Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου έκανε το καλύτερο δώρο στον τόπο καταγωγής της. Τα Plásmata ΙΙ είναι ο πιο απολαυστικός, μοντέρνος, γρήγορος, άμεσος τρόπος να γνωρίσεις τα Γιάννενα, την ιστορία τους και τον πολιτισμό τους. Και τα πλατάνια της πόλης.
H σύγχρονη τέχνη συνομιλεί με την πόλη των Ιωαννίνων
Θα σας εξηγήσουμε. Η διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση και καλλιτεχνική διευθύντρια της έκθεσης, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, και οι επιμελητές Πρόδρομος Τσιαβός, Γιώργος Τζιρτζιλάκης και Δάφνη Δραγώνα πρέπει να πέρασαν άπειρες ώρες σε συσκέψεις για να μεταφέρουν μια εικαστική έκθεση από την Αθήνα στα Γιάννενα. Έπρεπε όμως.
Ένα χρόνο μετά την αρχική ιδέα, δεκαεννιά έργα τέχνης από Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες, τα περισσότερα σε νέες αναθέσεις, εξερευνούν την έλευση και την εξαφάνιση του ψηφιακού μέσα σε μια νέα υλικότητα που διαχέεται στα σώματα, στη φύση, ακόμη και στις σκέψεις, στις συνομιλίες, στα τραγούδια και στα όνειρά μας.
Είναι το στοίχημα που κέρδισαν οι άνθρωποι της Στέγης και επειδή βρεθήκαμε ανάμεσα σε παιδάκια που παρακολουθούσαν τις παράξενες performances (είδαμε ανθρώπους να κάνουν τα φυτά, ΝΑΙ, είναι η περφόρμανς Zete του Πάνου Σκλαβενίτη) και γιαγιάδες που με συγκίνηση άκουγαν τα μοιρολόγια του τόπου τους αλλιώς από τις Maenads, σας το επιβεβαιώνουμε.
Πώς μπορεί να συμβιώσει η Τέχνη και να συνομιλήσει με ένα τόπο;
Με έντεκα αναθέσεις έργων που δημιουργήθηκαν αποκλειστικά για τα Ιωάννινα. Είδαμε έργο τέχνης που συνομιλεί με την παράδοση της γιαννιώτικης αργυροχοΐας στο τείχος του Ιτς Καλέ, το υπερμέγεθες γλυπτό Filo της Μαρίας Βαρελά.
Αν σας βγάλει ο δρόμος σας θα το καταλάβετε μόλις μυρίσετε το έργο «BugSim» του Τεό Τριανταφυλλίδη. Δεν κάνουμε πλάκα. Οι καλλιτέχνες έκαναν το παραλίμνιο μέτωπο των Ιωαννίνων κομμάτι του έργου τους. Είναι ξεκάθαρα ευδιάκριτο και στη γλυπτική εγκατάσταση «Pamvotis» της Στεφανίας Στρούζα. Ακόμη και στο βαθιά προσωπικό έργο «Μάνα» (μαζί με το Μανώλη Μανουσάκη το δημιούργησε η Αφροδίτη Παναγιωτάκου αυτό το επικό εικαστικό dungeon), που παρουσιάζεται μέσα σε ένα καταφύγιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο ανοίγει για πρώτη φορά στο κοινό και είναι αφιερωμένο στην μητέρα της Αφροδίτης Παναγιωτάκου, την ακαδημαϊκό κ. Ελένη Κουρμαντζή. Μέσα στο καταφύγιο κρύβεται ένα κομμάτι της ιστορίας αυτής της πόλης και των ανθρώπων της. Γιατί αυτή η εικαστική έκθεση δεν είναι απλά μια έκθεση. Δεν κάνουμε quote τον Ρενέ Μαγκρίτ χωρίς λόγο.
Τα Plásmata ΙΙ δεν θα τα καταλάβεις αν δεν τα δεις ως μια εμπειρία, αν δεν τα πλησιάσεις βιωματικά, αν δεν γίνεις εσύ κομμάτι του οικοσυστήματός τους και της ιστορίας που διηγούνται μέσα στο Κάστρο, σε καταφύγια, δίπλα στην λίμνη, σε μυστικούς κήπους των αισθήσεων. Αν δεν γράψεις τον δικό σου αλγόριθμο περπατώντας στα δέκα τοπόσημα των Ιωαννίνων (ναι, υπάρχει και ένας πλάτανος), δεν θα γίνεις κι εσύ ένα plasma, to 30o, το πιο σημαντικό αυτής της έκθεσης, ο θεατής της, ο επισκέπτης. Αυτό που θα αναρωτιέται αν τα μανιτάρια (πέντε από αυτά είναι βρώσιμα, ένα έχει θεραπευτικές ιδιότητες ) του Ματίας Φριτς που μεταβάλλονται μέρα με τη μέρα ( αγαπημένος σταθμός της διαδρομής σε 29 σημεία των Ιωαννίνων) είναι μαγικά. Αυτό το πλάσμα που θα αναγνωρίζει τα πτηνά της λίμνης (τα σκουφοβουτηχτάρια) και το Μιτσικέλι μέσα από τα μάτια της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό το πλάσμα που μπήκε μέσα στα κεραμικά γλυπτά της Μαρίας Λουϊζου (Six breaths per minute) κι άρχισε να τραγουδά τα ηπειρώτικα. Ναι, το κάναμε κι αυτό.
