Βλέπεις τον Jeff Goldblum να παίζει τον Δία, σε ένα παλάτι που σου δείχνουν πως βρίσκεσαι στην κορυφή ενός καταπράσινου, CGI/AI/απλά φανταστικού οροπεδίου που σου λένε πως είναι ο Όλυμπος. Η Ευριδίκη με τον Ορφέα είναι ένα ζευγάρι που μένει σε μια “Φλοριντιακή” Κρήτη. Στη “βίλα Θράκη”. Η σκηνοθεσία μοιάζει αρκετά με τα όσα έκανε η Greta Gerwick στο Lady Bird και τη Barbie. Το soundtrack είναι τόσο εντυπωσιακό, κατακλυσμένο από πανάκριβα ονόματα και αξέχαστα hits που δικαίως αναρωτιέσαι τι ποσοστό του budget πήγε στα δικαιώματα της μουσικής. Η παραγωγή είναι Χόλιγουντ στα καλύτερα του. Φωτογραφία, σκηνογραφία, κοστούμια, γράψιμο, ρόλοι, είναι προσεγμένα, εντέλεια, τι τεχνίτες είναι όμως το ξέρουμε, απλά πάντα βοηθάει να “ψαρώνεις” με κάτι τόσο διαφορετικό και απρόσμενο. Το Kaos ξεκινάει και σε πιάνει απ’ το λαιμό. Σε βάζει κάτω, σου κάνει λαβές που τις βλέπεις να έρχονται αλλά δεν μπορείς να τις αποφύγεις, αλλά και “κόλπα” που δεν περιμένεις από πουθενά. Και το πιο πιθανό είναι πως θα σου κάνει “ippon” και θα σε κερδίσει πριν καν καταλάβεις τι έγινε. Εκτός κι αν είσαι… “ελληνάρας”.
Είδαμε το Kaos για σας, πριν από εσάς
Όταν το Netflix ανακοινώνει μια σειρά εμπνευσμένη από την ελληνική μυθολογία, τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα για τους περισσότερους κατοίκους αυτής της χώρας. Από τη μία, υπάρχει ο ενθουσιασμός για την αναβίωση αυτών των κλασικών ιστοριών με σύγχρονη ματιά. Από την άλλη, το άγχος για το πώς θα παρουσιαστούν αυτές οι τόσο σημαντικές πολιτιστικές κληρονομιές μας σε ένα ευρύ, διεθνές κοινό. Με το Kaos, η δημιουργός Charlie Covell, γνωστή για το «The End of the F**king World», έρχεται να δώσει τη δική της εκδοχή στον κόσμο των αρχαιελληνικών θεών και μύθων, και το κάνει με τρόπο που προκαλεί συζητήσεις και αντιδράσεις.
Η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό όταν αρχίζεις να παρακολουθείς το Kaos είναι πως έχει κάτι από τον αέρα του “American Gods” και τη φρενίτιδα των σύγχρονων επανερμηνειών κλασικών ιστοριών. Αλλά το Kaos είναι πολλά περισσότερα από αυτό. Είναι μια σειρά που μπορεί να σου κρατήσει συντροφιά για ώρες, χωρίς να καταλάβεις πότε πέρασε ο χρόνος. Η υποκριτική τέχνη του Jeff Goldblum ως Δία, με τη γνωστή του ειρωνική χάρη, κερδίζει τις εντυπώσεις, ενώ η ιδιαίτερη ματιά της Covell αποτυπώνεται σε κάθε πτυχή της σειράς, από τη σκηνοθεσία έως την επιλογή της μουσικής.
