Πήγα.Είδα | «Καβαλλερία Ρουστικάνα & Παλιάτσοι»

Η Εθνική Λυρική Σκηνή σήκωσε την αυλαία της για το 2024 με το οπερατικό δίπτυχο «Καβαλλερία Ρουστικάνα» & «Παλιάτσοι» σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου. Δεν θα σας κουράσω, όμως, με λοιπές τυπικές πληροφορίες μιας και δεν έχουν απομείνει πλέον εισιτήρια, εκτός κι αν θέλετε να στηθείτε στο προαύλιο του Νιάρχος με την ελπίδα να επωφεληθείτε κάποιας ακύρωσης ή κάποιας γενναιοδωρίας του φιλοθεάμονος κοινού – εκτός κι αν θέλετε δηλαδή να ποντάρετε στη ματαιότητα, εγώ μαζί σας.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σαράντης

Εγκυκλοπαιδικά: «Βερισμός» – vero = αληθινός – είδος ρεαλισμού στην ιταλική όπερα. Aντί εισαγωγής: Ιταλική επαρχία – Πάσχα και Δεκαπενταύγουστος – Ανθρώπινα πάθη και μάρτυς τους ο Θεός.

Ο Χριστός σταυρώνεται και ξανασταυρώνεται, μόνο και μόνο για να αποκαθηλωθεί και να κλαφτεί. Στα πόδια του ανθίζουν κόκκινα άνθη και ανθρώπινα πάθη. Η Παναγία φέρεται και περιφέρεται. Neon μαρκίζες, παπαρούνες, γκραφίτιζ, σιδεριές, πιστολίδια, λαγοί και ποδοσφαιριστές. Ο Νίκος Καραθάνος εικονογραφεί μια θρησκεία – δική του, ολόδική του – σ’ ένα φόντο τεχνητό, αλλά τρομακτικά πραγματικό. Ανασυνθέτει ήθη κι έθιμα, δοξασίες και ακολασίες μέσα από έναν φακό μάλλον κινηματογραφικό. Ο Κόππολα, ο Σκορσέζε και ο Μπαζ Λούρμαν συναντιούνται κάτω από τις σιδεριές και τις neon επιγραφές για να ανταλλάξουνε πυρά. Όμως καμιά φωτιά δεν μπορεί να υπερβεί αυτό που η φύση δόλια επιθυμεί.

«Ποτέ τόσο αίμα δεν πήρε τόσο χειροκρότημα. Ποτέ τέτοιο έγκλημα δεν γέννησε τέτοια μουσική – δεν ήταν μόνο ο θρυλικός Καρούζο, ο Κόππολα και ο Νονός του, ο Σκορσέζε και η μαφία ολόκληρη που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν απ’ αυτή τη μουσική… Δεν κατάφερε να ξεφύγει κανένας μας! Μπήκε μες στις κουζίνες μας αποθεώνοντας τα μεσημέρια μας, μας κυνήγησε τ’ απογεύματα τότε που νέοι βγαίναμε πλυμένοι και καθαροί με τη χωρίστρα στη μέση και μας λέρωνε όλο το βράδυ.

Καμιά μάνα, κανένας γκόμενος δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί να σιγοτραγουδήσει ή καλύτερα να φωνάξει δυνατά άριες από την Καβαλλερία Ρουστικάνα και τους Παλιάτσους, την ώρα που μαγείρευε, την ώρα που φλέρταρε άγρια. Κανείς άνθρωπος φτωχός, ψηλός, χοντρός, βαθύς, ρηχός, πλούσιος δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στην ιδέα ότι τραγουδάει το “Vesti la giubba”. Τέτοιες στιγμές δεν βλέπει το κοινό μια παράσταση. Ματώνουν τα νιάτα μας» – κι αν οι λέξεις του δεν ήταν από μόνες αρκετές, τους έδωσε πνοή, τις έντυσε με μια ζωή αληθινή.

Ο Νίκος Καραθάνος δεν φοβάται – κι αν φοβάται το κουκουλώνει καλά. Γιατί αν φοβόταν δεν θα έβαζε μαφιόζους γκραφιτάδες, με τατουάζ στα στήθη και στις πλάτες, να περιφέρουν τον εσταυρωμένο και την νάνο Παναγία. Αν φοβόταν δεν θα έκανε τους παλιάτσους του, θύματα και θύτες της ίδιας οπαδικής βίας. Αν φοβόταν δεν θα έκρυβε κοινό και εραστές πίσω από μάσκες τραγελαφικές. Αν φοβόταν δεν θα έθιγε ρητά όλα αυτά που βρίσκει προβληματικά.

Κι ίσως αυτό να ήθελε να πει το 1890 ο Πιέτρο Μασκάνι γράφοντας την «Καβαλλερία Ρουστικάνα». Πως ίσως, λέω ίσως, ο «Αγροτικός Ιπποτισμός» δεν είναι καθωσπρεπισμός αλλά ένας αγνός, τραχύς μα πάνω απ’ όλα ατόφιος ρεαλισμός. Αλλά ποιος ρεαλισμός δεν προϋποθέτει έστω και λίγο σουρεαλισμό; Ο Νίκος Καραθάνος είναι καβαλάρης και καβαλιέρος του χθες, του σήμερα, του αύριο και του πάντα – γιατί απαιτεί αρετή η αλήθεια για να είναι αληθινή.