Συνάντησα τον Ίαν Καραγιαννίδη, Κυριακή απόγευμα στα ανησυχητικά ήσυχα Εξάρχεια (οι Αθηναίοι μάλλον είχαν ξεχυθεί προς τα Νότια), στα οποία ο ίδιος είχε μετακομίσει την ακριβώς προηγούμενη ημέρα από τον Νέο Κόσμο όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε.

Ξεκινάμε τη συζήτησή μας με εκείνον να μου λέει πως από τότε που θυμάται τον εαυτό του, δεν συμβάδιζε με τα κοινωνικά στερεότυπα. «Από το νήπιο φορούσα ό,τι ήθελα και κουρευόμουν όπως ήθελα. Δεν μου άρεσε ας πούμε να φοράω ροζ, ούτε να έχω μακριά μαλλιά, και ευτυχώς οι γονείς μου δεν μου επέβαλλαν πράγματα που δεν ήθελα. Έκανα παρέα μόνο με αγόρια και αγαπούσα το ποδόσφαιρο». Για τη σεξουαλικότητά του άρχισε να καταλαβαίνει κάποια πράγματα κάπου στην τετάρτη δημοτικού, από crushes που είχε με τις δασκάλες του. Με την ταυτότητα φύλου του, από την άλλη, δεν χρειάστηκε να βιώσει κάποια συνειδητοποίηση: «πάντα ένιωθα αγοράκι», μου εξηγεί.

Στην εφηβεία άρχισε το πράγμα να γίνεται πιο περίπλοκο, αφού το σώμα του άρχισε να αλλάζει. Απέκτησε ξαφνικά στήθος και περίοδο και συστήθηκε για πρώτη φορά με μια δυσφορία που δεν είχε ξαναβιώσει: αυτή με το σώμα του. «Δεν περνούσα καλά, αλλά δεν μπορούσα να το προσδιορίσω, γιατί δεν είχα επαφή με κανένα τρανς άτομο. Πίστευα πως ήμουν το μόνο πλάσμα στον κόσμο που βιώνει κάτι τέτοιο. Ένιωθα πάρα πολύ άβολα, ειδικά με το στήθος μου. Πάντα το έκρυβα, σταύρωνα τα χέρια μου μπροστά του, για να μη φαίνεται, φορούσα φαρδιές μπλούζες, δεν πήγαινα για μπάνιο στη θάλασσα, δεν μπορούσα να κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Πράγματα που για εσένα μπορεί να είναι αυτονόητα, για εμένα ήταν τεράστια».

Στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου, αυτό που συνέβαινε μέσα του απέκτησε όνομα: τρανς κατάσταση και όχι απλώς δεν ήταν ο μόνος που βίωνε κάτι τέτοιο, αλλά η επαφή με φωτογραφίες ατόμων που μοιράζονταν την εμπειρία του transition τους, του έδωσε και έναν λόγο να ανυπομονεί και ο ίδιος να ενηλικιωθεί. Στην τρίτη γυμνασίου έκανε come out ως τρανς στους γονείς του. «Είμαι πολύ τυχερός, σε σχέση με άλλα άτομα», μου λέει. «Οι γονείς μου προφανώς και αγχώθηκαν, φοβόντουσαν ότι δεν θα έχω μια καλή ζωή, περίγυρο, δουλειά, αλλά με αποδέχτηκαν και μέχρι σήμερα έχω διαψεύσει τους φόβους τους».

Το Λύκειο είναι μια άγρια εποχή για κάθε άτομο και ρωτάω τον Ίαν αν εκείνος ήταν ευτυχισμένος σε εκείνη τη φάση της ζωής του. «Όχι, δεν ένιωθα όμως ούτε λύπη. Ουσιαστικά δεν ένιωθα τίποτα, παρά μόνο ότι το πνεύμα μου ήταν σε ένα σώμα σαν δοχείο. Αυτή είναι και η ηλικία που αρχίζουν τα φλερτ και τα λοιπά, αλλά εγώ δεν φλέρταρα, γιατί ένιωθα άβολα με το σώμα μου. Παρόλα αυτά, είχα τους φίλους μου, μου άρεσαν κορίτσια, ήμουν κοινωνικό παιδί, αλλά δεν είχα κάποια ουσιαστική ερωτική εμπειρία να μοιραστώ». Το μυαλό του Ίαν μέχρι και τα 20 του χρόνια όπου και ξεκίνησε, ήταν στη φυλομετάβασή του.

