Ο Θεόφιλος Τσιμάς είναι πια φωτογράφος. Ή τουλάχιστον τώρα λέει με άνεση, χωρίς αυτό το κόμπιασμα αβεβαιότητας, πως είναι φωτογράφος. Με δυο εκθέσεις στο ενεργητικό του, ο Θεόφιλος έχει αποδείξει πως οι γυναίκες είναι κάτι σαν φάρος στη δουλειά του. Λογικά με την τρίτη θα βάλει και τη σφραγίδα, μιας και αυτή θα μιλά για ένα ζήτημα διαχρονικό, που το τελευταίο διάστημα έχει τη -χειρότερη- τιμητική του στην επικαιρότητα: τις γυναικοκτονίες. Με αφορμή κάποια κλικς του που έκαναν τον γύρω του Instagram, δημιουργώντας έναν κόμπο στο στομάχι μας, του έκανα κάποιες ερωτήσεις. Πώς είναι λοιπόν το να βρίσκεσαι μαζί με τη φωτογραφική μηχανή σου μπροστά στο σκηνικό μιας γυναικοκτονίας;
Πάντα είχα την απορία για το πώς ακούει κανείς το επαγγελματικό του “κάλεσμα”. Πότε και πώς κατάλαβες πως η φωτογραφία είναι ο δρόμος που θες να ακολουθήσεις;
Ευτυχώς ή δυστυχώς ζούμε σε μια εποχή που οι νέοι μπαίνουμε σε μια διαδικασία να δοκιμαστούμε σε αρκετές δουλειές πριν βρούμε τον πραγματικό μας στόχο. Λέω, ευτυχώς, γιατί από την μια δεν υπάρχει καλύτερος άνθρωπος από έναν ανήσυχο άνθρωπο που δοκιμάζει πράγματα που νιώθει ότι του αρέσουν, ζει τη ζωή του στο τώρα χωρίς να σκέφτεται αν θα πάρει σύνταξη στα 58 ή στα 62 και ,δυστυχώς, γιατί η γενιά μου έχει περάσει μια οικονομική κρίση, τώρα έναν Covid και θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια επερχόμενη οικονομική κρίση. Οπότε επειδή ο βιοπορισμός είναι απόλυτη αναγκαιότητα καθυστερείς το επαγγελματικό σου κάλεσμα, όπως λες και εσύ, καθώς πρέπει να βρεις έναν τρόπο να ζήσεις. Και αν δεν είσαι τυχερός να μπορείς να ζήσεις από αυτό που αγαπάς, τότε ναι , απομακρύνεσαι από τον επαγγελματικό σου στόχο. Στην Ελλάδα, οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν μπορούν να ζήσουν από αυτό που αγαπούν και μόνο. Άργησα να καταλάβω ότι μου αρέσει πολύ η φωτογραφία. Το συνειδητοποίησα όσο σπούδαζα ακόμα στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Αφού τελείωσα τις σπουδές μου είχα την ανάγκη να μιλήσω για πράγματα που με απασχολούν με έναν δικό μου τρόπο. Κάτι με τράβηξε στην αποτύπωση της στιγμής. Έβγαζα αμέτρητες φωτογραφίες. Κλίκαρα συνεχώς. Στην αρχή δεν έβγαζα καθόλου χρήματα από αυτό. Θυμάμαι στην ερώτηση : «Τι δουλειά κάνεις;» να απαντάω πολύ δειλά, «ασχολούμαι με τη φωτογραφία». Δεν έλεγα ποτέ ότι είμαι φωτογράφος. Κατάλαβα ότι είναι αυτό ακριβώς που θέλω να κάνω στη ζωή μου λίγες μέρες πριν τα εγκαίνια της 2ης έκθεση μου: «Ασφυκτικά Όμορφες» , όπου στήναμε με την αδελφή μου την έκθεση στο υπόγειο του Ωδείου Αθηνών και συνειδητοποίησα πόσο όμορφη είναι η διαδικασία να θες να μιλήσεις για κάτι που σε απασχολεί, να δημιουργείς το μέσο με το οποίο θα το πεις και τέλος να επικοινωνείς ουσιαστικά με τους ανθρώπους που έχουν έρθει να δουν τη δουλειά σου.