Αλλά το Kaos δεν είναι “απλά” μια φαντασμαγορική αναπαράσταση των αρχαίων θεών που ανταποκρίνεται στις υψηλές προσδοκίες που δημιουργεί εξαρχής. Ναι, έχει έναν καλοζυγισμένο συνδυασμό δράματος και κωμωδίας. Αλλά, διάολε (ή μήπως Διόνυσε, Ποσειδώνα, Άδη, Προμηθέα ή στην πραγματικότητα Δία;) όταν έχεις την μεγαλύτερη “παλέτα” ηρώων και αντιηρώων που φτιάχτηκε ποτέ – ναι για την ελληνική μυθολογία μιλάμε, ξεκάθαρα – δεν είναι πια τόοοοοοσο δύσκολο να “κάνεις παπάδες”. Για το ελληνικό κοινό, οι απαιτήσεις είναι σίγουρα υψηλότερες. Για το παγκόσμιο κοινό όμως – και ειδικά το αμερικάνικο – που δεν μπορεί να έχει ούτε γνώση, ούτε και σύγκριση, και σίγουρα καμία ανάγκη “μη παρέκκλισης” απ’ τον Ησίοδο, τον Όμηρο και τα όσα εμείς μαθαίνουμε στο δημοτικό, οι θεοί του Ολύμπου, οι μοναδικοί τόσο “ανθρώπινοι” και διττοί, στην θεολογική Ιστορία συνολικά, αντικατοπτρίζονται “μια χαρά” και απολύτως “διασκεδαστικοί”. Για την ακρίβεια παρουσιάζονται κάτι πολύ παραπάνω από “καρικατούρες” των μυθολογικών τους avatars. Η Covell καθρεπτίζει στα μποτοξαρισμένα τους πρόσωπα όλα όσα θέλει να κριτικάρει και να σατιρίσει στον τόσο περίεργο και σύνθετο, αλλά και “εύκολα ερμηνεύσιμο” κόσμο μας. Οι θεοί του Ολύμπου είναι αντανακλάσεις των πιο διάσημων από τους “σούπερ-σταρ” δισεκατομμυριούχους που -φέρονται να- κυβερνούν τον κόσμο. Άρα η κοινωνική διαφθορά, η “μαύρη μοίρα” και τα όσα κακά κουβαλούν οι “απλοί θνητοί” έχουν την δική τους σφραγίδα, και ο κόσμος παίζεται σαν μαριονέτα καθ’ εντολή και επιθυμία τους.
Ο Δίας, φοβάται μην έχει την “τύχη του μπαμπά” Κρόνου. Είναι παρανοϊκός, υπερβολικός και εμείς τυχεροί που τον υποδύεται ο Goldblum (που ήταν δεύτερη επιλογή πίσω από τον Hugh Grant που τελικά είπε “Όχι”) που χειρίζεται τόσο φαιδρά την κινησιολογία ενός ψυχασθενή. Γι’ αυτό και ανασφαλής, δολοπλόκος, εγωιστής και εξωφρενικός. Η Ήρα είναι μια εξίσου παράλογη θεά, πέρα από κάθε σύμβαση και όριο. Ο Προμηθέας είναι ένας εκπληκτικός χειριστικός “κακός” σε έναν κόσμο γεμάτο θύτες, που έχει βρεθεί βέβαια στην θέση του θύματος. O Ποσειδώνας είναι ο… Πάμπλο Εσκομπάρ. Αλήθεια. Ο Διόνυσος είναι ένα φοβισμένο, μπερδεμένο πλάσμα που ψάχνει επιβεβαίωση, ρόλο, ταυτότητα, έμπνευση, ένα γνήσιο παιδί της Gen Z όπως την βλέπουν οι Gen X συγγραφείς του. Ο Άδης κι ο Κάτω Κόσμος του είναι ασπρόμαυροι. Όπως περιμέναμε. Η Ευριδίκη θέλει όσα δεν έχει, κι ο Ορφέας όσα είχε.
Η επανάσταση που υπονοείται και σχεδιάζεται είναι το όνειρο του Χάουαρντ Ζιν, του ιστορικού και συγγραφέα του κάποτε “μυθικού” A People’s History of the United States. Όχι από τους λούμπεν και τους εργάτες, αλλά υπογείως από μια καταπιεσμένη αλλά “υψηλώς αντιλαμβάνουσα” ξεπεσμένη ελίτ. Ή έστω μια μικρή ομάδα “απλών θνητών” καθοδηγούμενη από “γνώστες της μεγαλύτερης αλήθειας”.
Τα όσα διασκεδαστικά και – όχι και τόσο εξωφρενικά αν έχεις σχέση με την ελληνική μυθολογία – συμβαίνουν στα 8 επεισόδια του Kaos (δεν έχουμε spoiler σε αυτό το κείμενο), σε κρατάνε στην θέση σου και με χαμόγελο. Αλλά στην πραγματικότητα, αυτή είναι μια σειρά που πραγματικά αξίζει να δεις λίγο πιο… αργά. Για να σκεφτείς και να “σκάψεις” κάτω από τα -εντάξει όχι και τόσο βαθιά- κρυμμένα νοήματα και “κλεισίματα ματιού” για τον κόσμο, τον καπιταλισμό, το υπαρξιακό αδιέξοδο και τα προβλήματα του πρώτου και του δεύτερου κόσμου στο σήμερα. Το δικό μας. Όχι των Ολύμπιων Θεών.
Η σειρά αναγνωρίζει τη σκοτεινή πλευρά των θεών –μια πλευρά που υπάρχει στις αυθεντικές ιστορίες αλλά συχνά επισκιάζεται από την πιο «ηρωική» τους παρουσίαση– και την φέρνει στο προσκήνιο με έναν τρόπο που, ναι, ίσως ξενίζει, αλλά τελικά προβληματίζει και προκαλεί τον θεατή να σκεφτεί πιο βαθιά για τη φύση της εξουσίας, της δύναμης και της ανθρωπιάς.
