«Στη Γαλλία με μίσησαν περισσότερο και από παιδόφιλο» δήλωνε πριν λίγα χρόνια ο κινηματογραφιστής Ρομέν Γαβράς, γιός του βραβευμένου έλληνα σκηνοθέτη, Κώστα Γαβρά. Τα έργα και οι μέρες του έχουν προκαλέσει -χωρίς διάθεση υπερβολής- μεγάλο μένος στους γάλλους κριτικούς, οι οποίοι τον χαρακτηρίζουν «εθισμένο στη βία». Με το προσωνύμιο του… ποιητή της βίας να τον ακολουθεί σήμερα επιχειρεί να δώσει μια στιλιστική και φιλοσοφική υπεροχή όχι μόνο στον κινηματογράφο αλλά και στις διαφημίσεις μεγάλων οίκων μόδας.
Όταν ο Γαβράς έκανε το Dior… τέχνη
Η σχέση του Γαβρά με ένα διαφημιστικό αρώματος είναι… ανατρεπτικά ρομαντική. Το τελευταίο του διαφημιστικό για το άρωμα Dior Homme με πρωταγωνιστή τον Robert Pattinson απέσπασε κολακευτικά σχόλια από πολλούς, γεγονός που θα έκανε τον Γαβράς να πιστεύει ότι δεν έκανε καλά την δουλειά του. Η υπόθεση του διαφημιστικού αφορά σε ένα πολύ φωτογενές ζευγάρι που επιδίδεται στην ανέμελη, μεγαλοαστική ζωή του υπό τους ήχους του «Whole Lotta Love» των Led Zeppelin.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του από ελληνικό έδαφος ο Ρομέν ανέφερε με νόημα για το διαφημιστικό ότι «η σχέση μου με τη διαφήμιση είναι αμφίθυμη και το κάνω για να βγάλω χρήματα, γιατί ούτε στη μουσική ούτε στον κινηματογράφο υπάρχουν λεφτά. Με τα διαφημιστικά μπορείς να πληρώσεις τους πάντες και να κρατήσεις χρήματα για τα project σου. Με βοηθάει να διατηρώ έναν βαθμό αγνότητας στη δουλειά μου. Παράλληλα ανήκω σε μια γενιά που μεγάλωσε βλέποντας διαφημιστικά και βιντεοκλίπ, οπότε ευχαριστιέμαι το γύρισμα, περνάω καλά».
Με αυτή τη δήλωση ο σκηνοθέτης επιβεβαιώνει τους λόγους για τους οποίους αποφεύγει συνήθως τις συνεντεύξεις. «Λέω αυτά που δεν πρέπει και για αυτό δεν μου αρέσουν οι συνεντεύξεις» έχει πει.
Ζώντας… αλλιώς
Η καθημερινότητα ενός σκηνοθέτη σαν τον Ρομέν είναι κάπως… αναρχική. Όταν το τηλέφωνό του «βομβαρδίζεται» από κλήσεις γάλλων δημοσιογράφων που προσπαθούν απεγνωσμένα να του αποσπάσουν μια δήλωση, εκείνος απαξιεί, ανάβει το τσιγάρο του και καταγράφει με την κάμερά του πραγματικές σκηνές βίας που εκτυλίσσονται στα σοκάκια των προαστίων του Παρισιού ή πηγαινοέρχεται από το ένα αστυνομικό τμήμα στο άλλο για τις… στιγμές αστυνομικής βίας που διανοήθηκε να καταγράψει.
Ο Ρομέν Γαβράς ζει στη Γαλλία, ανερχόμενος indie κινηματογραφιστής και ήδη «αφορισμένος» από την πλειονότητα των γάλλων κριτικών που θεωρούν ότι η προκλητική εμμονή του με τη βία δεν αποτελεί τέχνη. Ωστόσο, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες και συνάδελφοί του διαφωνούν με την συντηρητική αυτή άποψη καθώς οι ταινίες και τα video clip, τα οποία έχει σκηνοθετήσει είναι ανατρεπτικά και παραδόξως… ρομαντικά.
Ο Γαβράς γεννήθηκε το 1981 και μεγάλωσε στο Παρίσι, αλλά νοσταλγεί τα καλοκαίρια που περνούσε στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο που στον λογαριασμό του στο twitter έχει ένα video με το κομμάτι του Μίκη Θεοδωράκη «Ένα το χελιδόνι», που τραγουδάει ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, αλλά και φωτογραφία του Άρη Βελουχιώτη.
Ωστόσο δεν νοσταλγεί ιδιαίτερα την καθημερινότητα στην Ελλάδα, καθώς έχει αναφερθεί κατά καιρούς στην πολιτική σκηνή της χώρας μας με απαξιωτικούς όρους. Λογικό μάλλον.