Στην Ελλάδα, για να μην αναγκαστεί ένα τρανς άτομο να βάλει πολλά χρήματα από την τσέπη του στη διαδικασία της φυλομετάβασης, είναι αναγκασμένο να δίνει το παρών σε ραντεβού με διορισμένο από το κράτος ψυχίατρο, μέχρι εκείνος να του δώσει ένα χαρτί που να πιστοποιεί πως είναι ψυχικά υγιής και μπορεί να περάσει στην ορμονοθεραπεία. Για τον Ίαν αυτή είναι μια αχρείαστη, αλλά και άχρηστη διαδικασία. «Δεν μπορώ να δεχτώ ότι εσύ μπορείς να δώσεις σε εμένα το ΟΚ να ξεκινήσω την ορμονοθεραπεία μου», μου εξηγεί, αναλύοντάς μου τις ατελείωτες αναμονές, αλλά και τα παντελώς αχρείαστα ραντεβού των 15’ λεπτών που έκανε με τον ψυχίατρο, για να πάρει εν τέλει το χαρτί στους επτά μήνες. Και σε αυτό δηλώνει τυχερός, αφού το επτάμηνο είναι ένα εξαιρετικά μικρό διάστημα, σε σχέση με άλλες περιπτώσεις που τρανς άτομα χρειάστηκε να παίζουν το θέατρο του παραλόγου με τον ψυχίατρο του δημοσίου για πολύ μεγαλύτερα διαστήματα. Τον ρωτάω αν του φάνηκε χρήσιμη σε κάποιο σημείο αυτή η επαφή με τον ψυχίατρο, και είναι κάθετος πως όχι, νιώθοντας ούτως ή άλλως ικανοποιημένος από την ψυχοθεραπεία που έκανε ούτως ή άλλως από μόνος του παράλληλα.

Μετά το χαρτί του ψυχιάτρου ξεκίνησε η ορμονοθεραπεία, σε συνεργασία με ενδοκρινολόγο. Εκεί τα πράγματα ήταν εμφανώς καλύτερα, μιας και όπως μου λέει, οι ενδοκρινολόγοι είναι πολύ πιο εκπαιδευμένοι στο ζήτημα. «Με τον ενδοκρινολόγο ένιωθα πολύ καλά», μου λέει. «Δεν υπήρχε mingendering, γιατί είναι συνηθισμένοι σε τέτοια περιστατικά και ευτυχώς εκπαιδευμένοι». Για τις αλλαγές που έρχονται με την ορμονοθεραπεία μου εξηγεί πως πρόκειται για αλλαγές που περιμένει κανείς, είναι προετοιμασμένος για αυτές και τις χαίρεται. «Το transition είναι ένα ταξίδι που δεν τελειώνει ποτέ. Ένα τρανς άτομο μπορεί να μην κάνει καν ορμονοθεραπεία, ή μπορεί να κάνει και να τη σταματήσει όταν δει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Εγώ μάλλον θα τη συνεχίσω για όλη μου τη ζωή».

Τον ρωτάω αν υπήρξε κάποια πολύ δυνατή στιγμή στο ταξίδι της φυλομετάβασης. «Όταν μετά το χειρουργείο μου για αφαίρεση και πλαστική στήθους, ο γιατρός μου έβγαλε τις γάζες και κοιτάχτηκα για πρώτη φορά στον καθρέφτη», μου απαντάει, αν και ακόμα και αυτή δεν ήταν τόσο στιγμή χαράς, ένα λεπτό βαθιάς ικανοποίησης μετά από χρόνια δυσφορίας, αλλά μια συνειδητοποίηση ότι έτσι θα έπρεπε να ήταν πάντα. Σε κάθε περίπτωση, οφείλει να παραδεχτεί πως «πήγα για μπάνιο επιτέλους χωρίς μπλούζα. Αυτό ήταν μια ωραία στιγμή, όπως και το να μπορώ να αράζω στο σπίτι χωρίς μπλούζα ή το να βγαίνω από το μπάνιο με την πετσέτα δεμένη στη μέση. Μπορεί να ακούγονται μικρά αυτά τα πράγματα, αλλά για εμένα είναι μεγάλα». Με έναν τρόπο, θεωρεί τη δυνατότητά του αυτή, το να μπορεί να βγάλει την μπλούζα του με το σπίτι γεμάτο με φίλους, ένα προνόμιο, που προσπαθεί να μην εκμεταλλεύεται.

