Λίγο πριν το ΡΕΞ ρίξει την αυλαία του για τα επόμενα χρόνια λόγω της επικείμενης ανακαίνισής του, ο Θωμάς Μοσχόπουλος φέρνει στη σκηνή του την βραβευμένη κωμωδία του Θόρντον Ουάιλντερ που οι περισσότεροι αγάπησαν μέσω της κινηματογραφικής της μεταφοράς το 1969 ως «Hello Dolly!».
Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαράντης
Το 1890 η Νέα Υόρκη πάλλεται στον ρυθμό της φημισμένης κοσμικής χήρας, Ντόλυ Ληβάι, η οποία και έχει αναλάβει να βρει σύζυγο στον επίσης χηρεύσαντα, «μισό εκατομμυριούχο», Οράτιο Βαντεργκέλντερ. Σύντομα, όμως, γίνεται σαφές πως οι στόχοι της είναι αρκετά πιο ιδιοτελείς απ’ όσο παρουσιάζονται, με την ίδια να κινεί με τέτοιο τρόπο τα νήματα ώστε να καταλήξει εκείνη στην αγκαλιά του Οράτιου. Ταυτόχρονα, τα σχέδιά της περιλαμβάνουν και την ανιψιά του Οράτιου, Ερμενεγάρδη, την οποία και προσπαθεί να γλιτώσει από την αυστηρότητα και τον συντηρητισμό του θείου της προκειμένου να μπορέσει να ριχτεί κι εκείνη με τη σειρά της στα χέρια αυτού που αγαπά.
Επειδή, όμως, ο έρωτας δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ποτέ του αρκετός, σε αυτόν ρίχνονται και οι δύο υπάλληλοι του Οράτιου οι οποίοι ταξιδεύουν κρυφά στη Νέα Υόρκη προκειμένου να ζήσουν μια περιπέτεια. Και κάπως έτσι, τόσο απλά ή και πάλι μάλλον όχι τόσο, όλοι τους καταλήγουν στο σαλόνι της δεσποινίδος Βαν Χόυζεν, ξεγυμνωμένοι πια απ’ όσα τους βαραίνουν, έτοιμοι πλέον να διεκδικήσουν αυτό που περισσότερο απ’ όλα προσδοκούν. Όχι τον έρωτα αλλά το αντίδοτο στη μοναξιά.
«Μια βασική μεταφραστική απώλεια στην ελληνική απόδοση του τίτλου του έργου “Τhe Matchmaker” είναι ότι το πρώτο συνθετικό (match) της λέξης σημαίνει «ταίριασμα». Άρα, περιφραστικά, η «προξενήτρα» μπορεί να είναι και «αυτή που συνταιριάζει» (ανθρώπους και πράγματα). Το ομολογεί άλλωστε και η ίδια η κεντρική ηρωίδα του έργου πως είναι μια «ανακατώστρα» που της αρέσει να επεμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων για να τις κάνει λίγο καλύτερες.
Τα καταφέρνει; Κι αν ναι, πώς; Ίσως λειαίνοντας τις αντιθέσεις τους και κάνοντας τις αντιφάσεις τους λιγότερο αβάσταχτες, ενώ εστιάζει στα κοινά και όχι στις διαφορές. Ο απόλυτος «ρομαντικός έρωτας» στο έργο καθώς και ο γάμος από καθαρό συμφέρον κρίνονται ως στερεοτυπικές εξιδανικεύσεις και δαιμονοποιήσεις που οι «καθηλωμένοι» ή πιο «ανώριμοι» ήρωες ενστερνίζονται. Ως εκφάνσεις, θα έλεγε κανείς, σε ιδιωτική βάση των απόλυτων ιδεολογιών που συνταράσσουν τον 20ό αιώνα σε πολιτική βάση και που κινδύνεψαν να καταστρέψουν τον κόσμο – όπως διατυπώνει η Ντόλυ στον τελευταίο της μονόλογο», σημειώνει ο σκηνοθέτης και μεταφραστής της παράστασης Θωμάς Μοσχόπουλος.
Θα μπορούσε να θεωρηθεί μια κλασική κωμωδία παρεξηγήσεων με έντονο το στοιχείο της φάρσας, αν η γραφή του Θόρντον Ουάιλντερ δεν ήταν τόσο υπαρξιακή και βαθιά πολιτική. Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ συγγραφέας που στιγμάτισε τον θεατρικό κόσμο με το κλασικό σήμερα έργο του, «Η μικρή μας πόλη», παρουσίασε τον Δεκέμβριο του 1955 μια κωμωδία που κατάφερε να σαρώσει, στο πέρασμά τις από τις σκηνές και τις κινηματογραφικές αίθουσες, καρδιές και κριτικές.
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος καταφέρνει στο ανέβασμά του αυτό κάτι το πλέον ασυνήθιστο. Μακριά από τις σκηνοθετικές καινοτομίες και την επιτηδευμένη πρωτοτυπία, πρωτοπορεί ακριβώς γιατί σέβεται το κείμενο που έχει απέναντί του χωρίς να προσπαθεί ούτε στιγμή να το υπερβεί. Σε μια χρονιά με «125+1 παραστάσεις που αξίζεις να δεις», όπως σημειώνεται και στον πρόλογο του έργου, «Η Προξενήτρα» επιστρέφει στις απαρχές του θεάτρου τηρώντας τις κλασικές συμβάσεις της θεατρικής πράξης όσο ανούσιες κι αν αυτές φαντάζουν σε πολλούς, γιατί προτιμά να κρύβει τους χαρακτήρες της πίσω από παραβάν και κάτω από τραπέζια παρά να τους φορτώνει με κάμερες και άλλα σκηνοθετικά ευρήματα.
«Η Προξενήτρα» καταλήγει να είναι ένας φόρος τιμής σε αναφορές που μας είναι οικείες χωρίς καμία περαιτέρω επιτήδευση ή πρόθεση. Τα πάντα λάμπουν για να σου αποκαλύψουν τα φτηνά υλικά της ύπαρξής μας και τις ακόμη πιο φτηνές βλέψεις μας. Κι όμως μέσα σε όλη αυτή την κίβδηλη λάμψη, η εικαστική προσέγγιση και οι ερμηνείες του θιάσου είναι πράγματι χρυσές.
Τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισγουελ αξίζουν στήλες ολόκληρες για να εξυμνηθούν, όπως και η σαρωτική παρουσία της Γαλήνης Χατζηπασχάλη, η οποία όσο κι αν συνθέτει εικόνες και περσόνες που έχουμε συνηθίσει στην οθόνη και τη σκηνή καταφέρνει να δομήσει μια Ντόλυ Ληβάι δική της, ολόδική της, διατηρώντας τον τίτλο της ρολίστα που έχει επωμισθεί.
Info παράστασης:
Μετάφραση-Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος
Παίζουν: Μελίνα Βαμπούλα, Θανάσης Δήμου, Σίμος Κακάλας, Άλκης Μπακογιάννης, Ιωάννης Μυστακίδης, Ράνια Οικονομίδου, Πάνος Παπαδόπουλος, Θανάσης Ραφτόπουλος, Ευδοκία Ρουμελιώτη, Γιάννης Σαμψαλάκης, Φώτης Στρατηγός, Βιβή Φωτοπούλου, Γαλήνη Χατζηπασχάλη
Προπώληση εισιτηρίων ΕΔΩ