Οι γυναίκες γεννάνε, ανατρέφουν , δουλεύουν και αδικούνται. Αγωνίζονται πολύ σκληρά σε έναν κόσμο πατριαρχικό! Τις αγαπώ σε κάθε ηλικία και αποτελούν για μένα έναν κόσμο που περιέχει αγάπη, στοργή, έρωτα, δημιουργία, ασφάλεια, ζεστασιά , αλήθεια και ανατροπή.
Οι γυναίκες έχουν μια ξεχωριστή θέση στη δουλειά σου. Ηλικιωμένες, με μάσκα, χωρίς μάσκα, σε πορτραίτα ή όχι. Τι σε γοητεύει στη γυναίκα ως φωτογραφικό υποκείμενο;
Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που οι γυναίκες ήταν απίστευτα δυναμικές! Η μαμά μου, Ελευθερία είναι από τις πρώτες γυναίκες σε φορτηγά πλοία του εξωτερικού. Για εκείνη την εποχή το να δουλεύεις στα καράβια ήταν αντρική υπόθεση. Παρόλα αυτά της άρεσε να ταξιδεύει, να είναι στη θάλασσα, να δουλεύει σκληρά και να αγωνίζεται για τη ζωή της. Ακόμα και σήμερα που δεν ταξιδεύει πια είναι μια μαχητική γυναίκα που μου μαθαίνει να παλεύω για τα πράγματα και τους ανθρώπους που αγαπώ. Η θεία μου, η Μαρία ή το Μαρούλι ,όπως την αποκαλώ εγώ, η συγκάτοικος μου στη ζωή και στην τρέλα, από ένα εργατικό σπίτι, σπούδασε στο Πανεπιστήμιο στα Ιωάννινα και στην συνέχεια στην δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών, λέγοντας στους γονείς της ότι κάνει μεταπτυχιακό για να γίνει φιλόλογος και αλλάζοντας τασάκια σε χαρτοπαικτική λέσχη και κάνοντας ιδιαίτερα σε μαθητές για να μπορεί να κερδίζει τη ζωή της και να γίνει ηθοποιός. Η αδελφή μου, η Κυριακή, που πάντα της άρεσε το διάβασμα. Σχολές, μεταπτυχιακά, εξωτερικά, παρόλα αυτά ερωτευμένη, μάνα μιας σκυλίτσας, της Σιμόν, και πάντα δίπλα μου στις επιλογές και τις αποφάσεις μου. Ακόμα και στις λανθασμένες! Οπότε οι γυναίκες έχουν ξεχωριστή θέση στη ζωή μου και στην καρδιά μου και στην συνέχεια γίνονται οι μούσες στη δουλειά μου! Εμπνέομαι από αυτές! Τις θαυμάζω! Την κάθε μια για την δική της ιστορία, για την δική της τη ζωή! Οι γυναίκες γεννάνε, ανατρέφουν , δουλεύουν και αδικούνται. Αγωνίζονται πολύ σκληρά σε έναν κόσμο πατριαρχικό! Τις αγαπώ σε κάθε ηλικία και αποτελούν για μένα έναν κόσμο που περιέχει αγάπη, στοργή, έρωτα, δημιουργία, ασφάλεια, ζεστασιά , αλήθεια και ανατροπή.
Η πρόσφατη -και όχι μόνο επικαιρότητα- ενέπνευσε το project σου “Femicied”; Μίλησε για την έμπνευση πίσω από αυτό.
