Την προδοσία πολλοί αγάπησαν. Τον προδότη κανείς!

Μια πρόχειρη ματιά στην ανθρώπινη ιστορία αρκεί για να καταλάβει κανείς ότι το να πουλάς τα πιστεύω, τις αγάπες, τα ιδανικά και τους ανθρώπους σου είναι ένα απ’ τα πιο κλασικά κι αγαπημένα ανθρώπινα επαγγέλματα. 

Η λίστα με τους προδότες λοιπόν είναι τεράστια, όμως αξίζουν στ’ αλήθεια τη θέση τους όλοι όσοι βρίσκονται εκεί μέσα; Μεγάλη συζήτηση. Κι ας την αρχίσουμε, με τέσσερις ΚΛΑΣΙΚΕΣ περιπτώσεις που ίσως και να μην την αξίζουν…

Βρούτος

Μπορεί ο Δάντης να τον έριξε στα χειρότερα βάθη της κολάσεώς του, όμως στην πραγματικότητα ο Βρούτος δεν ήταν ένα διπρόσωπο ματαιόδοξο καθίκι. Ήταν ένας άνθρωπος που βρέθηκε μπροστά σ’ ένα δύσκολο δίλημμα. Ή θα προειδοποιούσε τον “πατέρα” Καίσαρα προδίδοντας τον φίλο και κουνιάδο του, τον Κάσσιο, ή θα ακολουθούσε τον Κάσσιο, προδίδοντας τον άρχοντα της Ρώμης. Ο Βρούτος λοιπόν πήρε την απόφασή του (κατά πώς λέει ο Σαίξπηρ) με πολιτικά κριτήρια. Δηλαδή, αποφάσισε να συμμετάσχει στη δολοφονία του ανθρώπου που είχε αναγορευτεί δικτάτορας και καταπατούσε ευθέως την (έστω και “συγκλητικής μορφής”) ρωμαϊκή δημοκρατία. Το ιστορικό ερώτημα λοιπόν είναι καθαρό:

Αυτόν που σκότωσε το δικτάτορα παρόλο που ήταν φίλοι, τον λέμε προδότη. Αν έσωζε το δικτάτορα επειδή ήταν φίλοι, πώς θα τον λέγαμε;

 

Ιούδας ο Ισκαριώτης

Αν δεχτούμε ως αληθινά τα γεγονότα της Καινής Διαθήκης, ο Ιούδας πρόδωσε. Όμως γιατί πρόδωσε; Εδώ το πράγμα γίνεται λίγο παράξενο. Τα Ευαγγέλια δεν καταπιάνονται με τα κίνητρα του μαθητή (πέρα από ένα γενικό “τον κατέλαβε ο σατανάς”!), κι αυτό αφήνει ανοιχτή την πόρτα για να μπουκάρουμε υποθέτοντας όσο μας αρέσει. Όσο πιθανή είναι δηλαδή η χριστιανική παράδοση που θέλει τον Ιούδα φανατισμένο ζηλωτή, άλλο τόσο πιθανή ενδέχεται να είναι κι η λογοτεχνική άποψη του Καζαντζάκη (που πατάει πάνω στο περίφημο “Ευαγγέλιο του Ιούδα”) και υποστηρίζει πως ο Ιούδας έδωσε το διάσημο “φιλί” του μετά από υπόδειξη του ίδιου του Ιησού, για να μπορέσει το “σχέδιο” να ολοκληρωθεί. Ότι δηλαδή δεν ήταν ο χειρότερος, αλλά μάλλον ο πιο πιστός Του μαθητής. Ποιος μπορεί να το αποκλείσει;

 

Πρίγκιπας Ιωάννης (ο Ακτήμονας)

