Στέλλα Σερέφογλου, είναι τα παιδιά το πιο δύσκολο κοινό στο θέατρο;

Η Στέλλα Σερέφογλου, μετά την επιτυχημένη της βρεφική παράσταση “ΑΒΓΩ”, έχει δημιουργήσει μια παράσταση για παιδιά που συνεχίζει για δεύτερη χρονιά το ταξίδι της και υπόσχεται πως θα χαρίσει μια αξέχαστη θεατρική εμπειρία γεμάτη ακροβατικά, στοιχεία βωβού κινηματογράφου και τεχνικές που ξεπηδούν από τον μαγικό κόσμο του τσίρκου. Όλα αυτά μέσα από το “ΟΠ!” σημαίνει ξαφνιάζομαι, παίζω, χοροπηδώ, ανακαλύπτω, προσπαθώ, αλλάζω, προσφέρω, χαίρομαι, συνδέομαι…αγαπώ! ΟΠ!

Τι νέο θα έχει το ΟΠ συγκριτικά με τις παλαιότερες δουλειές σας;

Το “ΟΠ!” έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τις προηγούμενες δουλειές μου. Είναι κι αυτἠ μια παράσταση στην οποία απουσιάζει ο λόγος κι εμπνέεται από ταινίες του βωβού κινηματογράφου, τα κινούμενα σχέδια όπως ο ΡΟΖ ΠΑΝΘΗΡΑΣ και τις εικονογραφήσεις παιδικών βιβλίων. Η μουσική και ο χορός επιπλέον παίζουν κι εδώ κυρίαρχο ρόλο. Αυτό που διαφοροποιεί το “ΟΠ!” είναι πως έχουν προστεθεί τα ακροβατικά και τεχνικές από τον πολυεπίπεδο κόσμο του τσίρκου. Όταν πρωτοξεκίνησα τη συνεργασία μου με την Ευαγγελία Μόσιου και τον Πάνο Σολδάτο, τους δύο πρωταγωνιστές του έργου, δεν είχα ακριβώς εικόνα του τι θα ανακάλυπτα στην πορεία. Το παράδοξο σύμπαν των ακροβατικών έχει ως πεδίο δράσης έναν χώρο μεταξύ γης και ουρανού, πολύ καλά οργανωμένο, ευφάνταστο και απίστευτα πειθαρχημένο. Είμαι ευγνώμων που συνδέθηκα, έστω και με αυτόν τρόπο, με αυτό τον ιδιαίτερο κόσμο.

Έχει συμβεί να θεωρήσετε ότι κάτι είναι πολύ δύσκολο για τα παιδιά και εκείνα όμως να ανταποκρίνονται πέρα από τις προσδοκίες σας;

Ποτέ. Τα παιδιά έχουν υψηλό κριτήριο και η διαίσθησή τους τους επιτρέπει να συνδέονται με ό,τι δεν προσπαθεί να τα ξεγελάσει. Αγαπώ πολύ το παιδικό κοινό γιατί οι αντιδράσεις του είναι αυθόρμητες και αυθεντικές, κι αυτό σημαίνει πως αν δεν τους αρέσει κάτι, θα το δείξουν απροκάλυπτα. Πιστεύω πολύ σε ένα παιδικό θέαμα που θέτει ερωτήματα, διεγείρει τις αισθήσεις, προκαλεί συναισθήματα και αποφεύγει να γίνεται διδακτικό. Θα ήθελα να αναφέρω εδώ κάτι που έχει πει η δασκάλα Ξένια Καλογεροπούλου και το οποίο είναι οδηγός μου, είτε πρόκειται για παράσταση είτε πρόκειται για ταινία για παιδιά: “πιστεύω πως το θέατρο για παιδιά πρέπει να είναι ένα θέαμα με πολλά επίπεδα. Πρέπει να υπάρχει ένα επίπεδο που θα είναι εύκολα κατανοητό στα παιδιά, κάποια άλλα επίπεδα που το παιδί θα πλησιάζει με περισσότερη δυσκολία και οπωσδήποτε επίπεδα που θα μένουν “μυστικά”. Εξάλλου, για να μας ενδιαφέρει κάτι, πρέπει να είναι απλό και κατανοητό ώστε να μας κινεί το ενδιαφέρον, αλλά πρέπει να υπάρχει και κάτι που να κρύβεται πίσω από αυτή την απλότητα”.

Αγαπώ πολύ το παιδικό κοινό γιατί οι αντιδράσεις του είναι αυθόρμητες και αυθεντικές, κι αυτό σημαίνει πως αν δεν τους αρέσει κάτι, θα το δείξουν απροκάλυπτα.

Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες του βρεφικού θεάτρου σε σχέση με το παιδικό;

Το βρεφικό και το παιδικό θέατρο ανήκουν στην ίδια σφαίρα δημιουργίας. Όμως, υπάρχουν διαφορές ως προς την προσέγγιση, τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει κανείς και τη διάρκεια. Για παράδειγμα, αν το έργο απευθύνεται σε βρέφη, η ιστορία δεν έχει τόσο σημασία όσο οι στιγμές που θα το απαρτίζουν. Πρέπει να συναρπάζουν τα μικρά παιδιά. Η ιστορία στο βρεφικό θέατρο είναι σημαντική κυρίως για τους συντελεστές γιατί αμέσως δημιουργείται μια βάση πάνω στην οποία μπορεί κανείς να συζητήσει, να σχεδιάσει, να οργανώσει και να οργανωθεί. Ο λόγος επίσης στο βρεφικό θέατρο και στο θέατρο για παιδιά προσχολικής ηλικίας συνήθως απουσιάζει, σε αντίθεση με το παιδικό θέατρο όπου οι διάλογοι είναι τις περισσότερες φορές αναπόσπαστο κομμάτι της αφήγησης. Τέλος, μια παράσταση για βρέφη μπορεί να διαρκεί από 20᾽ έως 40᾽ το πολύ, σε αντίθεση με το παιδικό όπου η διάρκεια είναι μεγαλύτερη.