Δυστυχώς οι γυναικοκτονίες δεν είναι απλά ένα φαινόμενο των ημερών μας. Συμβαίνουν πάρα πολλά χρόνια τώρα, χωρίς να έχουμε καλή πληροφόρηση. Σκεφτόμουν να μιλήσω για αυτό, εδώ και δύο χρόνια περίπου. Οι φωτογραφίες που ανέβασα είναι τραβηγμένες λίγο πριν το lockdown και έχω σκοπό κάποια στιγμή να ολοκληρώσω αυτό το project και να γίνει μια έκθεση. Δεν εμπνεύστηκα από την επικαιρότητα. Κάποια στιγμή έπεσα πάνω σε μια έρευνα στο διαδίκτυο. Στην έρευνα αυτή ερωτήθηκαν περίπου 100.000 γυναίκες τί θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα έκαναν αν εξαφανιζόντουσαν οι άντρες για μια μέρα. Όλες οι απαντήσεις ήταν σοκαριστικές για την ελευθερία που πιστεύουμε ότι έχουν οι γυναίκες εν έτει 2020-2021, αλλά η απάντηση που με τρόμαξε περισσότερο ήταν ότι το 80% των γυναικών θα έβγαινε μετά τις 12 να περπατήσει! Δηλαδή οι περισσότερες γυναίκες σε μια εποχή που υποτίθεται υπάρχει ελευθερία και ισότητα ακόμα φοβάται τον άντρα που θα πετύχει στο δρόμο, σε ένα στενό, έξω από το σπίτι ή ακόμα και μέσα σ’ αυτό! Και μόνο το γεγονός αυτό ήταν αρκετό για να μιλήσω γι’ αυτόν τον φόβο.
Το κλίμα ήταν βαρύ στην πρώτη συνάντηση με κάποιες από τις κοπέλες. Οι ιστορίες τους ήταν συγκινητικές. Συγκλονιστικές. Το σημαντικό είναι ότι αυτές οι γυναίκες ήθελαν να μιλήσουν για τη βία που έχουν υποστεί μόνο και μόνο γιατί είναι γυναίκες.
Πόσο δύσκολο ήταν να πρέπει να “σκηνοθετήσεις” μια σκηνή γυναικοκτονίας για να έχεις το αποτέλεσμα;
Η αλήθεια είναι ότι έκανα μια αρκετά μεγάλη έρευνα για το πού και πώς ανακαλύπτουν αυτές τις γυναίκες μετά την γυναικοκτονία. Μελέτησα υπαρκτά περιστατικά ανά τον κόσμο και προσπάθησα να αποτυπώσω όσα διάβαζα από τα άρθρα και τις ειδήσεις σε μια φωτογραφία. Ναι, ήταν και είναι εξαιρετικά δύσκολο. Τόσο η αποτύπωση της δολοφονίας όσο και το γυμνό σώμα χωρίς ψεύτικα αίματα και μώλωπες. Δεν ήθελα τίποτα ψεύτικο. Ήθελα να εστιάσω στο γυναικείο σώμα, σε στάσεις που δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε. Μια σπουδή στην ακαμψία. Οι γυναίκες που συμμετέχουν στο project γνωρίζουν από πριν ότι δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Είναι πάρα πολύ συνεργάσιμες και μου δίνουν εξαιρετικό υλικό για επεξεργασία.
Υποθέτω πως το κλίμα κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης ήταν βαρύ; Πέφτω μέσα;
Δεν θα έλεγα ότι το κλίμα κατά την διάρκεια της φωτογράφησης ήταν βαρύ. Υπάρχει πολύ συγκέντρωση. Και από εμένα και από τις γυναίκες. Στην ατμόσφαιρα των φωτογραφήσεων υπήρχε και κάτι πολύ ήσυχο. Σχεδόν γαλήνιο. Ακούγεται μόνο το κλικ της κάμερας. Και κάποιες οδηγίες όταν θέλω να αλλάξει κάτι. Προσπαθώ να είμαι αποστασιοποιημένος εκείνη τη στιγμή. Αλλιώς δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να πατήσω το κλικ. Το κλίμα ήταν βαρύ στην πρώτη συνάντηση με κάποιες από τις κοπέλες. Οι ιστορίες τους ήταν συγκινητικές. Συγκλονιστικές. Το σημαντικό είναι ότι αυτές οι γυναίκες ήθελαν να μιλήσουν για τη βία που έχουν υποστεί μόνο και μόνο γιατί είναι γυναίκες.