Θυμάσαι τον κακό βασιλιά της Αγγλίας που τονε πολεμούσε ο Ρομπέν; Ε, κι εμένα μ’ άρεσε κάργα εκείνη η ιστορία, όμως η πραγματικότητα δεν είναι ακριβώς έτσι. Ο Ιωάννης έμεινε στην ιστορία με το παρατσούκλι πιπίλας “Ακτήμων”. Γιατί; Διότι όταν ο μπαμπάς Ερρίκος μοίραζε γη στους γιούς του, για το 4ο παιδί τι περίσσεψε; Τίποτα. ΤΙΠΟΤΑ. Ούτε μποστάνι! Ύστερα ήρθε στα πράγματα ο Ριχάρδος, αλλά το Γιαννάκη πάλι τον είχανε στη φάπα. Τον έπαψε από διάδοχο, του απαγόρευσε για μια τριετία να μπει στην Αγγλία, ε του γύρισε και του άλλου το μυαλό κι άρχισε τις λαμογιές. Που δηλαδή σιγά τις λαμογιές: κάτι μούφες κυκλοφόρησε ότι το Ριχάρδο το φάγανε μπαμπέσικα στη σταυροφορία, και προσπαθούσε γενικά να ξαναγίνει ο διάδοχος του μεγάλου αδερφού. Κλασικό σύνδρομο “δεύτερου (τέταρτου) παιδιού”. Στην πραγματικότητα πάντως ελάχιστα άπλωσε το χέρι του ο Ακτήμων στο μέλι του αγγλικού θρόνου. Κι αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για μεσαίωνα… αθώος ο κατηγορούμενος!

(Όπως και να ‘χει Τζόνι, για μας θα είσαι πάντα ο “πιπίλας” της καρδιάς μας).

 

Τζορτζ Όργουελ

Το 2002 ο Guardian κυκλοφόρησε μια λίστα, την περίφημη “λίστα του Όργουελ”. Αυτή η λίστα γράφτηκε το 1949. Την έγραψε όντως ο συγγραφέας του “1984” για λογαριασμό της βρετανικής κυβέρνησης. Και ναι, τα ονόματα της λίστας είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό: ήταν κομμουνιστές.

Κακός χαμός! Ο Όργουελ από “σοσιαλιστής άγγελος” έγινε “σατανάς – ρουφιάνος”. Από “μαχητής της ελευθερίας” έγινε “προδότης των συντρόφων”. Πάμε ωστόσο να δούμε μερικά αδιαμφισβήτητα δεδομένα:

  • Σε αντίθεση με τη μακαρθική Αμερική, στην Αγγλία του 1949 δεν υπάρχουν μαύρες λίστες.
  • Στην Αγγλία του 1949 κανείς δεν διώκεται για τα πολιτικά πιστεύω του.
  • Στην Αγγλία του 1949 στην κυβέρνηση (στην οποία παραδίδει τη “λίστα” του ο Όργουελ) βρίσκεται το Εργατικό Κόμμα.

Τι συμβαίνει λοιπόν;

Το 1948 η κυβέρνηση της Αγγλίας δημιουργεί το IRD, ένα γραφείο “προπαγάνδας” με σκοπό να “αποκρούει” την αμερικανική και τη σοβιετική προπαγάνδα (γενικά η προπαγάνδα ήταν αγαπημένο παιχνίδι των κυβερνήσεων στον Ψυχρό Πόλεμο). Σ’ αυτό το γραφείο δουλεύει η Σίλια Κίρουαν, καλή φίλη του Όργουελ. Το IRD ψάχνει να προσλάβει “συγγραφείς”, αριστερούς (είπαμε Εργατικό Κόμμα), κι η Κίρουαν ζητάει τη γνώμη του φίλου της του συγγραφέα. Ο Όργουελ λοιπόν, έτσι κι αλλιώς αντισταλινικός μέχρι κόκκαλο, φτιάχνει μια λίστα με ανθρώπους που “δεν κάνουν για τη δουλειά”. Ποιοι δεν κάνουν; Όσοι εμπιστεύονται ακόμα την σοβιετική ψευδαίσθηση. “Προδότης” του σταλινισμού ήταν έτσι κι αλλιώς. Καθίκι, σατανάς και ρουφιάνος των συντρόφων όμως… σαν να υπερβάλουμε λιγουλάκι.