιβάλ είναι το Φεστιβάλ Αρχαιολογικού, Εθνογραφικού και Ιστορικού Ντοκιμαντέρ Κύπρου (AEI Cyprus Film Festival). Φέτος επίσης εισάγεται για πρώτη φορά ο θεσμός της τιμώμενης χώρας που για το 2023 είναι ο Καναδάς, εκπρόσωπος της πρεσβείας του οποίου θα βρίσκεται επίσης στο Καστελλόριζο αυτές τις μέρες.
Στα δύο διαγωνιστικά τμήματα απονέμονται συνολικά 11 βραβεία: Βραβείο Καλύτερου Ιστορικού, Καλύτερου Κοινωνικού και Καλύτερου Πολιτικού Ντοκιμαντέρ, όλα με τη χορηγία της ΕΡΤ, Βραβείο Καλύτερου Ελληνικού Ντοκιμαντέρ με χορηγία του ΕΚΚ, Ειδικό Βραβείο Μεσογειακής Φιλίας με χορηγία του ΕΚΟΜΕ, Ειδικό Βραβείο «Οδυσσέας» με χορηγία της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας, Βραβείο FIPRESCI, Βραβείο #ThisisEU Ευρωπαϊκές Αξίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, και Χρυσός, Αργυρός και Χάλκινος Φοίνικας μicro με υποστηρικτή το γερμανικό κρατικό κανάλι ZDF/Phoenix και την ΕΡΤ.
Τη φετινή κριτική επιτροπή του επίσημου διαγωνιστικού τμήματος απαρτίζουν οι: Wolfgang Bergmann (Εκτ. Διευθυντής ARTE Γερμανίας, Πρόεδρος της Επιτροπής), Εύα Στεφανή (Σκηνοθέτρια/Ακαδημαϊκός), Karin Jurschick (Σκηνοθέτρια/Ακαδημαϊκός), Σταύρος Παπαγεωργίου (Σκηνοθέτης/Καλλιτεχνικός Διευθυντής του AEI
Cyprus Film Festival) και Jordan Paterson (Σκηνοθέτης/Παραγωγός). Στην κριτική επιτροπή FIPRESCI συμμετέχουν οι κριτικοί Senem Erdine (Altyazi, Τουρκία), Davide Magnisi (CineCritica, Ιταλία) και Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (LIFO, MEGA TV, COSMOTE TV), ενώ η κριτική επιτροπή του μicro αποτελείται από τους/τις: Peter Arens (Υπεύθυνο του προγράμματος Ιστορίας και Επιστήμης, ZDF Γερμανική Ραδιοτηλεόραση, Πρόεδρο της Επιτροπής), Pelin Esmer (Σκηνοθέτρια), Marcin Malatynski (Ακαδημαϊκό/Παραγωγό), Αφροδίτη Καϊράκη (Ακαδημαϊκό) και Πάνο Δενδραμή (Σκηνοθέτη/Καθηγητή Κινηματογράφου).
Παράλληλες Δράσεις του Φεστιβάλ
Ενθουσιασμός επικρατεί ήδη στα εργαστήρια Μακραμέ με την Κλεοπάτρα Αρσενικού και Ζυμαρικών με τον Άρη Λιοκάτη, όπου συμμετέχουν παιδιά από το νησί και επισκέπτες. Μέσα στην εβδομάδα θα πραγματοποιηθούν και άλλα εργαστήρια, όπως η Cin(e)περίληψη στην τάξη, βιωματικό κινηματογραφικό εργαστήρι από το ΕΚΟΜΕ και τους Δημήτρη Παπαχαραλάμπους και Ματούλα Παπαδημητρίου, οι Παραδοσιακοί χοροί της Δωδεκανήσου από τον Νίκο Τζέλλο, αλλά και Υποβρύχιος καθαρισμός με την περιβαλλοντική οργάνωση i-Sea.
Σήμερα Δευτέρα ξεκινά η εικαστική έκθεση της Γεωργιάννας Νταλάρα στην υπαίθρια Αγορά του νησιού και έκθεση γλυπτικής του εικαστικού Αλέξανδρου Ζυγούρη, ενώ καθημερινά ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Παύλος Μεθενίτης θα συντονίζει απογευματινές βιβλιοπαρουσιάσεις με θέματα ιστορικής, λογοτεχνικής και κινηματογραφικής εμβέλειας. Την εβδομάδα προβολών και μεταξύ των διαλειμμάτων, το πρόγραμμα θα διανθίζεται από μουσικά ιντερλούδια, των Δήμου Βουγιούκα και Δημήτρη Κουφογιώργου, από τον κόσμο του αργεντίνικου Tango και της Valse Musette, τις μουσικές παραδόσεις των Βαλκανίων και την Ελληνική μουσική.
