Για κάποιους καλλιτέχνες το αντίο δεν αρμόζει. Η Gena Rowlands είναι μια τέτοια. Δεν αρμόζει ούτε παρελθόντας χρόνος, ούτε πικρές αναφορές. Η Gena ήταν μια αληθινή, μια Μεγάλη καλλιτέχνιδα, κι αν έφυγε από τη ζωή χθες, στα 94 της χρόνια, άφησε πίσω της μια ανεξίτηλη κληρονομιά. Η ατρόμητη αυτή ηθοποιός δεν αρκέστηκε ποτέ στα εύκολα, στα προφανή, στις επιφανειακές λάμψεις του Χόλιγουντ. Ήταν μια γυναίκα που, με κάθε της κίνηση, έσπαγε τα δεσμά της συμβατικότητας, αρνούμενη να υποταχθεί σε οποιοδήποτε καλούπι.
Η συνάντησή της με τον John Cassavetes στην American Academy of Dramatic Arts ήταν καθοριστική. Εκείνος, ένας δημιουργικός αντάρτης, εκείνη, μια ανεξάρτητη ψυχή, που αρνιόταν να γίνει άλλη μία ξανθιά ντίβα της εποχής. Η σχέση τους, γεμάτη εντάσεις και αντιφάσεις, ήταν ένας συνεχής χορός με την φωτιά, μια σύγκρουση που όμως γεννούσε κάτι μαγικό και απόλυτα αληθινό. Ήταν δυο ψυχές που έβλεπαν την τέχνη ως καθρέφτη της ζωής, ωμό και ακατέργαστο, γεμάτο από την ανθρώπινη ευαισθησία και τον πόνο που κρύβεται στα βάθη.
Η Gena απαίτησε από την πρώτη στιγμή να ξεφύγει από τα στερεότυπα, να αναζητήσει και να αποδώσει χαρακτήρες που δεν ήταν φτιαγμένοι από χαρτόνι, αλλά από σάρκα και αίμα, γεμάτοι πάθη και αδυναμίες. Αυτή η επιμονή της την έφερε αντιμέτωπη με τα στούντιο, αλλά την έκανε και σύμβολο για τις επόμενες γενιές γυναικών ηθοποιών που βρήκαν σ’ αυτήν την έμπνευση για να αμφισβητήσουν το κατεστημένο.
Η δύναμη της Rowlands δεν βρισκόταν μόνο στο ταλέντο της, αλλά και στον τρόπο που κατάφερνε να ενσαρκώνει τους ρόλους της με μια αφοπλιστική ευαισθησία, που άγγιζε βαθιά την ψυχή του θεατή. Η ερμηνεία της έφερε στην οθόνη το αληθινό, το ωμό ψυχοσυναισθηματικό δράμα, αυτό που απογύμνωνε την ανθρώπινη ψυχή από τις άμυνές της και την έφερνε αντιμέτωπη με τις πιο σκοτεινές της γωνιές.
Ο John Cassavetes, ο σύντροφός της στη ζωή και στην τέχνη, δημιούργησε μαζί της ένα νέο είδος κινηματογράφου, ένα σινεμά που ήταν πέρα για πέρα αληθινό, ειλικρινές και, πάνω από όλα, ανθρώπινο. Οι ταινίες τους, γεννημένες από την αδρεναλίνη της στιγμής, φτιαγμένες με λίγα μέσα αλλά με περίσσια ψυχή, ήταν έργα που δεν μπορούσαν να συγχωρεθούν από το κατεστημένο του Χόλιγουντ.
Ω, Gena! Ήσουν και θα παραμείνεις ένας φάρος για κάθε καλλιτέχνη που αναζητά την αλήθεια στην τέχνη του. Η αλήθεια είναι πως, παρότι είχες αποσυρθεί λόγω της υγείας σου – όπως είπε κι ο γιος της ο Νικ Κασσαβέτης, έπασχε κι εκείνη, όπως κι η μητέρα της από Αλτσχάιμερ – όλες αυτές οι γενιές των σινεφίλ, των εραστών της Τέχνης και των σπασμένων στιγμών, σε βλέπουν, σε νιώθουν και συνεχίζουν να σε αγαπούν, μέσα από τα έργα σου, αυτά τα μικρά αριστουργήματα που θα συνεχίσουν να εμπνέουν και να συγκινούν.
Αν πρέπει να δεις έναν ρόλο της
Δεν είναι μόνο τo The Notebook που μας έκανε να κλαίμε βλέποντας την (ναι, εκείνη η τελευταία σκηνή δεν σβήνει απ’ τα εγκεφαλικά μας κύταρα) Η Gena Rowlands στο A Woman Under the Influence (στα ελληνικά το μετέφρασαν περιέργως “Μια γυναίκα εξομολογείται”, πίσω στο μακρινό 1974) έφτιαξε μια ερμηνεία-ορόσημο, που έσπασε κάθε κανόνα, κάθε στερεότυπο. Η ψυχή της γυμνή, ευάλωτη και αληθινή, έγινε ο καθρέφτης της γυναικείας ύπαρξης σε όλο της το βάθος. Με κάθε βλέμμα, κάθε κίνηση, αποκάλυψε την πολυπλοκότητα, την απόγνωση και το μεγαλείο της γυναικείας ψυχής, μετατρέποντας τον πόνο και την τρέλα σε καθολικές εμπειρίες. Αυτή η ερμηνεία άλλαξε την υποκριτική για πάντα, διευρύνοντας τα όρια των γυναικείων ρόλων και απαιτώντας από κάθε ηθοποιό να τολμήσει να φτάσει σε βάθη που μέχρι τότε ήταν αχαρτογράφητα. Αν είναι να δεις κάτι σήμερα από την Gena, ας είναι κάτι από τα όσα γύρισε με τον αγαπημένο της John. Κι αν είναι να βρεις μια σκηνή από τις τόσες που μας έσκισε τις καρδιές η πανέμορφη αυτή ψυχή και γυναίκα, πάρε μια ιδέα από το τι έκανε μπροστά στον φακό εδώ.