Γυρνάω τη συζήτηση λίγο πριν, στη φράση «έχω διαψεύσει τους φόβους των γονιών μου» και τον ρωτάω με ποιο τρόπο το έκανε αυτό. «Έχω φίλους, είχα σχέσεις, τώρα είμαι σε σχέση, εργάζομαι ως καθηγητής αγγλικών σε ένα φροντιστήριο. Είμαι και πάλι από τους τυχερούς, γιατί δεν είναι εύκολο το να προσληφθείς ως τρανς άτομο, ειδικά αν δεν έχεις αλλάξει τα χαρτιά σου». Ο Ίαν, σε αντίθεση με άλλα τρανς άτομα, δεν έχει ζήσει άβολες καταστάσεις σε κοινωνικές περιστάσεις, αλλά αντίθετα έχει ζήσει θερμές στιγμές με μαθητές και συναδέλφους του. «Έχω φίλους από τον cis straight κόσμο από τους οποίους έχω δεχτεί τεράστια αποδοχή. Είναι λίγο παγίδα αυτό, γιατί ενώ έτσι θα έπρεπε να είναι, τελικά δεν είναι και αυτό σου προκαλεί μια ανακούφιση. Αλλά δεν θα έπρεπε ρε γαμώτο».

Ο Ίαν θεωρεί πως η ζωή για τους τρανς άντρες δυστυχώς είναι πιο εύκολη από ό,τι για τις τρανς θηλυκότητες. «Οι τρανς θηλυκότητες που έχω φίλες και φίλα πολλές φορές ζουν δύσκολες καταστάσεις, χωρίς εργασία, εισόδημα, ασφάλεια. Είναι σαν να είναι αόρατες, αλλά ορατές, σε πολύ συγκεκριμένα πράγματα και καταστάσεις. Για τους τρανς άντρες, θεωρώ ότι το μεγαλύτερο ποσοστό είναι σε καλύτερη μοίρα κοινωνικά από τις τρανς θηλυκότητες».

Ιστορικά, η συζήτηση της ηλικίας και της συνειδητοποίησης και του come out καταναλώνει πολύ φαιά ουσία και ενέργεια από όσους ούτως ή άλλως δεν έχουν σκοπό να δεχτούν τα τρανς άτομα. Ο Ίαν θεωρεί ως η ηλικία δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο. «Η τρανς κατάσταση είναι κάτι πολύ προσωπικό και κάτι που απλώς νιώθεις. Δεν έχει καμία σημασία το αν θα ξεκινήσεις το transition στα 18, στα 30, στα 40 ή στα 50. Αυτό που έχει σημασία είναι να μην είσαι πια καταπιεσμένος, είτε από την οικογένειά σου είτε από την κοινωνία. Ένα μεγάλο λάθος που κάνουν οι γονείς είναι το ότι δεν ακούν τα παιδιά τους. Και οι δικοί μου δεν άκουγαν. Στο come out μου μού έλεγαν ‘είσαι 15 χρονών, δεν έχεις ιδέα από τη ζωή’. Πράγματι, δεν είχα ιδέα από τη ζωή, αλλά είχα ιδέα από το σώμα μου. Από εκείνη την ηλικία μέχρι και σήμερα, στα 24 μου, δεν έχει αλλάξει τίποτα».

Τον ρωτάω αν η αποδοχή των γονιών είναι θεμέλιος λίθος στη ζωή που χτίζει έπειτα ένα τρανς άτομο. «Είναι σημαντική η στήριξη των γονιών και όσο και να λέμε δεν με νοιάζει, πάντα υπάρχει το θα ήθελα να έχω την αποδοχή τους. Αλλά είναι λυπηρό αυτό. Και είναι λυπηρό το ότι φέρνεις ένα παιδί στον κόσμο με όλες τις δικές σου προβολές πάνω σε αυτό. Αλλά είναι κάτι πολύ σημαντικό το οποίο όταν το έχεις θεωρείσαι τυχερός», μου απαντάει.

