Ήμουν κάπου στην τρίτη λυκείου όταν ένας αγαπημένος καθηγητής άρχισε να μιλάει μόνος του μέσα στην τάξη, κατά την προσφιλή του συνήθεια, και κάποια από τα λόγια που έλεγε μου φάνηκαν υπερβολικά αισιόδοξα. Ίντερνετ και google δεν έπαιζε τότε (στο δικό μου σπίτι τουλάχιστον) οπότε απλώς έμεινα να θυμάμαι κάποιες σκόρπιες φράσεις από κάτι που έμοιαζε με ποίημα. Και όλη αυτή η ιστορία έμεινε εκεί.
Αρκετά χρόνια αργότερα ψάχνοντας κάποιους από τους στίχους που είχα ακούσει τότε, βρήκα το εξής:
Αν δεν καώ εγώ
Αν δεν καείς εσύ
Αν δεν καούμε εμείς
Πώς θα γενούν τα σκοτάδια λάμψη
Εκείνη τη στιγμή εισήλθα στον κόσμο του Ναζίμ Χικμέτ, του διασημότερου Τούρκου ποιητή που γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και έφυγε από τη ζωή στην Μόσχα το 1963. Εκείνη η στιγμή με ώθησε στο να γνωρίσω πολύ καλά έναν πραγματικά μεγάλο άντρα.
Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός και η επαγγελματική του μοίρα ήταν μάλλον προδιαγεγραμμένη. Αποφοίτησε από την Οθωμανική Ναυτική Σχολή και θα έκανε μια σπουδαία καριέρα αξιωματικού αν μια πλευρίτιδα δεν τον ανάγκαζε να αλλάξει τα σχέδιά του. Το 1921 αποφασίζει να συνταχθεί με τον Κεμάλ. Κατά τη διάρκεια του “Πολέμου της Ανεξαρτησίας” έρχεται σε επαφή με τα κομμουνιστικά ιδεώδη και μαθαίνει για τον Μαρξ, τον Ένγκελς και τους υπόλοιπους θεωρητικούς.
Τον Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου γίνεται διευθυντής σε σχολείο στην πόλη Μπολού όπου και θα μάθει για την Οκτωβριανή επανάσταση και γοητευμένος από αυτήν θα θελήσει να ταξιδέψει στην Σοβιετική Ένωση για να δει από κοντά όσα είχε ακούσει. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του μαθαίνει για τη δολοφονία 15 μελών του Τουρκικού Κομμουνιστκού Κόμματος, μεταξύ των οποίων και του ιδρυτή Μουσταφά Σουπχί. Φτάνοντας στη Μόσχα αρχίζει τις σπουδές του στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργατών της Ανατολής όπου έρχεται σε επαφή με εξέχοντα μέλη του πνευματικού κόσμου όπως ο Μαγιακόφσκι και διάφοροι άλλοι καλλιτέχνες.
Το 1925 επιστρέφει στην Τουρκία και συνεργάζεται ως δημοσιογράφος με τα περιοδικά «Διαφώτιση» και «Σφυροδρέπανο» τα οποία πρόσκεινται στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Τέσσερα χρόνια αργότερα και ενώ έχει ήδη φυλακιστεί πολλές φορές, εκδίδει την ποιητική συλλογή «835 στίχοι» στην οποία περιλαμβάνεται και ένα ποίημα για τους 15 εκτελεσθέντες.
Δὲ χύνουν δάκρυ
μάτια ποὺ συνηθίσαν νὰ βλέπουνε φωτιὲς
δὲ σκύβουν τὸ κεφάλι οἱ μαχητὲς
κρατᾶν ψηλὰ τ᾿ ἀστέρι
μὲ περηφάνεια
δὲν ἔχουμε καιρὸ νὰ κλαῖμε τοὺς συντρόφους
τὸ τρομερό σας ὅμως κάλεσμα
μὲς στὴ ψυχή μας
κι οἱ δεκαπέντε σας καρδιὲς
θὲ νὰ χτυπᾶνε
μαζί μας
O Χικμέτ συνδέεται με τη χώρα μας με διάφορους τρόπους. Το 1952 αφιερώνει στον Νίκο Μπελογιάννη το παρακάτω ποίημα.
Από το 1938 μέχρι το 1950 βρίσκεται έγκλειστος σε φυλακή την οποία είχε μετατρέψει σε σχολείο καθώς μάθαινε γλώσσα, λογοτεχνία και γαλλικά τους συγκρατούμενούς του. Ταυτοχρονά δεν σταματάει να γράφει ποιήματα, να κάνει μεταφράσεις ξένων έργων, να ζωγραφίζει και να φτιάχνει ξυλόγλυπτα. Ανάμεσα σε αυτά, και οι επιστολές στη γυναίκα του που έχουν τη μορφή ποιημάτων, με τίτλο «Ποιήματα των 9 και 10 μ.μ.» τα οποία και ξεφεύγουν από την τεχνοτροπία της εποχής καθώς δεν έχουν ούτε μέτρο ούτε ομοικαταληξία και αποτελούν ίσως τα πιο επαναστατικά του γραπτά.
Το 1951 καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, με το τουρκικό κράτος να επιχειρεί να τον εξαφανίσει στην ενδοχώρα, ωστόσο εκείνος αποδρά και μέσω ενός ρουμάνικου πλοίου φτάνει στην Σοβιετική Ένωση όπου τον υποδέχονται με τιμές σε αντίθεση με το τουρκικό κράτος που του αφαιρεί την υπηκοότητα. Εκεί δημοσιεύει ποιητικές συλλογές, ανεβάζει θεατρικά και ταξιδεύει σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Σε ένα από ταξίδια του γνωρίζει και τον Γιάννη Ρίτσο ο οποίος είναι εκείνος που θα μεταφράσει τα έργα του στα ελληνικά.
Αφήνει την τελευταία του πνοη μια μέρα σαν σήμερα το 1963 στην Μόσχα αφήνοντας τεράστια παρακαταθήκη για όλο τον κόσμο τα σπουδαία ποιητικά και θεατρικά του έργα που υμνούν την ελευθερία, την αγάπη προς τον συνάνθρωπο και τον διαρκή αγώνα κατά της αδικίας. Είναι ένας από τους κορυφαίους ποιητές παγκοσμίως ενώ κάποια από τα λόγια έχουν “στολίσει” αμέτρητες διαδηλώσεις τόσο στην Τουρκία όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου…
To 2009 η κυβέρνηση Ερντογάν του έδωσε πίσω, μετά θάνατον, την υπηκοότητα, ενώ η επιθυμία του να ταφεί κάτω κάποιο οποιοδήποτε δέντρο στην Τουρκία, δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αφού η σωρός του βρίσκεται ακόμη στη Ρωσία.
