Ο εθισμός είναι ένα δύσκολο και πολύπλευρο ζήτημα που απαιτεί μια ολιστική (ναι, όλοι κάναμε τον συνειρμό με την δήλωση του πρωθυπουργού) θεραπευτική προσέγγιση. Για να ξεπεραστεί πραγματικά ο εθισμός, οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τη βιολογική πτυχή αλλά και τους ψυχολογικούς, κοινωνικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες που εμπλέκονται. Σε αυτό το σημείο να ξεκαθαρίσουμε ότι μιλάμε για τα social media, ό,τι πιο εθιστικό κυκλοφορεί εκεί έξω.
Μια καινοτόμος προσέγγιση για τη θεραπεία του εθισμού είναι η χρήση μιας νηστείας ντοπαμίνης, η οποία στοχεύει στην επαναφορά των οδών ανταμοιβής του εγκεφάλου και στον περιορισμό των ενισχυτικών επιδράσεων των εθιστικών ουσιών. Τα social media, άλλωστε, δημιουργήθηκαν ή καλύτερα εξελίχθηκαν στο να κάνουν ακριβώς αυτό: Να προσφέρουν ένα είδος ανταμοιβής στους χρήστες.
Η Anna Lembke είναι καθηγήτρια ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και συγγραφέας του βιβλίου «Dopamine Nation». Το βιβλίο αυτό εξερευνά «νέες επιστημονικές ανακαλύψεις που εξηγούν γιατί το ανελέητο κυνήγι της ευχαρίστησης οδηγεί στον πόνο».
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο συνδεόμαστε και επικοινωνούμε, καθιστώντας ευκολότερη από ποτέ τη δημιουργία και διατήρηση σχέσεων στο διαδίκτυο. Ωστόσο, η συνεχής διαθεσιμότητα των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, όπως τα likes, τα σχόλια και οι κοινοποιήσεις, μπορεί γρήγορα να γίνει εθιστική. Η απελευθέρωση της ντοπαμίνης, μιας ορμόνης που συνδέεται με την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή, ενισχύει αυτές τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και δημιουργεί έναν κύκλο επαναλαμβανόμενης εμπλοκής.
Η προσβασιμότητα, η ποσότητα, η δραστικότητα και η καινοτομία αυτών των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική χρήση, προκαλώντας μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική και συναισθηματική ευημερία. Πιο συγκεκριμένα:
Πρόσβαση: Είναι ευκολότερο να εθιστεί κανείς σε πράγματα όταν αυτά είναι εύκολα προσβάσιμα
Ποσότητα: Το περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν τελειώνει ποτέ.
Δραστικότητα: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συνήθως συνδυάζουν και άλλα διεγερτικά στοιχεία, όπως ομορφιά, σεξ, παιχνίδια, τζόγο, μουσική και φώτα που αναβοσβήνουν, για να γίνουν πιο ισχυρά.
Καινοτομία: Οι ενεργοποιητές της ντοπαμίνης είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στα νέα πράγματα.
Οι εφαρμογές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης για να ρυθμίζουν και να εξατομικεύουν τις ροές ειδήσεων, μαθαίνοντας συνεχώς από τις ενέργειες των χρηστών για να προτείνουν περιεχόμενο που προβλέπεται να τους κρατήσει απασχολημένους. Αυτό δημιουργεί μια εξατομικευμένη εμπειρία στην οποία είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς.
Η ποσοτικοποίηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως τα likes και οι προβολές, ενισχύει τον εθισμό και πυροδοτεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης, οδηγώντας σε ένα ευχάριστο συναίσθημα. Αυτοί οι παράγοντες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν ένα άκρως εθιστικό προϊόν, το οποίο είναι προσβάσιμο στους περισσότερους ανθρώπους.
Με λίγα λόγια, είμαστε εθισμένοι στην πρόσκαιρη ντοπαμίνη των social media, το πιο φθηνό ναρκωτικό της αγοράς.
