Ξέρεις τι είναι ο iGEM;
Κι αν δεν ξέρεις, με το δίκιο σου. Βλέπεις, ενώ το Μουντιάλ και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του Πόκερ, όλοι τα ξέρουν (επειδή είναι παγκόσμια!), οι παγκόσμιοι επιστημονικοί διαγωνισμοί σπανίως κάνουν καριέρα στα media. Όμως οι ομάδες που κατεβαίνουν σε τέτοιους διαγωνισμούς, όπως ο διαγωνισμός Συνθετικής Βιολογίας iGEM, συχνά προσφέρουν στον κόσμο πράγματα πολύ σημαντικότερα από ένα γκολ ή μία κέντα. Κι άρα αξίζουν να τις ξέρουμε.
Για να μην κάνω βέβαια τον κονιόρδο, μάλλον ούτε κι εγώ θα ήξερα τον iGEM, αν δεν είχα γνωρίσει τους iGEM Thessaly: την ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που μ’ ένα πρότζεκτ ικανό να σώσει ανθρώπους στις Δομές Υποδοχής Προσφύγων, πάει να σηκώσει το βραβείο στη Βοστώνη. Και τους γνώρισα, γιατί εκεί μέσα, μαζί με τη Βασιλική, το Λέανδρο, την Αφροδίτη, τη Νικολέτα, το Νίκο και τον Θοδωρή, την Ξένια, την Ελευθερία και την Αθηνά, είναι και το αδερφάκι μου. Το Μαρουλάκι!
Ώρα λοιπόν, να τους γνωρίσεις κι εσύ…
Καταρχάς, για μας τους άσχετους, τι είναι ο iGEM;
Ο iGEM είναι ο μεγαλύτερος διαγωνισμός Συνθετικής Βιολογίας στον κόσμο. Ξεκίνησε το 2004 από το ΜΙΤ, και από τότε λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στη Βοστώνη.
Είναι ένας διαγωνισμός για φοιτητές (προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς) αλλά και για μαθητές λυκείων απ’ όλο τον κόσμο. Οι φοιτητές ή μαθητές αναπτύσσουν ένα ερευνητικό project με στόχο ν’ αντιμετωπίσουν σοβαρά ζητήματα της σημερινής εποχής, χρησιμοποιώντας φυσικά τις αρχές της συνθετικής βιολογίας.
Η iGEM Thessaly, είναι η πρώτη διατμηματική ομάδα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και συστάθηκε με σκοπό τη συμμετοχή της στο διαγωνισμό της Βοστώνης (θα είμαστε εκεί απ’ τις 31 Οκτωβρίου ως τις 5 Νοεμβρίου).
Πώς αποφασίζει κάποιος ότι δεν έχει όνειρο να γίνει τραγουδιστής ή ηθοποιός αλλά… συνθετικός βιολόγος;
Η Συνθετική Βιολογία είναι ένας σχετικά νέος επιστημονικός κλάδος που συνδυάζει τη Βιολογία με τη Μηχανική. Πρώτη φορά τον γνωρίσαμε (πώς αλλιώς;) στο Μάθημα Συνθετικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αν τον γνωρίσεις, δεν γίνεται να μη σου κεντρίσει το ενδιαφέρον!
Είναι εντυπωσιακό! Επεμβαίνοντας στο γενετικό υλικό μπορείς να πετύχεις σπουδαία πράγματα, να λύσεις προβλήματα που μαστίζουν τον κόσμο εκατοντάδες χρόνια.
Ας το πούμε κάπως έτσι: Υπάρχει η χαρά της έρευνας που μας ιντριγκάρει, και μαζί της η προσφορά στον άνθρωπο και την κοινωνία που μας παρακινεί. Ο συνδυασμός τους, κάνει τη Συνθετική Βιολογία ένα υπέροχο αντικείμενο για να δουλεύει κανείς.
Τι πάτε να δείξετε στη Βοστώνη;
Χρειάστηκε πολλή σκέψη και έρευνα για ν’ αποφασίσουμε: Η ομάδα μας φέτος ασχολήθηκε με την ανάπτυξη ενός φθηνού, αξιόπιστου κι εύχρηστου τεστ για τη διάγνωση της φυματίωσης. Στόχος είναι η χρήση του στις δομές υποδοχής προσφύγων. Ήταν κίνητρο για εμάς οι συνεχώς αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές που παρατηρούνται στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια.
Οι άνθρωποι που φτάνουν στη Ελλάδα, συχνά αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες στα κέντρα φιλοξενίας: υπερπληθυσμό, κακή διατροφή και σοβαρές ελλείψεις σε θέματα υγιεινής. Οι παράγοντες αυτοί αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης ασθενειών, μία εκ των οποίων είναι και η φυματίωση. Με την άμεση και εύκολη διάγνωση, ελπίζουμε πως θα εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο επίπεδο ζωής γι΄ αυτούς τους ανθρώπους, αλλά και πως θα κάνουμε ένα πρώτο βήμα για το μεγάλο στόχο: την παγκόσμια υγειονομική κάλυψη – ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος της ανισότητας!
