Mετά την ανακοίνωση του νικητή της φετινής Eurovision, ξέσπασε μια έντονη συζήτηση με τους εμπλεκόμενους να βασανίζονται γύρω από το εξής ερώτημα: “Μπορεί ένας τέτοιος διαγωνισμός να εμπεριέχει τραγούδια με σαφή (ή ακόμη και έμμεση) αναφορά στο πολιτικό πεδίο;“
Οι απαντήσεις που δόθηκαν, είχαν ως επί το πλείστον αρνητικό πρόσημο. Ενδεχομένως προς την κατεύθυνση αυτή να έσπρωξε το… μοιρολόι της Ουκρανής τραγουδίστριας για τους -συνεργαζόμενους με τους Ναζί κι εξορισμένους από τον Στάλιν- Τατάρους της Κριμαίας.
Με αφορμή την όλη κουβέντα, είπαμε να γυρίσουμε το μνημονικό μας σε τραγούδια με έντονο πολιτικό και κοινωνικό στίχο, που άφησαν εποχή, όχι επειδή ερέθισαν τα αντανακλαστικά ενός -πλειοψηφικά αδιάφορου για τα πολιτικά δρώμενα- τηλεοπτικού κοινού, αλλά διότι λειτούργησαν με την οικουμενικότητα μπροστάρισσα, στηλιτεύοντας αδικίες κάθε μορφής και ανωμαλίες που ευδοκιμούν σε κάθε γωνιά της γης. Τραγούδια που έγιναν μανιφέστα, ξύπνησαν εγκεφάλους κοιμώμενους, πίεσαν παλιές και όρισαν νέες καταστάσεις. Τραγούδια με αρχικό σκοπό, τραγούδια που σόκαραν, προβλημάτισαν, ενέπνευσαν, εξαγρίωσαν, ανέτρεψαν…
ΥΓ: Εννοείται πως η λίστα είναι υποκειμενική κι ενδεικτική. Χωρίς τη δική σου συμβολή στα σχόλια, θα είναι κι ελλιπής. Γι’ αυτό, μη ξεχάσεις να παίξεις μπαλίτσα και να μας δώσεις τα μουσικά σου φώτα 
1. Billie Holiday, “Strange Fruit” (1939)
Προφανώς, το περιοδικό Time είχε πολύ σοβαρούς λόγους για να ανακηρύξει το “Strange Fruit” ως το τραγούδι του αιώνα. Ο ύμνος της Billie Holiday κατά του ρατσισμού, έλαβε σάρκα και οστά το μακρινό 1939. Kαυτηριάζει το λινστάρισμα και τον απαγχονισμό δύο μαύρων Αμερικάνων στον -όχι και τόσο δημοφιλή για το φιλελευθερισμό του- Νότο των ΗΠΑ. Όπλο του, η δύναμη της αλληγορίας, καθώς τα “παράξενα φρούτα”, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά τα δύο άψυχα κι αιωρούμενα από το δέντρο κορμιά. Κι όλα αυτά, κάτι περισσότερο από δύο δεκαετίες πριν από την εμφάνιση του Κινήματος για τα Πολιτικά Δικαιώματα των Μαύρων στις ΗΠΑ. Σε εποχές, δηλαδή, που ο μουσικός ακτιβισμός όχι μόνο δεν ήταν δεδομένος και διαδεδομένος, αλλά ούτε καν αποδοτικός.
2. Marvin Gaye, “What’s Going On” (1971)
Παρά το γεγονός ότι ο μυθικός μουσικός της Soul δεν είχε συνηθίσει τους φαν του σε πολιτικοποιημένους στίχους, ο γενικότερος κοινωνικός αναβρασμός στο εσωτερικό των ΗΠΑ φάνηκε να ερεθίζει τα πολιτικά του αισθητήρια: “Όταν ο κόσμος γύρω μου εκρύγνειται, πώς μπορώ να συνεχίζω να γράφω τραγούδια για τον έρωτα;“. Μπορεί η δισκογραφική του να είχε τεράστιες αμφιβολίες για την μεταστροφή αυτή του Gaye, ωστόσο ο ίδιος έθεσε τα “βέτο” του και τελικά μας χάρισε ίσως ένα από τα καλύτερα αντιπολεμικά τραγούδια όλων των εποχών. Σε αυτό, εξιστορεί όλα όσα συναντά ένας βετεράνος που μόλις έχει γυρίσει στις ΗΠΑ. Στην παρηκμασμένη, ηθικά και κοινωνικά, πατρίδα του.
3. Bob Marley & The Wailers, War (1976)
Η αλήθεια είναι ότι ο “κάτι-παραπάνω-από-βασιλιάς” της Reggae, συνήθισε να γράφει τα τραγούδια του μόνος του. Η απόλυτη αλήθεια, όμως, πάει κάπως έτσι: υπήρξε ένα τραγούδι του Bob Marley του οποίου οι στίχοι αποτελούν -σχεδόν εξ ολοκλήρου- απόσπασμα από το λόγια ενός τρίτου. Και πιο συγκεκριμένα, του τελευταίου Αιθίοπα αυτοκράτορα, Χαϊλέ Σελασιέ Ι. Ένα μανιφέστο για την αφρικάνικη χειραφέτηση, της οποία η δίψα για ειρήνη, ελευθερία και κοινωνικο-οικονομική ευημερία ήταν ένα αιτούμενο του τότε που παραμένει μέχρι σήμερα επίκαιρο και ανεκπλήρωτο.
