Άμα σου πω “Γιάννης Δαλιανίδης”, ξέρω. Θα σκεφτείς “Ρετιρέ”, θα σκεφτείς “βίντεο”, θα σκεφτείς “Βασικά”, και “Έλα να Γυμνωθούμε Ντάρλινγκ”, και “Χιλιάρες Μηχανές με Θάνατο”. Κι αυτά όλα θα τα σκεφτείς με το δίκιο σου, όμως αυτό θα ‘ναι άδικο.
Βλέπεις, αυτό είναι που ‘μεινε στον αφρό. Οι (με το μπαρδόν κιόλας) μπούρδες! Όμως ο Δαλιανίδης δεν ήταν μόνο βιντεοκασέτα και νευρική, μικρομεσαία τηλεόραση. Ο Δαλιανίδης υπήρξε σκηνοθέτης ταινιών που ζούνε σήμερα στον πάνθεο του ελληνικού σινεμά, και σειρών που έχτισαν την καλή ελληνική τηλεόραση. Εδώ από κάτω, σου ‘χω 8 απ’ τις πρώτες. Κι άλλες 2 απ’ τις δεύτερες.
1. Το Κοροϊδάκι της Δεσποινίδος
Ένας Ηλιόπουλος απόλαυση (ως συνήθως), μια Καρέζη πεισματάρα και δροσερή (ως συνήθως), ένας Παπαγιαννόπουλος πατέρας φωνακλάς κι αφεντικός (ως συνήθως!). Ο Δαλιανίδης παίρνει τις καλύτερες συνήθειες του ασπρόμαυρου ελληνικού σινεμά, και φτιάχνει μια ταινία για ένα χρυσόψαρο που έβαλε στη θέση της μια γατούλα. Κι έπειτα ο Μάνος έβαλε μουσική και στίχο…
2. Ζητείται Ψεύτης
Ο Δαλιανίδης διασκευάζει με όρεξη το έτσι κι αλλιώς πολύ ορεξάτο θεατρικό του Δημήτρη Ψαθά. Ρεσιτάλ ερμηνείας του “Ψευτοθόδωρου” Ηλιόπουλου, κι ο Παντελής Ζερβός στον πιο άτιμο ρόλο της μεγάλης του καριέρας. Αν η πολιτική είναι μια μάχη εντυπώσεων, τότε ο ψεύτης χαίρεται. Ίσως μόνο τον πρώτο χρόνο, αλλά χαίρεται!
3. Ο Ατσίδας
Η άτυπη ασπρόμαυρη τριλογία Δαλιανίδη – Ηλιόπουλου, κλείνει ίσως με την καλύτερη ταινία από τις τρεις. Δυο υποψήφιοι γαμπροί, κι ένα σπουδαίο σύστημα. “Στρίβειν δια του αρραβώνος“, αλλά μονάχα όταν μιλάμε για τις αδερφές των άλλων. Για τις δικές μας, άλλη συζήτηση! Εκπληκτική ανάλυση του υποψήφιου γαμπρού απ’ το Ντίνο (“Αν είναι κακός, τότε αποκλείεται να ‘ναι καλός!“), κι ο Θρασύβουλας (Βέγγος) φιλόσοφος, να υποστηρίζει πως τελικά: “Όλα είναι ατμός!“.
4. Νόμος 4000
Ακροβατεί με ρίσκο πάνω απ’ το μελόδραμα, όμως δεν πέφτει. Κρατιέται στο ύψος του, και παίζει μ’ ένα νόμο που δεν είχε εξ αρχής κανένα ύψος. Τεντιμπόηδες, γιαούρτια, νεολαία και καθηγητές σε μόνιμη κόντρα, σοβαροφάνεια και τσάμπα μαγκιά, δημόσια διαπόμπευση και δράμα πίσω από κλειστές πόρτες. Ο Δαλιανίδης αγκαλιάζει όλους τους χαρακτήρες του, και ταυτόχρονα περνάει την κοινωνία του ’60 από ‘να νυστέρι που σήμερα, θα του χάριζε τη στάμπα του καλλιτέχνη! Γνώμη μου, πάντα.