Η συνεργασία με τον Jay–Z
Ένα από τα πρόσφατα video που σκηνοθέτησε για λογαριασμό των αμερικανών ράπερ Jay-Z και Kayne West υπό τον τίτλο «Νο church in the wild» αποτέλεσε το ζώπυρο ενός «πολέμου» που έχει ξεσπάσει στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Παρισιού για την εικονοποίηση της ωμής βίας.
Ο 33χρονος Ρομέν αποτυπώνει μάχες σώμα με σώμα μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας υπό την οσμή της μολότοφ και των δακρυγόνων και τους ήχους της σειρήνας αλλά και της κραυγής του εξοργισμένου, του κατατρεγμένου και αδικημένου. Το βίντεο ξεκινά με έναν άντρα να πετάει βόμβα μολότοφ σε αστυνομικούς κατά τη διάρκεια εξέγερσης.
Αναφορές στην… ελληνική βία
Παραπέμποντας σε εικόνες από βάναυσα επεισόδια αντιεξουσιαστών στο Λονδίνο, γκετοποιημένων αλλοδαπών στη Γαλλία και επαναστατημένων πολιτών στην Πλατεία Ταχρίρ με την Αστυνομία ο Γαβράς τελικώς κάνει αναφορά στην Ελλάδα και στα επεισόδια των διαδηλώσεων στην πλατεία Συντάγματος.
Διόλου τυχαία, τα περιβραχιόνια των αστυνομικών που εμφανίζονται στο βίντεο φέρουν τα διακριτικά ΕΛ.ΑΣ έχοντας έτσι υπαινιχθεί υπόκωφα ότι εναντιώνεται στις σκιαμαχίες της αστυνομίας στο κέντρο της Αθήνας και τις πρακτικές της προηγούμενης ελληνικής κυβέρνησης προς τους διαδηλωτές κατά του Μνημονίου.
Το «No church in the wild» ήταν και η μουσική υπόκρουση στο τρέιλερ της ταινίας του Baz Lurhmann, της μεταφοράς του «The Great Gatsby». Γυρίστηκε τον περασμένο Απρίλιο στην Πράγα, και η σκωπτική σκηνοθεσία με υψηλής ανάλυσης φωτογραφία και έμφαση στη λογική της… αργής εικόνας χαρακτηρίζεται τουλάχιστον επιβλητικό.
«Είναι παράξενο αλλά σε πολλές περιπτώσεις ο κόσμος τρελαίνεται όταν δεν του λες τι να σκεφτεί» έχει υποστηρίξει ο χαρισματικός κινηματογραφιστής καθώς όχι μόνο δεν μιλά στα Μέσα για τα έργα του, αλλά δεν παίρνει ποτέ σαφή θέση μέσα από αυτά.
M.I.A, Justice, Stress
Ο Ρομέν Γαβράς έγινε αναγνωρίσιμος το 2006 όταν οι γαλλικές εξεγέρσεις στα υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού ταλάνιζαν την κυβέρνηση. Τότε, ο νεαρός Γαβράς, πλαισιωμένος από μετανάστες, αφρο-γάλλους και αλγερινούς καλλιτέχνες συμμετέχοντας στην κολεκτίβα Kourtrajme συνέθεσε την δική του εικόνα για τη ζωή στη σύγχρονη Γαλλία.
Στην πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, «Born Free», το 2010 πρωταγωνιστεί μια από τις εμμονές του, οι κοκκινομάλληδες, ή αλλιώς πως είναι να νιώθεις ότι δεν ανήκεις πουθενά.
Ένα χρόνο αργότερα ο Γαβράς δημιουργεί την μεγάλου μήκους ταινία «Our Day Will Come», με πρωταγωνιστή τον Vincent Cassel, όπου η σουρεαλιστική αποτύπωση της γενοκτονίας των κοκκινομάλληδων κυριαρχεί.
Στα βιντεοκλίπ του για τη M.I.A, τους Justice και τα διαφημιστικά της Adidas, πρωτοστατεί η δεύτερη εμμονή του σκηνοθέτη, η ωμή βία. Το «Stress» που σκηνοθέτησε για τους Justice μάλιστα προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις στη Γαλλία.
Και αυτό διότι ο… ποιητής της βίας, όπως τον χαρακτηρίζουν, αντιλαμβάνεται εντελώς αντισυμβατικά την έννοια του ρομαντισμού: «Για μένα, παιδιά με ξυρισμένα κεφάλια που περπατούν σε μια μεγάλη παραλία με φλεγόμενα αυτοκίνητα πίσω τους είναι κάτι ρομαντικό».