4. The Clash, “Know Your Rights”, (1982)
Θα μπορούσε να στηθεί μια δεκάδα πολιτικοποιημένων τραγουδιών απλά και μόνο με τα τραγούδια του Joe Strummer και της παρέας του, οπότε η επιλογή αυτή φαντάζει (και είναι) δυσκολάκι. Το “Know Your Rights”, μία ωδή για τις αποτυχίες και τις ανεπάρκειες του καπιταλισμού, ένα σύνθημα που προωθεί τη συσπείρωση και τον επαναπροσδιορισμό μιας δεδομένης δυναμικής που κατά τ’ άλλα ασφυκτιά στα σωθικά της καταπιεσμένης εργατικής τάξης. Και ιδιαίτερα στο νεώτερα ηλικιακά τμήματα της τελευταίας, τα οποία φαντάζουν αλυσοδεμένα από την θατσερική πολιτική. Έκτοτε, παιάνας για κάθε ανήσυχο νέο, μέσα κι έξω από τη Μεγάλη Βρετανία.
5. Tupac Shakur, “Changes” (1998)
Κατάφερε μέσα από τις ρίμες του να γίνει μία από τις πλέον ιερές μορφές της χιπ χοπ σκηνής παγκοσμίως, παρά το γεγονός ότι η δολοφονία του δεν θα μας δώσει ποτέ την απάντηση στην ερώτηση για το πού πραγματικά μπορούσε να φτάσει. Γεννημένος στη δυτική και αποθεούμενος στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, συνήθιζε να ραπάρει γύρω από τους άξονες των κοινωνικών ανισοτήτων, της αστυνομικής και κοινωνικής βίας και κυρίως αυτόν της καταπάτησης των δικαιωμάτων των μαύρων. Λογική εξέλιξη ενός ανθρώπου του οποίου ο περίγυρος ήταν άμεσα συνδεδεμένος με τους Black Panthers. Τα τραγούδια του 2pac έγιναν σημαίες για εκατομμύρια νέους σε όλο τον κόσμο, ωστόσο το “Changes” έχει χαραχτεί στο μνημονικό μας ως το πλέον επιδραστικό.
6. Rage Against the Machine, “Wake Up” (1992)
Δύσκολα θα βρεις έναν σημερινό 30άρη (πλας κάτι, μείον κάτι) που όταν ακούει περί πολιτικοποιημένου πενταγράμμου να μην πηγαίνει αυτόματα το μυαλό του στους Rage Against The Machine, το συγκρότημα που μετουσίωσε τους στίχους των τραγουδιών του σε πολιτικό ακτιβισμό όσο λίγοι πριν ή μετά από αυτούς. Ο de la Rocha και ο Morello κάνουν μουσική για την πολιτική και όχι γι’ αυτό καθαυτό το ηχητικό αποτέλεσμα. Άσχετα αν το τελικό αποτέλεσμα βγάζει ασπροπρόσωπα και τα 2 σκέλη. Από όλον αυτόν τον χιλιομετρικό πάπυρο που έχει αναγραφόμενα πάνω του τα τραγούδια των RATM με πολιτικές κατευθύνσεις, επιλέγουμε τo συγκεκριμένο για έναν βασικό λόγο: Με αυτό συνήθιζε να κλείνει τις συναυλίες του το συγκρότημα, κάνοντας σχεδόν πάντα μια παύση προκειμένου να καυτηριάζει τα κακώς κείμενα της παγκόσμιας πολιτικής επικαιρότητας και να εγείρει συνειδήσεις.
7. Geraldo Vandré, “Pra não dizer que não falei das flores” (1968)
Μπορεί ένα τραγούδι να αποκτήσει τέτοια σημειολογία που να θεωρείται εφάμιλλο ενός εθνικού ύμνου; Πολλοί Βραζιλιάνοι θα γνέψουν καταφατικά και θα σου παραθέσουν την περίπτωση του “Caminhando”, όπως είναι αλλιώς γνωστό το τραγούδι που έγραψε ο Geraldo Vandre. Η ιστορία που κουβαλάει βρίθει συμβολισμών, καθώς υπήρξε σύμβολο Αντίστασης μεσούσης της δικτατορίας που είχε επιβληθεί στη Βραζιλία από το 1964 έως το 1985. Παρά το γεγονός ότι κατέλαβε τη 2η θέση στο Διεθνές Φεστιβάλ του Canção (1968), λογοκρίθηκε από τους στρατιωτικούς εγκεφάλους, ωστόσο δεν έπαψε να τραγουδιέται από τους αντίστοιχους επαναστατημένους.
Inside “joke”: Ο Μανιάτης λάτρευε το συγκεκριμένο τραγούδι, μέχρι το μοιραίο βράδυ της πρώτης εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ που το πόσταρε στον τοίχο του. Έκτοτε, ούτε να το ακούει.