5. Ξύπνα Βασίλη
Μες στη μέση της “επταετίας”, ο άνθρωπος που χρόνια μετά θα γίνει σκηνοθέτης της βιντεοκασέτας, γυρίζει ίσως την πιο θαρραλέα πολιτική ταινία τους ελληνικού κινηματογράφου. Ανθρωπάκια που φοβούνται να σηκώσουν το κεφάλι, επαναστάτες της κωλοτούμπας, η δεξιά κι η αριστερά καταπέφτουν για χάρη της πιο απλής διαπίστωσης: αν ο άνθρωπος δεν είναι αγνός και ντόμπρος, οι ιδέες είναι σκέτα φούμαρα. Σκέτη φαμφάρα, ποιητή μου…
6. Η Χαρτοπαίχτρα
Η Βλαχοπούλου, ο Κωνσταντάρας, η Χλόη Λιάσκου κι ο Βουτσάς, σε μια ταινία που παραπατάει επιτηδευμένα απ’ την κλασική κωμωδία στο ελαφρύ δράμα. Καταπιάνεται με τον εθισμό χωρίς να τον υποτιμά, και γελάει χωρίς να χλευάζει τον εθισμένο. Με μια Λίλη Παπαγιάννη σκέτη γοητεία, με μια Σαπφώ Νοταρά σκέτη απόλαυση, με την παράσταση ωστόσο “κλοπιμαίο” του κλεφτοκοτά Νικήτα Πλατή και του παπατζή Νίκου Φέρμα.
7. Χωρίς Ταυτότητα
Ο “Έλληνας Ζωρζ Σιμενόν”, ο Γιάννης Μαρής του αστυνόμου Μπέκα, υπογράφει το μυθιστόρημα και το σενάριο που έμελλε να γίνει μια απ’ τις πιο αξιόλογες “αστυνομικές” ιστορίες του σινεμά της Ελλάδας. Κι ο Δαλιανίδης διαχειρίζεται το εύστοχο καστ (Αλεξανδράκης, Ρηγόπουλος, Λάσκαρη, Χρονοπούλου) πότε θυμίζοντας αμερικάνικο νουάρ, και πότε… ελληνικές διακοπές του Χίτσκοκ!
8. Τέντυ Μπόι Αγάπη μου
Μια απ’ τις καλύτερες “άγνωστες” κωμωδίες του Βουτσά, είναι μια δουλειά με έξοχο ρυθμό, με (πολύ) καλογραμμένο σενάριο (πάνω σε μια κλισέ ιστορία για τα δεδομένα της εποχής), μα πάνω απ’ όλα, με την πιο αεράτη ζωή Λάσκαρη που είδε ποτέ το πανί, σε ο,τι χρώμα. Ζωίτσα… τα ρέστα μου!
+1. Λούνα Παρκ
Όταν έσκασε μύτη στην Ελλάδα η τηλεόραση, ο Δαλιανίδης βρήκε ευκαιρία να βάλει ξανά κάτω τη δημιουργικότητά του. Κι έτσι, ήρθε στους δέκτες του κόσμου μια απ’ τις εμβληματικότερες σειρές που είδε ποτέ ο ντόπιος τηλεοπτικός αέρας. Σ’ ένα Λούνα Παρκ υπήρχαν ταυτόχρονα σκετς – επεισόδια, μουσικά σόου και τηλεπαιχνίδι, και όχι, δεν ήταν καθόλου σούπα. Ήταν ένα καλαίσθητο πανηγύρι, μες στο οποίο ο “κυρ Γιώργης” Διονύσης Παπαγιαννόπουλος τάισε το σινεματικό του μύθο και λίγο φρέσο, τηλεοπτικό επιδόρπιο.
+2. Τρίτο Στεφάνι
Η τελευταία πραγματική καλλιτεχνική δουλειά του σκηνοθέτη, έγινε ξανά στη μικρή οθόνη, και πάτησε πάνω στο πιο χαρακτηριστικό βιβλίο του συγγραφέα που τάραξε τον ελληνικό συντηρητισμό με τη ζωή του, αλλά και την ελληνική λογοτεχνία με το ταλέντο του. Το “Τρίτο Στεφάνι” της τηλεόρασης είναι ντόμπρο, κουβαλάει μεράκι, φέρει ατόφια την ψυχή που ‘κρυψε ο Ταχτσής στις σελίδες του. Και πώς αλλιώς, με τέτοια Λήδα Πρωτοψάλτη (Εκάβη), τέτοια Νένα Μεντή (Νίνα), τέτοιο πιτσιρικά Μαρκουλάκη σ’ επίδειξη ταλέντου. Και μ’ ένα απ’ τα καλύτερα τραγούδια τίτλων, στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης!