Έθεσαν πολλά δύσκολα ερωτήματα οι άνθρωποι της Στέγης με τα Plásmata ΙΙ, «μπορούμε να μιλήσουμε για την τεχνολογία μέσα από τις έννοιες του τοπικού και του μυθικού, της φύσης και της παράδοσης;» και «μπορεί η τεχνολογία να γίνει η αφορμή για να δοθεί φωνή σε όσους δεν έχουν» είναι δύο χαρακτηριστικά, ρητορικά. Στα Γιάννενα, τα Plásmata προτείνουν νέες διαδρομές και συμβιώσεις στο όριο της πόλης και της λίμνης Παμβώτιδας, επεκτείνοντας τον διάλογο ανάμεσα στο υλικό και το άυλο, το κέντρο και την περιφέρεια, το παρελθόν και το μέλλον.
Κι επειδή οι κοινωνικές κεραίες της Στέγης και όλων των πλασμάτων της είναι ανοιχτές και σε λειτουργία, θα δείτε και μια μέδουσα με ψηφιακό κεφάλι μας καλεί να αναρωτηθούμε για το θέμα της γυναικοκτονίας (η «Μέδουσα» της Κατερίνας Κομιανού), ενώ μια σειρά από πήλινα σκεύη σε ανθρώπινο μέγεθος θέτουν ερωτήματα για τα όρια του σώματος, την ευθραυστότητα αλλά και τη δύναμη της συνύπαρξης.
Αν μας ρωτάτε ποιο ήταν το αγαπημένο μας Plasma, θα σας μιλήσουμε για την φλεγόμενη σημαία, το βίντεο εγκατάσταση του Τζον Τζέραρντ, το έργο “Flare (Oceania)” είναι ταυτόχρονα μια σημαία κινδύνου για την κλιματική αλλαγή και μια έκκληση για δράση στην κατεύθυνση μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Απειλητικό και συνάμα τόσο σαγηνευτικό. Και πανέμορφο.
Εννοείται υπάρχουν και παράλληλες εκδηλώσεις
Οι παράλληλες εκδηλώσεις λόγου που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της έκθεσης –οι διαλέξεις και συζητήσεις, αλλά και τα podcasts τα οποία προσεγγίζουν διαφορετικές πλευρές και φωνές της πόλης– συνιστούν μια ακόμα απόπειρα εμβύθισης στον τόπο και τον χρόνο μέσω υλικών και τεχνολογιών που προσπαθούν να μας μετατοπίσουν από το κάδρο του νεωτερικού, χωρίς να το καταργούν ή να το αρνούνται, αλλά επιζητώντας μια παράλληλη πραγματικότητα, μια εναλλακτική αφήγηση. Στη διάρκεια της έκθεσης, το Movement Radio, το διαδικτυακό ραδιόφωνο της Στέγης, θα κινείται στα Γιάννενα μ’ ένα τροχήλατο στούντιο, εκπέμποντας μουσική 24/7, δίνοντας ρυθμό στην πόλη με ζωντανές εμφανίσεις, DJ-sets, συζητήσεις, συνεντεύξεις και ραδιοφωνικά προγράμματα και δημιουργώντας ένα σημείο συνάντησης μεταξύ της τοπικής μουσικής σκηνής και καλλιτεχνών από την Αθήνα και το εξωτερικό.
Τι μας είπε η καλλιτεχνική διευθύντρια της έκθεσης και διευθύντρια του Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση ότι θέλει να κάνει; «Μια σειρά από συμβάντα στο δημόσιο χώρο». Το κατάφερε και με το παραπάνω. Η κυρία Παναγιωτάκου έδειξε στην πόλη της αυτά που δεν ξέρει για τον εαυτό της και σε εμάς μια πόλη που θα γίνει η δεύτερη αγαπημένη μας.
Η έκθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση θα συνεχίσει μέχρι και τις 9 Ιουλίου, διανθισμένη από συζητήσεις και διαλέξεις, από μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και ενήλικες, συναυλίες και dj sets από το Movement Radio σε συνεργασία με όλους τους επαγγελματίες της dj της πόλης.
Ως 30ο Plasma θα βγάλεις μια αναμνηστική φωτογραφία στο τελευταίο έργο και πραγματικά θα αρχίσεις να αναρωτιέσαι “whether it’s a dream”. Κάτι που συχνά αναρωτιέσαι και στη ζωή σου.
Info: Τα Plásmata ξεφυτρώνουν στα Γιάννενα, Παρασκευή 16 Ιουνίου και κάθε μέρα από τις 18:00 έως τα μεσάνυχτα, έως 9 Ιουλίου.