Υπάρχει κατάλληλη ηλικία για ένα βρέφος να αρχίζει να παρακολουθεί θέατρο;

Υπάρχουν έργα φτιαγμένα για βρέφη 6 μόλις μηνών. Το “ΑΒΓΩ” απευθύνεται σε βρέφη και παιδιά προσχολικής ηλικίας από 12 έως και 36 μηνών. Η ηλικία του κοινού καθορίζει φυσικά και τη διάρκεια της παράστασης, την εγγύτητα των ηθοποιών ή performers με το κοινό, την παρουσία διάδρασης ή όχι. Διαφορετικά σχεδιάζεις μια παράσταση για βρέφη και διαφορετικά για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Όταν μιλάμε για βρέφη πιστεύω πως ο όρος πολυαισθητηριακή εμπειρία ταιριάζει περισσότερο σε αυτό που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, και όχι παράσταση. Ως είδος νομίζω πως το βρεφικό θέατρο ανήκει κατά κάποιο τρόπο στην avant garde γιατί συνήθως είναι πρωτοποριακό, τολμηρό ακόμη και πειραματικό ως ιδέα αλλά και εκτέλεση.

Από το ΑΒΓΩ στο ΟΠ. Πόσα έχετε μάθει/αναθεωρήσει στη διάρκεια αυτής της διαδρομής;

Ανάμεσα σε αυτά τα δύο έργα έχουν μεσολαβήσει 5 ολόκληρα χρόνια. Το “ΑΒΓΩ” δηλαδή, που παίζεται ακόμη, ξεκίνησε το 2018, ενώ το “ΟΠ!” είναι φετινή παραγωγή. Μέσα σε αυτά τα χρόνια έγιναν τόσα πολλά που ξεφεύγουν από τη σφαίρα του προσωπικού, η ζωή και η κοινωνία άλλαξαν και αλλάζουν ραγδαία. Έτσι κι εγώ, έχω διανύσει μια μεγάλη πορεία, εσωτερική και εξωτερική, πέρα από αυτή που ενώνει αυτά τα δύο έργα. Μια πενταετία είναι μεγάλο χρονικό διάστημα, στο οποίο κανείς μαθαίνει, αναθεωρεί, εξελίσσεται ή χειροτερεύει, εκπαιδεύεται, αλλάζει, κι όσο κι αν αυτό σηματοδοτείται από έργα και γεγονότα, τελικά συνειδητοποιεί ότι είναι κομμάτι μιας γενικότερης ρευστής κατάστασης που ονομάζεται ζωή. Σίγουρα, όταν δημιουργούσα το “ΑΒΓΩ” με τους συνεργάτες μου, δεν φανταζόμουν ότι το παιδικό θέαμα θα καταλάμβανε τόσο μεγάλο κομμάτι της καλλιτεχνικής μου υπόστασης.

Το feedback των παιδιών, πέρα από την ειλικρίνειά του, πώς το αποκωδικοποιείτε κάθε φορά;

Στη συγκεκριμένη παράσταση τα παιδιά ακολουθούν και παρασύρονται από τους κυματισμούς της ιστορίας. Όταν λέω κυματισμούς, εννοώ ότι υπάρχουν γέλια, σχόλια και σιωπές σε συγκεκριμένα σημεία του έργου κι αυτό αποκαλύπτει την αλληλεπίδραση μεταξύ σκηνής και πλατείας καθώς και πως ό,τι διαδραματίζεται αφορά τους θεατές, μικρούς και μεγάλους.

Έχετε βρεθεί σε δύσκολη θέση με τους συνοδούς; Υπάρχουν κάποια tips που καλό είναι κάποιος συνοδός να ακολουθήσει για να είναι η εμπειρία του θεάτρου όσο το δυνατόν πιο εποικοδομητική για το βρέφος;

Ναι, έχω βρεθεί. Μια φορά, ένα παιδί κουβαλούσε ένα γιγάντιο τρακτέρ και ήθελε να το έχει μαζί του κατά τη διάρκεια της παράστασης. Οι συγκεκριμένοι θεατές κάθονταν πρώτη σειρά, κι αυτό, σ’ ένα κακό σενάριο, θα μπορούσε να προκαλέσει ακόμη και κάποιου είδους ατύχημα στους ηθοποιούς, πέρα από τη διάσπαση προσοχής σε μερίδα των υπόλοιπων μικρών θεατών, μιας και μιλάμε για ένα αντικείμενο μεγάλου μεγέθους. Μας έφερε σε δύσκολη θέση που έπρεπε να εξηγήσουμε στους γονείς γιατί αυτό το παιχνίδι έπρεπε να παραμείνει εκτός.

Τώρα, συμβουλευτικά, θα έλεγα, να έρχονται λίγο νωρίτερα για να δίνουν τον χρόνο στα παιδιά να εξοικειώνονται με το περιβάλλον, να μην τους εξηγούν όλη την ώρα τι είναι αυτό που βλέπουν γιατί έτσι δεν δίνουν χώρο ώστε να ενεργοποιηθεί η φαντασία και η επινοητικότητα. Γενικότερα, να απολαμβάνουν το θέαμα σεβόμενοι όχι μόνο τους ηθοποιούς αλλά και τους άλλους θεατές, γιατί η στάση του συνοδού είναι κάτι που εσωτερικεύεται από το παιδί, το οποίο είναι ο μελλοντικός, ενήλικας θεατής.