Ένα από τα μεγαλύτερα προτερήματα του Kaos είναι ότι τολμά να δείξει την ουσία της μυθολογίας: τη διαρκή μάχη του ανθρώπου με τις ανώτερες δυνάμεις, είτε αυτές είναι θεοί είτε είναι οι εσωτερικοί του δαίμονες. Επίσης, η σειρά δεν μένει μόνο στην αναπαράσταση των γνωστών μύθων, αλλά τους δίνει νέες διαστάσεις, ενσωματώνοντας σύγχρονα θέματα όπως η αποξένωση, η εξουσία και η αναζήτηση ταυτότητας. Προφανώς με την δημιουργική ομάδα που έχει πίσω της, δεν υπάρχουν θέματα “συμπερίληψης” και σεξισμού. Η παλέτα της “Μαϊαμικής” Κρήτης και των αντίστοιχων background, τους χωράει όλους.
Αισθητικά, υπάρχουν συνεχείς αναφορές σε αγαπημένους σκηνοθέτες, ταινίες και ιστορίες των δημιουργών – πέρα από την Gergwig, σίγουρα ο Baz Luhrmann κι ειδικά το Romeo+Juliet του έχουν σημαντικό ρόλο στο υποσυνείδητο του Slim Aaron που επιμελήθηκε την εικονογραφία της σειράς φωτογραφικά, ενώ υπάρχουν κάδρα που μπορεί να θυμηθεί κανείς από τον Inaritu και τους κορεάτες “μάστορες” του 21ου αιώνα, μέχρι τον Tarkovsky και τον Bergman.
Πριν βιαστούμε, λοιπόν, να καταδικάσουμε ή να εξυψώσουμε το Kaos από τη στενή, «ελληνική» ματιά μας, ας προσπαθήσουμε να το δούμε με πιο ανοιχτό μυαλό. Ναι, οι θεοί της Covell μπορεί να είναι διεφθαρμένοι και καταστρεπτικοί, αλλά έτσι ήταν και στους αρχικούς μύθους, με τον Δία να εξαπατά και να βιάζει, την Ήρα να μηχανορραφεί, και τον Άρη να επιδιώκει τον πόλεμο για την ευχαρίστηση του. Η αλήθεια είναι ότι η ελληνική μυθολογία ποτέ δεν ήταν για «καλά» ή «κακά» πρότυπα, αλλά για το πολυδιάστατο και συχνά αμφιλεγόμενο της ανθρώπινης φύσης και των σχέσεων εξουσίας.
Ωστόσο, αν σταθούμε λίγο πιο μακριά από την πρώτη εντύπωση και κοιτάξουμε βαθύτερα, το Kaos αναδεικνύει κάτι που ίσως έχουμε ξεχάσει: τη δύναμη της μυθολογίας να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται με τον χρόνο. Η ελληνική μυθολογία δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μια αμετάβλητη κληρονομιά που φυλάσσεται στα στεγανά της παράδοσης. Είναι ένα ζωντανό, δυναμικό σύνολο ιστοριών που επιδέχεται νέες ερμηνείες και επανερμηνείες, και αυτό ακριβώς πετυχαίνει η Covell με τη σειρά της.
Αυτό που πραγματικά μας διδάσκει το Kaos είναι πως μπορούμε και εμείς, ως σύγχρονοι Έλληνες, να αντλήσουμε έμπνευση από τη δική μας μυθολογία και να την επανερμηνεύσουμε με φρέσκια, δημιουργική ματιά. Να δημιουργήσουμε έργα που δεν θα φοβούνται να αγγίξουν δύσκολα θέματα και να παρουσιάσουν τους αρχαίους θεούς με έναν τρόπο που να μιλά στη σημερινή εποχή.
Τελικά, το Kaos δεν είναι απλά μια ακόμα σειρά για binge-watching. Είναι ένα έργο που, αν το προσεγγίσουμε με την προσοχή που του αρμόζει, μπορεί να μας θυμίσει τη διαρκή αξία της μυθολογίας και να μας εμπνεύσει να δημιουργήσουμε το δικό μας καλλιτεχνικό και πολιτιστικό «χάος». Γιατί οι ιστορίες που μας άφησαν οι πρόγονοί μας δεν είναι για να τις κρατάμε σκονισμένες σε μουσεία, αλλά για να τις αναπλάθουμε και να τις μεταφέρουμε με νέες φωνές και νέες μορφές στο σήμερα. Το πιθανότερο πλέον, μετά το πρώτο τριήμερο παρουσίας στο Netflix παγκοσμίως, είναι πως θα πάρει έγκριση και για μια δεύτερη σεζόν. Όπου σίγουρα υπάρχουν τόσα πολλά να γίνουν και να δούμε. Αλλά δεν έχει και πολλή σημασία.
