Κάποτε ρωτάγαμε τον άλλον «τι κάνεις;» και εκείνος απαντούσε «καλά» – μπορεί και να μην ήταν 100%, αλλά ως γενικό νόημα είχε το λιγότερο μια κάποια βάση. Πλέον ρωτάμε «τι κάνεις;» και η απάντηση είναι ξεκάθαρη: «Είμαι κομμάτια, φίλε (ή φίλη)». Δεν γίναμε πιο ειλικρινείς με την πάροδο των ετών. Πιο κουρασμένοι γίναμε…
Οι Αμερικανοί, που τους αρέσει να βάζουν ταμπέλες σε κάτι τέτοια, το αποκαλούν «The Great Exhaustion». H εποχή της Μεγάλης Εξάντλησης, δηλαδή. Ρίχνεις μια ματιά γύρω σου και είναι ολοφάνερο. Πολύς κόσμος είναι στα όρια του, ή πέρα από αυτά, από πλευράς κούρασης. Σωματικής, συναισθηματικής και πνευματικής.
Το σύνδρομο burnout (ή Επαγγελματικής Εξουθένωσης, επί το ελληνικότερο) χτυπάει δίχως έλεος, ειδικά στις ΗΠΑ οι παραιτήσεις στους χώρους εργασίας έχουν πάρει τη μορφή πανδημίας. Δεν κάναμε τυχαία τη σύνδεση. Το φαινόμενο γιγαντώθηκε μετά τον κορονοϊό. Ο εγκλεισμός, ο τρόμος για κάτι που δεν μπορούσαμε να ελέγξουμε, οι βίαιες αλλαγές συνηθειών, όλα αυτά ήταν ένα γιγάντιο σοκ.
Πώς φτάσαμε στο burnout
Στην πραγματικότητα, αυτή η κατάσταση ήρθε και έφερε στην επιφάνεια πράγματα που επιλέγαμε να προσποιούμαστε πως υπάρχουν. Οι υποχρεώσεις είναι πάρα πολλές και ο χρόνος πεπερασμένος. Η μέρα δεν έχει παραπάνω από 24 ώρες, ό,τι… μαγικά και αν κάνουμε.
Κάπως έτσι, αρχίσαμε τις «εκπτώσεις». Παραγγέλνουμε «ετοιματζίδικα» και «προχειράντζες» αμφιβόλου ποιότητας, αντί να κάτσουμε να μαγειρέψουμε. Ζητάμε να μας έρθουν τα ψώνια στο σπίτι αντί να πάμε εμείς στο σούπερ μάρκετ ή στο μανάβικο. Δεν γυμναζόμαστε. Τα χόμπι έχουν μπει στον πάτο της ιεράρχησης των προτεραιοτήτων. Μόνο που ο ελεύθερος χρόνος δεν είναι «κωλοβάρεμα». Ο ελεύθερος χρόνος είναι ζωτικής σημασίας για να νιώθουμε καλά.
Kι όμως, εν πολλοίς σαν να το αποδεχτήκαμε. Να είπαμε πως αυτό είναι, δεν υπάρχει άλλο. Τότε ακριβώς την πατήσαμε. Και πολλοί αρρωστήσανε. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Οι ειδικοί έχουν απομονώσει σε τρεις κυρίως παράγοντες τους λόγους που ο κόσμος νιώθει τόσο εξαντλημένος. Ιδού…
Μη βιώσιμος τρόπος ζωής
Οι έρευνες έχουν δείξει πως στις περιοχές του πλανήτη που ζουν περισσότερο και καλύτερα, έχουν το εξής κοινό: Βάζουν σε προτεραιότητα αυτά που πραγματικά χρειαζόμαστε ως άνθρωποι. Τουτέστιν, αφιερώνουν χρόνο στο φαγητό τους το οποίο είναι από αγνή πρώτη ύλη και σχεδόν καθόλου επεξεργασμένο, έχουν πλούσια κοινωνική ζωή, κινούνται συχνά, ταξιδεύουν, ενώ η δουλειά που κάνουν έχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, όχι μόνο τη μάξιμουμ δυνατή παραγωγικότητα.
Σας θυμίζει πώς δεν είναι η «φάση» σας; Αν ναι, ακριβώς εκεί είναι το πρόβλημα. Έχουμε χτίσει κοινωνίες που πάνω και πρώτα από όλα είναι η δουλειά και σπανίως υπάρχει η απαραίτητη δόση χρόνου, ενέργειας και χρημάτων για να το εξισορροπήσουμε. Και αυτό, πια, φαίνεται στην πράξη.