Συζητάμε για ένα πρόσφατο περιστατικό bullying ενός γκρουπ παιδιών σχολείου στον Πειραιά, ενάντια σε μια τρανς γυναίκα που απλώς περνούσε έξω από το σχολείο, αλλά και τον καθηγητή τους, που το μόνο πράγμα που είχε να πει είναι ένα «παιδιά είναι, μη δίνετε σημασία, κύριέ μου». To misgendering δεν είναι απλώς άκομψο, είναι προσβλητικό. «Όλα τα τρανς άτομα έχουν βιώσει αυτή την άθλια συνθήκη. Προσωπικά, πριν ξεκινήσω την ορμονοθεραπεία, που με βοήθησε πολύ να έχω εμφανή χαρακτηριστικά, προσπαθούσα με άλλα μέσα να δηλώσω το φύλο μου, με το κούρεμά μου ή με τον τρόπο που υπήρχα στον χώρο. Δεν γίνεται εγώ να κάνω την προσπάθειά μου και εσύ να μου κάνεις ωραιότατο misgendering. Νιώθω ότι έχεις καταστρέψει όλη μου την προσπάθεια. Το misgendering μπορεί να σε κάνει κομμάτια, είναι πολύ βίαιο και δεν μπορείς να το νιώσεις στο 100% αν δεν το έχεις βιώσει. Μου έχουν κάνει και ένιωσα όχι απλώς να μου χαλάει ολόκληρη μέρα, αλλά όλη τη βδομάδα».

Μου εξηγεί τη δική του στάση στα πράγματα. Πως όλες οι γλώσσες είναι πολύ πλούσιες, και πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φράσεις που δεν έχουν να κάνουν με το φύλο. Δεν είναι τόσο δύσκολο. Θυμάται την τελευταία φορά που του έκαναν misgendering. «Πριν ενάμιση χρόνο, σε ένα μπαρ στην Ακρόπολη, είχα πάει για ένα ποτό με την τότε σύντροφό μου και η κοπέλα που σέρβιρε μας ρωτάει ‘τι θα πάρετε, κορίτσια;’. το misgendering είναι trigger. Γιατί όταν έχεις περάσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής σου, ακούγοντας πράγματα που δεν θες, όταν παίρνεις την απόφαση ότι από εδώ και πέρα θα ακούς μόνο όσα θες, ένα τέτοιο περιστατικό σε πάει πίσω. Σου έρχονται όλα σαν throwback.»

Με αφορμή το γεγονός ότι η συνέντευξη θα ανέβει σήμερα, Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, Αμφιφοβίας και Τρανσφοβίας, έχω την απορία τι αξία έχουν για εκείνον τέτοιες ημέρες. «Τους δίνω αξία», μου απαντάει. «Η μέρα μου είναι πάντα πιο βαριά όταν έχει να κάνει με τρανς ορατότητα και τρανς μνήμη. Αυτές οι μέρες είναι ευκαιρίες για να γινόμαστε περισσότερο ορατοί και ανοίξουμε εκ νέου μια συζήτηση γύρω από αυτό. Πάντα βέβαια προσπαθούμε, αλλά αυτές οι μέρες είναι μια καλή αφορμή».

*Στο τέλος της συζήτησής μας, νιώθοντας αρκετά ανήσυχη, τον ρωτάω αν υπήρξα με κάποιο τρόπο προσβλητική. Σχεδόν τον παρακάλεσα να μου πει τα SOS λάθη που θα μπορούσα να έχω αποφύγει. Μου είπε πως καλό είναι να μη ρωτάμε τρανς άτομα για το dead name τους (είναι, μου είπε, μια άχρηστη πληροφορία), αλλά και λεπτομέρειες για τις εγχειρήσεις τους, top ή bottom. Α, και πως λέξεις όπως «γυναικείο» ή «αντρικό» μπορούν να αποφεύγονται γιατί διαιωνίζουν αυτό το δίπολο. «Καλύτερα να ρωτάς με βάση την ανατομία», μου εξήγησε. Ένιωσα τυχερή, γιατί είχα απέναντί μου ένα πλάσμα που θα μπορούσε να μου πει με τον πιο απλό τρόπο ένα «είσαι χαζή», χαμογελώντας, και να του πω και ευχαριστώ.