Ο Νίκος Γκατσος γεννιέται το 1911, στην Ασέα Αρκαδίας. Για να ξέρεις, ο πατέρας του ήταν ο πρώτος που έφυγε από το χωριό τους, μετανάστης στην Αμερική. Πέθανε στο πλοίο και τον πέταξαν στα ψάρια στον Ατλαντικό.
Εκφραστής του ελληνικού ποιητικού υπερρεαλισμού, έγραφε στα παλιά του παπούτσια τηλεοράσεις και συνεντεύξεις. Γούσταρε να ποντάρει στο καζίνο με τον Σωτήρη Μουστάκα κυνηγώντας το τυχαίο. Το αποτέλεσμα του κυνηγιού του, το κουβέντιαζε με τον Ελύτη.
Σε μια άλλη Ελλάδα, κάπου στο 1936, ο Γκάτσος συνάντησε τον Ελύτη και για 50 χρόνια, έμειναν αχώριστοι. Βρισκόντουσαν στο ιστορικό φιλολογικό “καφενείο” του Λουμίδη και γέλαγαν γνωρίζοντας της αθανασία τους.
“Με τον Νίκο Γκάτσο συνδέθηκα και συμπορεύτηκα, επειδή κι εκείνος, πίσω από τα χαμόγελα και τις μελωδίες, είχε ακούσει τη φωνή που κηρύττει και στις παραμονές του θανάτου και πάνω από τις καταιγίδες” Ελύτης
Ο μεγάλος ποιητής, στιχουργός και αρθρογράφος ήταν και ένας σπουδαίος μεταφραστής. Λάτρευε τον Λόρκα και για τον λόγο αυτό έμαθε ισπανικά. Μετέφρασε μοναδικά τον “Ματωμένο γάμο” και απέδειξε ότι όσο καλά και αν γνώριζε την ξένη γλώσσα, τα εξαίσια ελληνικά του έφεραν αυτό το αποτέλεσμα!
Τα τραγούδια του, μελοποιήθηκαν από τους μεγαλύτερους δημιουργούς. Στίχοι γεμάτοι Ελλάδα, μίλησε για το παιδί, τον Χριστό και το μαχαίρι. Έγραψε για το φυλαχτό, το ψωμί και τον λύκο, ένωσε την παράδοση όλη. Τραγούδια με πανανθρώπινο στοιχείο!
Κολλητός του Χατζιδάκι, παρτενέρ του στο σοβαρό παιχνίδι της ποίησης. Δεύτερος πατέρας, φίλος και αδερφός της Μούσχουρη. Έγραψε το “Χάρτινο το φεγγαράκι” σε μια Ελλάδα που τραγουδούσε με πάθος το “Θέλω τα ώπα μου, θέλω τις τρέλες μου”. Οι τρείς τους έμεινα αχώριστοι, δημιουργώντας την κληρονομιά μας.
“Ο Γκάτσος επιρρέασε εμένα και όχι εγώ τον Γκάτσο. Εγώ ήμουν ο μαθητής. Είχα την τύχη να εισπράξω πολύτιμα μαθήματα, ιδίως σε μια περίοδο, μετά την απελευθέρωση, που οι συνομίλικοί του φίλοι έφυγαν στην Ευρώπη και οι δικοί μου πάλι το ίδιο. Mείναμε οι δυο μας, στο πατάρι του “Λουμίδη” ή του “Πικαντίλλυ” να μιλάμε.Τον θεωρώ τον πιο σημαντικό άνθρωπο που γνώρισα στη ζωή μου, μετά τη μητέρα μου” Μάνος Χατζιδάκις
Με ένα μόνο ποιητικό έργο, την “Αμοργό” πέρασε στην ιστορία.
“Δεν ξέρω τι θα ήταν η ποίηση χωρίς την Αμοργό” Μάνος Χατζιδάκις
Η “Αμοργός” ήταν το πιο ολοκληρωμένο ποιητικό κείμενο, στην εποχή που βγήκε. Λέγεται ότι γράφτηκε σε μια νύχτα με το σύστημα “αυτόματης γραφής”. Περιέχει βαθύτατα την ελληνική παράδοση, δεν την εκμεταλλεύεται. Συγχρώνως, περιέχει όλη την ευρωπαικη θητεία του μεσοπολέμου. Βαθιά Έλληνας και βαθιά Ευρωπαίος ήταν ο Γκάτσος.
Παρακολουθούσε τις πολιτικές εξελίξεις σε Ελλάδα και Ευρώπη, προβλέποντας το μέλλον δυσοίωνο. Πικραινόταν από την πολιτική, παρόλα αυτά δεν πίστεψε ποτέ πως η αποστολή του ποιητή μπορεί να ταυτιστεί με οποιαδήποτε ιδεολογία. Η παρουσία του υπήρξε αφοπλιστικά αθόρυβη και σιωπηλή, ειδικά τις ταραγμένες περιόδους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι στίχοι του δεν περιείχαν πολιτικές αιχμές. Το αντίθετο!
Το “Πάει καιρός” απαγορεύτηκε από τη δικτατορία. Μετά την πτώση της, το 1974 ο ποιητής θα πει:
“Ήρθε ο καιρός, ήρθε ο καιρός πάνου στου κόσμου την πληγή ήρθε ο καιρός, ήρθε ο καιρός να ξαναχτίσετε τη γη”
Ο Νίκος Γκάτσος, ήταν σπουδαίος χωρίς να κάνει φασαρία. Ήταν εκεί όταν τον έβαλε ο Θεός σημάδι, είδε τον εφιάλτη της Περσεφόνης με τη Νανά να του παίρνει τη λύπη…