Δέχτηκες αντιδράσεις για αυτές τις φωτογραφίες; Τις βρήκε κάποιος πολύ “σκληρές” για να περνούν μπροστά από τα μάτια του με την ταχύτητα ενός σκρολ;
Οι περισσότερες αντιδράσεις του κόσμου ήταν θετικές μπορώ να πω. Ειδικά το γυναικείο κοινό μου έστειλε πολύ όμορφα μηνύματα για το θέμα και το τρόπο αποτύπωσης . Το τραγικό είναι ότι τα social media κατεβάζουν αυτόματα φωτογραφίες όπου φαίνονται γυναικείες θηλές. Και λέω τραγικό γιατί για κάποιο λόγο το γυναικείο σώμα παραμένει ταμπού στην εποχή μας ειδικά αν σκεφτούμε την υποκρισία όταν βλέπουμε καθημερινά αντρικές θηλές και σώματα γυμνασμένα κάνοντας σκρολ! Στην αρχή λοιπόν είχα θέμα με τον αλγόριθμο. Ήθελα πολύ να ανέβουν αυτές οι φωτογραφίες στον λογαριασμό μου. Χωρίς να πρέπει να θολώσω ή να επεξεργαστώ με τέτοιο τρόπο το στήθος προκειμένου να μείνουν online στους λογαριασμούς μου. Αυτό που θέλω να πω με τις φωτογραφίες είναι πολύ συγκεκριμένο. Θυμώνω λοιπόν που ένας αλγόριθμος λογοκρίνει τί είναι σωστό και τί όχι για να γίνει ανάρτηση. Ειδικά μέσα στην καραντίνα, που όλα ήταν κλειστά, τα social ήταν ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσω θέματα που με απασχολούσαν .
Δεν με χωράει ο τόπος, όταν το να είσαι διαφορετικός είναι έγκλημα και πρέπει να τιμωρείσαι γι’ αυτό. Δεν με χωράει ο τόπος , όταν δεν ζω ελεύθερος! Δεν με χωράει ο τόπος, όσο υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν like στην Λατινοπούλου, δεν με χωράει ο τόπος , όσο δεν υπάρχει σοβαρή αντιπολίτευση.
Αλήθεια πώς υφίσταται ένας καλλιτέχνης στον πλανήτη Ελλάδα; Νιώθεις ποτέ να μη σε χωράει ο τόπος;
Η αλήθεια είναι ότι ρωτάς έναν άνθρωπο που ψάχνει συνεχώς τρόπους να φύγει από αυτή τη χώρα. Η Ελλάδα είναι ένας ιδανικός τόπος για να κάνει κανείς διακοπές. Όμορφο μπλε, θάλασσα, καλοκαίρι, ήλιος, μαύρισμα, υπέροχο φαγητό, κρασί. Έχουμε φροντίσει τόσο πολύ τον τουρισμό. Και έχουμε μείνει μόνο εκεί. Για έναν καλλιτέχνη η Ελλάδα είναι σίγουρα απαγορευτική. Το να είσαι καλλιτέχνης για πολλούς ακόμα σε αυτήν τη χώρα θεωρείται χόμπι. Όχι επάγγελμα. Από αυτό και μόνο καταλαβαίνεις. Συνειδητοποιείς ότι το κράτος και οι πολιτικοί δεν ενδιαφέρονται, απαξιώνουν τους καλλιτέχνες. Πάρε παράδειγμα τα επιδόματα εν μέσω πανδημίας που ήταν ψίχουλα. Τα μπαράκια και τα εστιατόρια ήταν ανοιχτά, τα κομμωτήρια και τα ινστιτούτα αισθητικής ήταν ανοιχτά και τα θέατρα και οι μουσικές σκηνές ήταν κλειστά είτε λειτουργούσαν με ποσόστωση. Υπάρχουν τόσοι νέοι άνθρωποι που έχουν καινούργια πράγματα να πουν και εμείς βλέπουμε ξανά τα ίδια και τα ίδια. Μερικές φορές θυμώνω με ότι συμβαίνει και με τον τρόπο που μοιράζεται η πίτα αλλά μετά σκέφτομαι ότι κάποια στιγμή θα φύγω και ότι η χώρα αυτή είναι ήδη κατεστραμμένη εδώ και δεκαετίες. Και ότι δεν θα αλλάξει. Δυστυχώς. Σίγουρα δεν με χωράει ο τόπος με τόση αστυνομία, σίγουρα δεν με χωράει ο τόπος όταν καίγονται σπίτια, ζώα και δάση και όταν βλέπω ότι το κράτος δεν κάνει τίποτα για να μας προστατεύσει. Πώς γίνεται να με χωράει ένας τόπος που το κράτος δεν είναι μαζί μου; Σίγουρα δεν με χωράει ο τόπος όταν βιάζονται παιδιά, άνδρες και γυναίκες. Δεν με χωράει ο τόπος, όταν περιορίζομαι στα τετραγωνικά του σπιτιού μου, ενώ συνωστίζεται κόσμος σε πλατείες και μαγαζιά . Δεν με χωράει ο τόπος όταν η μόνη βοήθεια της εκκλησίας είναι να σπέρνει το μίσος και τη διχόνοια. Δεν με χωράει ο τόπος, όταν το να είσαι διαφορετικός είναι έγκλημα και πρέπει να τιμωρείσαι γι’ αυτό. Δεν με χωράει ο τόπος , όταν δεν ζω ελεύθερος! Δεν με χωράει ο τόπος, όσο υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν like στην Λατινοπούλου, δεν με χωράει ο τόπος , όσο δεν υπάρχει σοβαρή αντιπολίτευση. Δεν με χωράει ο τόπος, όσο δεν εμπιστευόμαστε την επιστήμη και αρνούμαστε να βοηθήσουμε το κοινωνικό σύνολο. Και δεν θα με χωράει ο τόπος μέχρι να φτιάξουμε μαζί έναν κόσμο με αγάπη και σεβασμό ο ένας για τον άλλον.
