Αν ο Σκορτσέζε αφήνει πίσω του μαφιόζους, ο Ταραντίνο ποτάμια αίμα κι ο Γούντι Άλεν ατόφια νεύρωση με υπαρξιακές απορίες, τότε ο ερωτισμός βρίσκει το δικό του μπαμπά στο πρόσωπο ενός τύπου με πλατύγυρο καπέλο και μεγαλόπρεπο ιταλικό όνομα. Ήταν ο σκηνοθέτης που μπόρεσε να πάρει αγκαλιά με την κάμερά του τον αισθησιασμό, όχι ως εικόνα αλλά ως ατμόσφαιρα. Ήταν ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, ένας Μίλο Μανάρα του κινηματογράφου.
Ήταν ο πιο σημαντικός Ιταλός της “ενδιάμεσης περιόδου”. Ο συνδετικός κρίκος των μεγάλων μετρ της Ιταλίας (Φελίνι, Αντονιόνι κ.α.) με τη γενιά της εποχής μας. Περισσότερο auteur από filmmaker, ο Μπερτολούτσι ήθελε οι ταινίες του (πολιτικές, κοινωνικές ή προσωπικές) να ‘χουν για σφραγίδα τους την ατμόσφαιρα, την ομορφιά, την αίσθηση. Και κάπως έτσι, μ’ ένα σινεμά απροσδιόριστα χαρακτηριστικό, ο τύπος έχτισε μια δική του κατηγορία αισθησιασμού πολύ συγκεκριμένου για να τον πεις “ψευτοκουλτούρα”, πολύ καλαίσθητου κι ευσεβούς για να τον πεις “πορνογράφημα”. Και να τα 5 πιο χαρακτηριστικά του δείγματα…
Υ.Γ. Τη βαθιά συγγνώμη μου στον υπέροχο “Τελευταίο Αυτοκράτορα”, στην πολιτική τοποθέτηση του “1900” και στα υπόλοιπα σπουδαία φιλμ του Ιταλού που έμειναν απ’ έξω λόγω της θεματολογίας τους που δεν εξυπηρετούσε το επιχείρημα αυτής εδώ της λίστας.
O Κομφορμίστας
H πολιτική ψυχογραφία του Αλμπέρτο Μοράβια θα δώσει την ευκαιρία στον Μπερτολούτσι για την πρώτη πολύ σημαντική ταινία της καριέρας του. Ο φασισμός που είναι μαφία, ο μαφιόζος που δεν κουβαλάει ηθικό κώδικα, ο άνθρωπος που αγκαλιάζει και πουλάει τα πάντα προκειμένου να επιπλεύσει. Ο κομφορμίστας! Και πάνω στη ζωή αυτού του τύπου, ο αρτίστας Μπερνάρντο θα βρει το χώρο για να δώσει μια ιδέα του αισθησιακού σινεμά των επόμενων εποχών του. Θα είναι η Άννα και η Τζούλια που θα χορέψουν το πρώτο παράδοξο, αισθησιακό ταγκό της μπρετολούτσιας φιλμογραφίας.
Οι Ονειροπόλοι
H πρώτη ταινία του που βρέθηκε στο δρόμο μου, ήταν κι η τελευταία του σημαντική ταινία. Ο Μπερτολούτσι ανακατεύει περίτεχνα το Μάη του ’68 με τη σεξουαλική αναγέννηση, ο νεαρός Αμερικάνος γνωρίζει το καλύτερο παράγωγο της γαλλικής κουλτούρας, κι εσύ ερωτεύεσαι για πάντα την αρτιστίκ προκλητική γοητεία της νεαρής Εύα Γκριν. Δεν ψήνομαι να χρησιμοποιώ χίπστερ μοδάτα ψευτοκουλτουριάρικα κλισέ, όμως εδώ το τσιτάτο λειτουργεί, ισχύει κι εκφράζει απόλυτα την ταινία με τον πιο λακωνικό τρόπο. Ναι, οι “Ονειροπόλοι” του Μπερτολούτσι είναι υγεία, καύλα κι επανάσταση!
Τσάι στη Σαχάρα
To πυρετικό, υπαρξιακό μυθιστόρημα του Πολ Μπόουλς βρίσκει στον Μπερτολούτσι τον κατάλληλο άνθρωπο για να το μετατρέψει από λέξεις σε εικόνες. Η αναζήτηση του αισθησιασμού για δύο “ταξιδιώτες” θα καταλήξει πιο επικίνδυνη απ’ όσο θα περίμενε κανείς. Η Αφρική, η έρημος, η ζήλια, κι ένα ζευγάρι που προσπαθεί να βρει τη φλόγα του. Η κοσμοπολίτικη φωτογραφία κοντράρει τις καυτές ανάσες, η εσωτερική θερμοκρασία κοντράρει την εξωτερική, και το σάουντρακ άμα το ακούσεις μια φορά δεν το ξεχνάς ποτέ!
Κλεμμένη Ομορφιά
Στο παιχνίδι που ξέρει καλύτερα απ’ τον καθένα, ο σκηνοθέτης δημιουργεί μια σεναριακή αφορμή για να μιλήσει για τα δύο αγαπημένα του (μη πολιτικά) θέματα: την ομορφιά της γυναίκας και την ομορφιά της Ιταλίας. Η αθώα, δροσερή κι ανεπιτήδευτη Λιβ Τάιλερ κάνει τα πρώτα της αβέβαια ερωτικά βήματα στο μποέμ περιβάλλον της Τοσκάνης, κι ο σκηνοθέτης παρέα με τον βιρτουόζο Τζέρεμι Άιρονς, “κλέβουν” την ομορφιά και την αφήνουν στα μάτια μας. Μίλε Γκράτσιε, μαέστρο!
Το Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι
Μια απ’ τις σημαντικότερες ταινίες στην ερωτική ζωή του κινηματογράφου (αν όχι η πιο σημαντική), έχει φαρδιά πλατιά την υπογραφή του Ιταλού μαέστρου. Μια κατηγορία για σεξουαλική κακοποίηση, δείχνει καταδικαστικά το αποτύπωμα του Ιταλού μαέστρου. Πόσο κοστίζει ένα διαμάντι της τέχνης; Λοιπόν αν θες τη γνώμη μου, καμιά ταινία, καμιά σκηνή και καμιά τέχνη δεν αξίζουν τον εξευτελισμό (δημόσιο ή εσωτερικό) ενός ανθρώπου. Κι έτσι, για σήμερα από μένα κράτα μονάχα τούτο: Το “Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι” χόρεψε το πιο όμορφο μεθυσμένο ταγκό που είδε ποτέ η μεγάλη οθόνη:
