Σου λέω: “Σκέψου έναν μεγάλο Αμερικάνο σκηνοθέτη“. Ποιον σκέφτεσαι;
Λοιπόν, οι περισσότεροι άνθρωποι σ’ αυτή την ερώτηση απαντούν Σκορτσέζε, Κιούμπρικ, Γούντι Άλεν, Ταραντίνο. Και πολύ καλά κάνουν! Το πρόβλημα ωστόσο βρίσκεται στο ότι, και “10 μεγάλους σκηνοθέτες” να ζητήσεις, σχεδόν κανείς δεν θ’ απαντήσει: Σίντνεϊ Λουμέτ. Κι αυτή είναι μια τεράστια αδικία, για έναν τεράστιο σκηνοθέτη.
Επειδή λοιπόν, αυτό το κακό πρέπει να σταματήσει, το Provocateur αναλαμβάνει δράση. Ορίστε το τοπ 10 του Σίντνεϊ Λουμέτ. Ή πιο απλά, οι 10 ταινίες του που αποδεικνύουν ότι ο τύπος θα ‘πρεπε να ‘ναι για μας, ένας Σκορτσέζε του ’70!
Υ.Γ. Γιατί αν ο Μάρτιν παίρνει σε κάθε φιλμ το 100% απ’ το ταλέντο των ηθοποιών του (φημίζεται γι’ αυτό), ο Σίντνεϊ έπαιρνε το 200!
10. Before the Devil Knows You ‘re Dead
Αll star καστ και μια ιστορία που όσο εύκολα θα μπορούσε να γίνει διαμάντι, άλλο τόσο θα μπορούσε να καταλήξει σαπουνόπερα. Ο 80χρονος Λουμέτ (!) έχει την οξύτητα πνεύματος να παραδώσει ένα κύκνειο άσμα αντάξιο της μεγάλης του καριέρας. Δυο αδέρφια έχουν ανάγκη από χρήματα, μια ληστεία με στόχο το ενεχυροδανειστήριο των γονιών τους, η εμπιστοσύνη και η αγάπη σε σοβαρή αμφισβήτηση. Η ψυχραιμία έχει ήδη χαθεί…
9. The Verdict
Με πρωταγωνιστή που ισορροπεί ανάμεσα στους ντετέκτιβ των κλασικών νουάρ και τον Σκότι Φέργκιουσον του “Vertigo”, η “Ετυμηγορία” προσφέρει γι’ ακόμη μια φορά στον σκηνοθέτη το αγαπημένο του θέμα (άνθρωπος μόνος κόντρα στις πιθανότητες). Κι εκείνος με τη σειρά του, δίνει στον Πολ Νιούμαν έναν απ’ τους πιο σημαντικούς “μεσήλικους” ρόλους της “ζάμπλουτης” καριέρας του.
8. The Pawnbroker
Θεματολογικά “αντιΛουμετικός”, ο “Ενεχυροδανειστής” είναι στην πραγματικότητα ένα καθαρόαιμο ανθρωποκεντρικό δράμα κι όχι μια ταινία μαφίας και βρόμικου χρήματος. Ωστόσο ο Λουμέτ, χρησιμοποιώντας άψογα το ασπρόμαυρο φιλμ και τη μουσική, καταφέρνει να περάσει τη (δυσδιάκριτη αλλά τόσο σημαντική) προσωπική του σφραγίδα στην πρώτη αμερικάνικη ταινία που καταπιάστηκε με τ’ αποτελέσματα του ολοκαυτώματος πάνω στους επιζήσαντες. Και γι’ ακόμη μια φορά, να συλλέξει μια εξαιρετική πρωταγωνιστική ερμηνεία (Ροντ Στίγκερ).
7. Fail Safe
H σοβαρή πλευρά του “Dr. Strangelove“. Αεροπλάνα, βόμβες, μια καταλάθος εντολή επίθεσης κι ένα πιθανό casus belli. Θα μπορέσουν τα επιτελεία που φτιάχτηκαν για πόλεμο, να τον αποφύγουν; Μια απ’ τις καλύτερες (και λιγότερο γνωστές) αντιπολεμικές ταινίες, μ’ έναν κλασικά δυνατό Χένρι Φόντα και τον Γουόλτερ Ματάου να δείχνει την τεράστια κλάση του και σε σοβαρούς ρόλους.
6. The Hill
Μια βρετανική φυλακή στρατιωτικών με παραβατική συμπεριφορά καταλήγει (τι παράξενο;) σκέτο κολαστήριο για τους τροφίμους. Οι Βρετανοί φύλακες χρησιμοποιούν γκεσταπίτικες πρακτικές για να “σπάσουν” τους φυλακισμένους, όμως όταν αυτές οι πρακτικές καταλήγουν σε θάνατο, ο κόμπος φτάνει στο χτένι! Ο Λουμέτ παρουσιάζει την πιο ρεαλιστική ταινία του κι αποδεικνύει την ικανότητά του να παίρνει τον καλύτερο εαυτό των ηθοποιών. Τούτος εδώ ο Σον Κόνερι μεταμορφώθηκε σε… Λόρενς Ολίβιε!
5. Murder on the Orient Express
Με λίγα λόγια, η καλύτερη μεταφορά έργου της Αγκάθα Κρίστι στο πανί. Η λιτή άποψη του σκηνοθέτη αγκάλιασε εξαίρετα το αποστασιοποιημένο πνεύμα των βιβλίων της “βασίλισσας”, η ικανότητά του στα γενικά πλάνα έδωσε βάθος στο τρένο, η αγάπη του στα γκρο πλαν έκανε απόλυτα κατανοητούς τους (πολλούς) ύποπτους – χαρακτήρες. Η καλύτερη ταινία εξιχνίασης στην ιστορία του κινηματογράφου, με τη βοήθεια φυσικά του πρώτου “σοβαρού” μεταπολεμικού Ηρακλή Πουαρό – Άλμπερτ Φίνεϊ.
4. Dog Day Afternoon
Ομάδα που κερδίζει δεν αλλάζει, κι έτσι ο Λουμέτ (μετά τον Σέρπικο, δες παρακάτω) διαλέγει ξανά Πατσίνο, αυτή τη φορά απ’ την απέναντι πλευρά του νόμου. Ένας κακομοίρης δοκιμάζει να ληστέψει την τράπεζα για να μπορέσει να κάνει αλλαγή φύλου ο δεσμός του, όμως τα κάνει (προφανώς) μαντάρα και η ληστεία καταλήγει ομηρία. Μια αληθινή ιστορία γίνεται σύμβολο της απελπισμένης μάχης του ανθρωπάκου απέναντι σ’ έναν κόσμο αδικίας και γελοιότητας. Το μόνο που αξίζει κανείς να προσθέσει είναι: “Άττικα! Άττικα! Άττικα!”.
3. Network
Ένας παρουσιαστής απολύεται. Ένας παρουσιαστής υπόσχεται ν’ αυτοκτονήσει on camera. Ένας παρουσιαστής ξεσπάει στον αέρα. Ένας παρουσιαστής αναγορεύεται σε “προφήτη” και ξαναγίνεται φίρμα. Το παιχνίδι των μίντια που θυσιάζουν το οτιδήποτε για λίγη τηλεθέαση, βρίσκει στο πρόσωπο του μάστερ Σίντνεϊ τον κατάλληλο άνθρωπο για να το ξεμπροστιάσει στη μεγάλη οθόνη του σινεμά. Και τελικά 4 Όσκαρ η ταινία, ο σκηνοθέτης έμεινε με την υποψηφιότητα. Τον κέρδισε το “Ρόκυ”…
2. Serpico
Ο χίπης αδιάφθορος αστυνομικός αρνείται να δωροδοκηθεί και “χαλάει την πιάτσα” των βρόμικων μπάτσων της Νέας Υόρκης. Πέρα από προσωπικό στιλιστικό μου πρότυπο (ομολογώ…), ο Σέρπικο γίνεται κι ένα σύμβολο τιμιότητας μέσα από μια σκηνοθεσία ιδιοφυώς ψυχρή σαν ιδρώτα στο σβέρκο, και την “τσόντα” υπέροχη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη (που ωστόσο φαίνεται ότι μπήκε εκ των υστέρων, καθώς η ταινία δεν της αφήνει χώρο). Συν τοις άλλοις, στον δεύτερο σημαντικό ρόλο της καριέρας του, ο Πατσίνο επιβεβαιώνει αυτό που ήδη είχε δείξει στον “Νονό”: ότι θα σημαδέψει μια ολόκληρη εποχή!
1. 12 Angry Men
Μόνος του και όλοι τους. Ένας εναντίον έντεκα. Ο ένορκος νούμερο 8 αποφασίζει να ξεκινήσει μια στατιστικά απίθανη, διαπραγματευτική σταυροφορία στο όνομα της αλήθειας και της ανθρώπινης ζωής. Κι ο Λουμέτ υπογράφει την πρώτη κινηματογραφική ταινία της καριέρας του, που έμελλε να είναι το αριστούργημα της ζωής του. Α, και η καλύτερη ταινία δικαστικού περιεχομένου όλων των εποχών. Πιο καλή αρχή δεν έκανε κανείς!