Πηγές άγχους έξω από τις δυνάμεις μας
Το λεγόμενο παραγωγικό άγχος είναι κάτι το θετικό, το επιθυμητό. Σε κάνει να γίνεσαι καλύτερος, πιο δημιουργικός, πιο σίγουρος για τον εαυτό σου. Σε αναγκάζει να βγεις από τη ζώνη ασφάλειας σου και να πετύχεις πράγματα που μπορεί να νόμιζες πως δεν ήταν για σένα.
Αυτή είναι όμως μια ιδανική πραγματικότητα. Ουτοπική; Για πολλούς εκεί έξω, ναι. Το άγχος τους καταπνίγει, γίνεται μέγγενη που τους παραλύει. Είναι, άλλωστε και δυστυχώς, πάρα πολλά αυτά που δεν ελέγχουμε.
Όχι μόνο επαγγελματικά, αλλά και κοινωνικά. Πόλεμοι, βία, αρρώστιες, τραγωδίες είναι too much, ειδικά όπως προβάλλονται από τα ΜΜΕ – μην βγάζουμε την ουρά μας απ’ έξω, όταν το πώς ασκείται στις μέρες μας η δημοσιογραφία είναι από τους κυρίαρχους στρεσογόνους παράγοντες.
Είναι πολύ πιθανό να χάσεις έτσι την ελπίδα. Και όταν συμβεί αυτό, αδειάζεις. Και όταν αδειάζεις, κουράζεσαι. Γενικώς και ειδικώς. Δεν το συνειδητοποιούμε πόσο κακό κάνουμε όταν εκθέτουμε συνεχώς τον εαυτό μας στην τοξικότητα – τα social media είναι επίσης μεγάλο μέρος του προβλήματος.
Οικονομική ανασφάλεια
Πριν από 30-40 χρόνια, με μία δουλειά μπορούσε κάποιος να ζήσει οικογένεια. Με δύο μισθούς, έπαιρναν σπίτι, αυτοκίνητο, μπορεί και εξοχικό (επί… ΠΑΣΟΚ). Τώρα; Δύο μισθοί, ακόμα και καλοί, μπορεί να φτάνουν ίσα ίσα για να βγει ο μήνας.
Το κόστος ζωής έχει εκτοξευθεί, η ακρίβεια σαρώνει. Κι ως καλά γνωρίζουμε, αν δεν έχεις χρηματική άνεση, δεν έχεις και άνεση, τελεία. Όταν δουλεύεις σαν το σκυλί και δεν βλέπεις την ανάλογη ανταποδοτικότητα, είναι αδύνατον να μην επηρεαστείς. Ποιο το νόημα να «σκίζεσαι» καθημερινά αν δεν μπορείς να πάρεις τα ρούχα που θες, να πας ένα ταξίδι, να πάρεις ένα δώρο στο παιδί σου;
Οι περισσότεροι υποτάσσονται, απογοητεύονται σε αυτήν την οδυνηρή πραγματικότητα. Δεν βλέπουν πώς μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα τους και αποδέχονται την ήττα τους. Αυτό τους κάνει να αισθάνονται ακόμα περισσότερο κουρασμένοι.
Δηλαδή αυτό ήταν; Θα είμαστε μονίμως χάλια από δω και πέρα; Να το χειρότερο όλων. Να το θεωρήσουμε δεδομένο. Δεν πρέπει. Το πρώτο στάδιο για να λύσεις ένα πρόβλημα είναι να το παραδεχτείς. Αμέσως μετά, να οργανώσεις την απάντησή σου.
Μικρές αποφάσεις κάθε φορά μπορεί να μας βοηθήσουν να νιώσουμε καλύτερα. Πόση ώρα κοιμόμαστε, το να δώσουμε προτεραιότητα σε ένα περπάτημα με ένα φίλο, το να περιορίσουμε την τοξικού χαρακτήρα έκθεσή μας στα social media, το να μη μιλάμε για δουλειά εκτός αυτής.
Αρκεί βέβαια όλα αυτά να τα κάνουμε καθημερινότητα. Το μια στο τόσο δεν κάνει διαφορά. Αν δεν επιμείνουμε, δεν θα αλλάξει τίποτα. Και θα συνεχίσουμε να νιώθουμε κομμάτια…
