«Νερό δεν υπάρχει αρκετό, γι’ αυτό προσέχουμε για να έχουμε». Δεν χρειάζεται να είσαι πολύ μεγάλος για να το θυμάσαι ως σλόγκαν. Ακουγόταν πολύ στα 90’s, όταν η Αθήνα αντιμετώπιζε έντονο πρόβλημα λειψυδρίας. Δεν είναι, δυστυχώς, μια κακή ανάμνηση ή κάτι που περιορίζεται στο όποιο τοπικό επίπεδο. Το πρόβλημα υπερβαίνει τα όρια της Ελλάδας, είναι παγκόσμιο, είναι πολυσύνθετο. Μια υπαρξιακή απειλή για την ανθρωπότητα; Ναι, τόσο «μπαμ»….
Το ρεπορτάζ της DW, που αναπαράγουμε σε τούτες τις γραμμές, μας φέρνει αντιμέτωπους με την σκληρή πραγματικότητα. Σήμερα ο συνολικός πληθυσμός των πόλεων στον πλανήτη ξεπερνάει τα 4 δισεκατομμύρια ανθρώπους – και μέχρι το 2050 αναμένεται να φτάσει στα 6,5 δισεκατομμύρια. Εάν επιβεβαιωθούν αυτές οι εκτιμήσεις, ο ΟΗΕ υπολογίζει πως το 50% των κατοίκων των πόλεων θα υποφέρουν λόγω της έλλειψης νερού. Βάλτε στην εξίσωση (του τρόμου) την κλιματική κρίση, τις συνέπειες αυτής πιο ορθά, και η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο ανησυχητική.
Υπάρχει τρόπος να ανακοπεί η πορεία των πραγμάτων; Πώς μπορούμε να βρούμε λύσεις για να καταπολεμήσουμε το πρόβλημα τώρα που ακόμα είναι σχετικά νωρίς; Σε πρώτη φάση, καλό θα ήταν να ξέρουμε πού χαλάμε το περισσότερο νερό στα σπίτια μας. Που εντοπίζονται δηλαδή τα μεγαλύτερα μερίδια κατανάλωσης. Κατά σειρά πάει ως εξής; Μπάνιο (40%), καζανάκι τουαλέτας (30%), πλυντήρια (13%). Πόση νερού και στο μαγείρεμα αντιστοιχούν μόλις το 4% της συνολικής ποσότητας.
Προφανώς δεν είπαμε να σταματήσετε να… πλένεστε ή να κρατάτε τις φυσικές σας ανάγκες. Προσαρμογές απαιτούνται, βελτιώσεις. Για παράδειγμα, υπάρχουν ειδικά διαμορφωμένες τουαλέτες, βρύσες και πλυντήρια ώστε να καταναλώνουν σημαντικά λιγότερο νερό. Είναι διττό ως (αντί)δράση. Και οι πολίτες πρέπει να ευαισθητοποιηθούμε και οι εγκαταστάσεις να εκσυγχρονιστούν. Ατομική και συλλογική ευθύνη. Μην τα περιμένουμε όλα έτοιμα, αλλά ούτε και να είμαστε επιεικείς σε ενδεχομένη ολιγωρία των αρμόδιων αρχών.
Για παράδειγμα, στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, περιοχή με σοβαρό πρόβλημα ξηρασίας, η πόλη παρείχε δωρεάν υδραυλικές επισκευές στα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, αυξάνοντας ταυτοχρόνως την τιμή κατανάλωσης νερού. Μπίνγκο. Η μέση κατανάλωση περιορίστηκε σημαντικά.
Εργασίες αποκατάστασης των δικτύων, αξιοποίηση βρόχινου νερού και λυμάτων
Είναι ζωτικής σημασίας, και μιλάμε κυριολεκτικά, να φτιαχτούν τα παλιά δίκτυα υδροδότησης που λόγω διαρροών στους σωλήνες οδηγούν σε τεράστιες σπατάλες, στην Ευρώπη έχει υπολογιστεί περί το 25% του πόσιμου νερού, σε φτωχότερες περιοχές δηλαδή της υφηλίου φτάνει ως και στο 60%. Στο Τόκιο που επένδυσαν ιδιαιτέρως και μεθοδικά σε αυτό το κομμάτι έχουν περιορίσει τις απώλειες στο 3%. Πρότυπο, να η απόδειξη πως και πώς γίνεται.
Μια ακόμα εναλλακτική λύση που θα «φορεθεί» πολύ στο κοντινό και μακρινό μέλλον είναι η αξιοποίηση του βρόχινου νερού και των επεξεργασμένων λυμάτων. Ήδη σε διάφορες χώρες, αυτού του είδους τα νερά συλλέγονται, φιλτράρονται και επαναχρησιμοποιούνται. Όχι για πόσιμα. Αλλά για βιομηχανικούς σκοπούς ή συγκεκριμένη οικιακή χρήση (πλυντήρια, καζανάκια). Η χρήση βρόχινου νερού είναι μάλιστα υποχρεωτική για νεότευκτα κτήρια σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ, της Ινδίας, της Ταϊβάν, της Ισπανίας και της Τουρκίας.
Οι πόλεις-«σφουγγάρια» είναι το μέλλον για να φτάνει το νερό για όλους
Σε αυτό το πλαίσιο αναδύονται οι λεγόμενες πόλεις-«σφουγγάρια». Πόλεις δηλαδή που διαθέτουν πολλά μέρη για την αποθήκευση του βρόχινου νερού και που είναι έτσι διαμορφωμένες, ώστε το νερό να μην πλημμυρίζει. Το βρόχινο νερό που συλλέγεται μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί, ενώ οι χώροι πρασίνου δροσίζουν περισσότερο την πόλη, όταν υπάρχουν υψηλές θερμοκρασίες. Η Γουχάν της Κίνας και η Σιγκαπούρη είναι δύο χαρακτηριστικές πόλεις-«σφουγγάρια», η Κοπεγχάγη οδεύει προς τα εκεί.
Πολύ σημαντική σε όλα αυτά είναι επιπλέον και η προστασία των φυσικών πηγών, καθώς και η απομάκρυνση φυτών (όπως τα πεύκα και οι ευκάλυπτοι) από τις πόλεις που καταναλώνουν πολύ νερό με ταυτόχρονη αντικατάστασή τους από όλα, που δεν είναι τόσο… νερορουφήχτρες. Χρειάζεται να γίνουμε δημιουργικοί, παρεμβατικοί. Χρειάζεται επίσης να αποδεχτούμε το πρόβλημα, είναι πάντα το πρώτο στάδιο για ενδεχομένη λύση. Δεν είναι αργά για να δράσουμε. Αλλά είναι αργά για να μην αντιδράσουμε.