Έχεις ζήσει σε Αθήνα και Νέα Υόρκη, αλλά η καταγωγή σου είναι από την Κεφαλονιά. Πώς νιώθεις όταν επιστρέφεις σε αυτή;
Όταν έχεις γεννηθεί και έχεις μεγαλώσει σε ένα νησί , όπως καταλαβαίνεις η ζωή δεν είναι τόσο εύκολη. Οι επιλογές και τα πράγματα που έχεις να κάνεις είναι πολύ περιορισμένα. Όσο είσαι ακόμα μικρός δεν το καταλαβαίνεις και τόσο αλλά μεγαλώνοντας έρχεσαι αντιμέτωπος με πολλά ζητήματα . Μετά την Αθήνα και πόσο μάλλον μετά την Νέα Υόρκη η μόνιμη επιστροφή στο νησί για εμένα είναι κάτι το οποίο δεν υπάρχει στα πλάνα μου. Οπότε το να πηγαίνω εκεί για διακοπές, να βλέπω φίλους και την οικογένεια συνδυάζεται με μέρες χαλάρωσης, ξεγνοιασιάς και ζεστασιάς. Ο πατέρας μου, τα τελευταία χρόνια έχει πάρει το μοναδικό μαγαζί του χωριού του, στα Κομιτάτα, ένα παραδοσιακό καφενείο στην μέση του πουθενά, που μαζεύει κάθε καλοκαίρι φίλους από όλα τα μέρη του κόσμου. Αυτή η συνάντηση για εμένα είναι ευτυχία. Τόσα αγαπημένα πρόσωπα, γέλια, κουβέντες. Κάθε χρόνο αυτή η συνάντηση είναι το πιο ωραίο ραντεβού με τη χαρά.
Τι έχουμε να περιμένουμε από μελλοντικές σου δουλειές;
Θα ήθελα σίγουρα να ολοκληρώσω το “Femicide” και να πραγματοποιηθεί μια έκθεση με την νέα σεζόν. Θέλω να κάνω μια ολοκληρωμένη πρόταση, να βρω χώρο, να γίνουν οι εκτυπώσεις και να επικοινωνήσω αυτό το θέμα με τον κόσμο . Θα ήθελα πολύ η έκθεση αυτή να ταξιδέψει και εκτός συνόρων γιατί το πρόβλημα τον γυναικοκτονιών είναι παγκόσμιο. Παράλληλα συνεχίζω να τραβάω πορτρέτα για το Portfolio μου από πρόσωπα που με ενδιαφέρουν φωτογραφικά. Ετοιμάζω και κάποιες φωτογραφίσεις για θεατρικές παραστάσεις, αν τα πράγματα πάνε καλά και τα θέατρα είναι ανοιχτά . Τους τελευταίους μήνες δουλεύω σε μια εταιρία digital marketing σαν φωτογράφος, content creator, και social media manager. Δημιουργώ μέσα σε ένα πιο εμπορικό τοπίο και προσπαθώ με τις φωτογραφίες μου να δώσω μιαν άλλη οπτική.
