Τι σημαίνει αστικό βίωμα; Είναι μια φωτογραφία με τους χτίστες να δουλεύουν ένα κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας; Είναι τα καφενεία της παλιάς Αθήνας κομμάτι της ιστορικής αφήγησης; Είναι η Στέλλα μια ιστορία που μας μαθαίνει πώς ζούσαν οι γυναίκες στη δεκαετία του 1950; Μπορούν τα 202 εικαστικά έργα που συγκέντρωσε η επιμελήτρια Συραγώ Τσιάρα για την “Αστυγραφία” της να μας αποκαλύψουν το παρελθόν μας;
Αν καταλάβαμε κάτι βλέποντας την “Αστυγραφία” μαζί με τη γυναίκα που την έστησε και δούλεψε ακάματα για να βγει στην ώρα της είναι ότι η πόλη είναι μια εμπειρία που βιώνεται. Και για να χαρτογραφήσεις αυτή την εμπειρία πρέπει να μαζέψεις πάρα πολλούς ανθρώπους στον ίδιο χώρο να διηγηθούν τα βιώματά τους. 79 δημιουργούς μάζεψε η κυρία Τσιάρα.
Και καταλάβαμε γιατί έγινε τόσο θελκτικό το στοιχείο της αστικής ταυτότητας στις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970. Μέσα από το αιχμηρό βλέμμα των ζωγράφων, των εικαστικών, των σκηνοθετών, των φωτογράφων και των γυναικών δημιουργών. Μάθαμε πώς φτιάχτηκε η Αθήνα. Πώς άλλαξε και μαζί της αλλάζουν και οι κάτοικοί της. Μάθαμε τι έπρεπε να κάνουν για να νιώσουν αποδοχή. Πάντα η αποδοχή είναι ένα ζητούμενο. Είδαμε σε πίνακες και φωτογραφίες και ταινίες πώς έφτιαξαν την ταυτότητά τους οι μετανάστες. Γιατί πάντα οι μετανάστες φτιάχνουν μια πόλη.
Η «Αστυγραφία» χωρίζεται σε επτά ενότητες: Σκηνογραφία, Νοσταλγία, Γιαπί, Κοντινό Πλάνο, Θέαμα, Ονειρα και Συγκρούσεις, Υλικότητες. Είδαμε τα έργα του Παναγιώτη Τσέτση, της Χρύσας Ρωμανού, της Μαρίας Χρουσάκη και καταλάβαμε πώς οριζόταν η γειτονιά, η οικογένεια, η συμβίωση, η πολυκατοικία, το κέντρο, το διαμέρισμα. Τι σήμαινε η ανθρωπογεωγραφία της εποχής. Ποιοι έμεναν στους προσφυγικούς συνοικισμούς, ποιοι έδωσαν τα σπίτια τους για αντιπαροχή και ποιοι νοσταλγούσαν τον τόπο καταγωγής τους.
Μπήκαμε στον μικρόκοσμό τους βλέποντας τον “Νεροχύτη της Βαρβάρας” του Παραλή. Οι καθημερινές ιστορίες ήταν κομμάτι των έργων των καλλιτεχνών της εποχής. Ήταν η θεματογραφία τους. Οι νέοι κάτοικοι της Αθήνας μάθαιναν στο συνανήκειν τα γήπεδα. Και οι καλλιτέχνες τεκμηριωτές το καταγράφουν στα έργα τους. Και τις ανισότητες που δημιουργήθηκαν. Και τις έννοιες της αρρενωπότητας της εποχής. Αξίζει να ειπωθεί ότι η Συραγώ Τσιάρα έδειξε μεγάλη επιμονή στην αναζήτηση έργων τέχνης από γυναίκες δημιουργούς που αποτύπωσαν τη μεταπολεμική Αθήνα.
Αν μετά το τέλος της επίσκεψης σκέφτεστε τον πίνακά του Φασιανού «Ο φέρων την πόλη» του για μέρες, μάλλον σας άρεσε η έκθεση. Και θα έχετε διαβάσει την εικαστική γραφή των δημιουργών της. Αν σκέφτεστε πόσο θα ταίριαζε ο Βλάσης Κανιάρης και ο Γιάννης Ψυχοπαίδης στο σαλόνι σας, είστε τόσο delusional όσο εγώ. Αν σας γοήτευσε ο Γιώργος Ιωάννου, έχετε ήδη αναζητήσει στο gift shop κάτι δικό του.
Στον τοίχο του σαλονιού μου κρέμεται το έργο του Γιάννη Μιγάδη (δεν χρειάζεται να πω ότι δεν είναι το αυθεντικό). Η Πίσω όψη πολυκατοικιών, και μοιάζει τόσα χρόνια μετά ίδιο με την φωτογραφία που έχω τραβήξει με το κινητό του από το πίσω μπαλκόνι του διαμερίσματος μου στα Εξάρχεια. Αυτό είναι η Αστυγραφία. Ένα βίωμα. Προσωπικό.
Η νέα περιοδική έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης με τίτλο «Αστυγραφία. Η ζωή της πόλης της δεκαετίες 1950-1970 θα διαρκέσει ως τον Μάρτιο του 2024. Μην τη χάσετε.
Info: Η έκθεση «ΑΣΤΥΓΡΑΦΙΑ / URBANOGRAPHY. Η ζωή της πόλης τις δεκαετίες 1950-1970» θα φιλοξενείται έως και την 3η Μαρτίου 2024 στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Κεντρικού Κτηρίου της Εθνικής Πινακοθήκης. Περιλαμβάνει 202 εικαστικά έργα, εκ των οποίων τα μισά προέρχονται από τη Συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης και τα υπόλοιπα συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση κατόπιν δανεισμού από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Στην έκθεση προβάλλονται 21 κινηματογραφικές ταινίες (αποσπάσματα από 17 ταινίες μεγάλου μήκους και 4 πλήρεις ταινίες μικρού μήκους).