Γιατί διαλέξατε τη φυματίωση;
Στην αντίληψη του κόσμου η φυματίωση αποτελεί ασθένεια μιας άλλης εποχής. Ξεχασμένη. Μια ασθένεια που έχει εξαλειφθεί. Τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) ωστόσο, διαφωνούν. Η φυματίωση είναι σήμερα μέσα στις 10 πιο θανατηφόρες ασθένειες παγκοσμίως. Σκέψου απλώς ότι το 2017 υπολογίζεται ότι νόσησαν 10 εκατομμύρια άνθρωποι και καταγράφηκαν 1.3 εκατομμύρια θάνατοι από φυματίωση.
Το συμπέρασμα προκύπτει εύκολα: η Φυματίωση είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα της εποχής μας και η επιστημονική κοινότητα οφείλει να το αντικρίσει με σοβαρότητα και προσοχή.
Έχει πρακτική εφαρμογή το κιτ, ή είναι μια θεωρητική προσέγγιση;
Τα στενά χρονικά πλαίσια του διαγωνισμού δεν επιτρέπουν τη δημιουργία ενός απτού και πλήρως λειτουργικού τεστ, αλλά την εργαστηριακή του μελέτη. Αυτό που έχουμε καταφέρει μέχρι στιγμής είναι να αποδείξουμε ότι εργαστηριακά η ιδέα μας λειτουργεί, και να δημιουργήσουμε ένα 3D εκτυπωμένο πρωτότυπο του τεστ. Ωστόσο στα σχέδια της ομάδας βρίσκεται η συνέχεια της μελέτης και η ανάπτυξη του, μετά το πέρας του διαγωνισμού, (γιατί όχι;) μέχρι και την πρακτική του παραγωγή.
Και τι έχει αυτό το κιτ που δεν υπάρχει σήμερα στα χέρια της ιατρικής;
Τεστ για τη διάγνωση της φυματίωσης όπως είναι γνωστό υπάρχουν ήδη αρκετά στην αγορά. Ένα από τα πιο γνωστά είναι η φυματιοαντίδραση Mantoux (γλωσσοδέτης, ε;). Ωστόσο πολλά απ’ τα ήδη υπάρχοντα τεστ, χρησιμοποιούν επεμβατικές μεθόδους για την συγκέντρωση του βιολογικού υλικού, κι ακόμα απαιτούν την ύπαρξη εξειδικευμένου προσωπικού, κάτι που στις συνθήκες μιας δομής υποδοχής προσφύγων είναι δύσκολο να υπάρξει.
Εμείς έχουμε προσπαθήσει να δημιουργήσουμε ένα τεστ προσαρμοσμένο στις ανάγκες μίας δομής, δηλαδή ένα τεστ που δεν θα απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό, ενώ παράλληλα παρέχουμε αναλυτικές οδηγίες του τεστ ώστε να μπορεί να το κάνει και μη εκπαιδευμένο προσωπικό. Από πλευράς βιολογίας, η χρήση της Συνθετικής Βιολογίας μας επιτρέπει τόσο την απόκτηση πιο άμεσων αποτελεσμάτων, όσο και τη διάκρισή τους με γυμνό μάτι – πιο απλά: αν το κίτρινο σε κόκκινο, έχεις απάντηση!
Τέλος, το τεστ έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να ανιχνεύσει και άλλες ασθένειες. Ήδη έχουμε αποδείξει ότι μπορεί να ανιχνεύσει και τμήματα του DNA από τον ιό της Ηπατίτιδας Β.
Οπότε ο μεγάλος σκοπός συνεχίζεται μετά το διαγωνισμό; Υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί όντως το κιτ στις περιοχές υψηλού κινδύνου;
Τα σχέδια μας δε σταματούν στον iGEM. Στόχος μας είναι μετά το πέρας του διαγωνισμού η ομάδα να συνεχίσει την έρευνα για την ανάπτυξη του τεστ, έχοντας λάβει το πολύτιμο feedback των κριτών και βεβαίως τη στήριξη των φορέων που στάθηκαν αρωγοί και στην έως τώρα προσπάθεια μας. To μόνο σίγουρο είναι πως για να εγκριθεί ένα τεστ και να βγει στην αγορά χρειάζονται πολλές εργαστηριακές μελέτες και σίγουρα μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρόλα αυτά είμαστε αισιόδοξοι και θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε!
Η iGEM Thessaly πήγε στην Αμερική στις 30 Οκτωβρίου με στόχο την καλύτερη εκπροσώπηση του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τελικά σήκωσε το “Μουντιάλ”, βγήκε πρώτη στον κόσμο, κι επιστρέφει στην Ελλάδα για τον πραγματικά μεγάλο στόχο!
Μπορείτε να παρακολουθείς την ομάδα μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσής της Facebook, Instagram και Twitter αλλά και να ενημερωθείς περαιτέρω για το έργο τους μέσα από τις ιστοσελίδες τους igem-thessaly.uth.gr και https://2019.igem.org/Team:Thessaly.
